روش صحیح فرزند پروری، بدون جنگ قدرت

تصور کنید وقت خواب کودک سه ساله شما رسیده است. شما زمان را اعلام می‌کنید و مقدمات خواب را فراهم می‌کنید. کودک به رختخواب می‌رود و ماجرای هر شب تکرار می‌شود: «امشب دو تا قصه بخون»، «یه لالایی دیگه بخون»، «بوس شب بخیر یادت رفت»، «سه تا بوس از لپ‌ها و پیشانی» و هزار بهانه دیگر برای نخوابیدن یا دیرتر خوابیدن. به چنین شرایطی جنگ قدرت در خانواده می‌گویند. به طور دقیق، جنگ قدرت به معنی رقابت ناخوشایند بر سر قدرت است. در شرایطی که جنگ قدرت حاکم است، افراد درون یک رابطه بر سر اینکه چه کسی رهبر است و حرف نهایی را می‌زند زورآزمایی می‌کنند.
تقریبا تمام والدین این شرایط را تجربه می‌کنند، در واقع، کودک به راحتی می‌تواند والدین را وارد جنگ قدرت کند. جلوگیری از وقوع جنگ قدرت بسیار سخت است ولی ارزش تلاش کردن دارد، چون جنگ قدرت نتیجه‌ای جز فرسودگی و ناامیدی ندارد و در نهایت، کسی در آن برنده نمی‌شود.

جلوگیری از جنگ قدرت در خانواده
در روند رشد، تلاش برای کسب قدرت فرآیندی طبیعی است، پس وقتی کودک برای رسیدن به خواسته‌هایش پافشاری می‌کند، بد‌رفتاری یا اشتباه نمی‌کند. این وظیفه والدین است که به او آموزش دهند چگونه به درستی خواسته‌هایش را بیان و شرایط را رهبری کند.

به او حق انتخاب دهید
کودک می‌تواند انتخاب کند قبل از کتاب خواندن مسواک بزند یا بعد از آن، می‌تواند انتخاب کند تمام صبحانه‌اش را بخورد یا مقداری از آن را به مهد یا مدرسه ببرد. در چنین شرایطی، والدین درباره ماهیت عمل بحث نمی‌کنند؛ یعنی، مسواک باید زده شود یا صبحانه باید خورده شود، اما در نحوه انجام آن به کودک حق انتخاب می‌دهند.

مشخص کردن قوانین و تعیین مرزها
والدین نمی‌توانند و نباید دائم به کودک امر و نهی کنند، اما بهتر است با اعمال محدودیت‌ها، مشخص کردن حدود و دادن حق انتخاب رفتارهای کودک را شکل دهند. باید توجه کرد کودک توانایی گوش کردن و پیروی از قوانین و حدود مشخص، واضح و کوتاه را دارد اما قوانین متناقض و مبهم به همراه سخنرانی‌های طولانی باعث سردرگمی او می‌شود و بر انتخاب‌هایش تاثیر می‌گذارد.
وقتی کودک بداند والدین چه انتظاری دارند و انتخاب‌هایش چه پیامدهایی دارد در انتخاب کردن بهتر عمل می‌کند. علاوه بر این، براساس پژوهش‌های انجام شده، پیش‌بینی‌پذیری امور و اتفاقات منجر به احساس امنیت در کودک می‌شود.

از قشقرق کودک نترسید
وقتی محدودیت‌هایی را اعمال می‌کنید، احتمالا با مخالفت و سرسختی کودک روبه‌رو می‌شوید. از این مخالفت‌ها نترسید و قوانین خود را تغییر ندهید. قشقرق کودک نشان‌دهنده بی‌علاقگی او به این محدودیت‌هاست، ولی هرگز به معنی بد بودن یا ناکافی بودن قوانین نیست. وقتی ساعت تلویزیون دیدن کودک را محدود می‌کنید، توقع نداشته باشید از شما تشکر کند؛ ممکن است گریه کند، جیغ بکشد یا قشقرق به پا کند، اما شما می‌دانید این محدودیت به نفع اوست، بنابراین محدودیت را اعمال کنید.

واکنشی نشان ندهید
کودکان در تحریک شما بسیار استاد هستند. شاید دانستن این موضوع شما را ناراحت کند، اما کودک مدام در تلاش است بفهمد چگونه می‌تواند کنترل امور را به دست بگیرد، محدودیت‌ها را دور بزند و خواسته‌های خود را عملی کند. بنابراین، هر نوع واکنش (مثبت یا منفی) از سوی شما، این رفتار کودک را تقویت می‌کند. بهترین کاری که می‌توانید انجام دهید نادیده گرفتن است. رفتارهایی که واکنشی دریافت نمی‌کنند کاهش می‌یابند. البته توجه داشته باشید، نادیده گرفتن به معنی بی‌محلی و بی‌توجهی به کودک نیست، بلکه منظور این است که به هیجانات کودک توجه نشان دهید، اما درگیر رفتارهای نامناسب او نشوید.
برای مثال، وقتی به کودک می‌گویید وقت دیدن تلویزیون تمام شده است و باید آن را خاموش کند، کودک واکنش عصبی نشان می‌دهد و شروع به جیغ زدن می‌کند. کاری که شما در این لحظه باید انجام دهید این است که با مهربانی و همدلی اما جدی و مقتدر به او بگویید: «می‌دونم الان خیلی ناراحتی و دوس داری ادامه کارتون رو ببینی، اما قانون خونه ما اینه که بیشتر از یک ساعت تلویزیون نبینیم. هر وقت عصبانیتت کمتر شد، به من خبر بده که با هم کاردستی درست کنیم.»

در انتخاب محدودیت ها هوشیار باشید
هایی را انتخاب کنید که برای انجام آن‌ها به همکاری کودک نیازی نداشته باشید. وقتی سعی در قانع کردن کودک برای انجام دادن یا ندادن کاری داشته باشید، وارد جنگ قدرت می‌شوید. برای مثال، به جای اینکه یکسره بر بلند نشدن از میز شام تاکید کنید، این قانون را بگذارید: اگر کسی موقع غذا خوردن از جایش بلند شود، یعنی سیر شده و دیگر تمایلی به خوردن ندارد.

برنامه داشته باشید
از همه مهم‌تر این است که برای پاسخ دادن به خواسته‌ها و رفتارهای غیر قابل قبول کودک برنامه داشته باشید. وقتی سردرگم هستید و نمی‌دانید گام بعدی چیست، همه چیز از هم می‌پاشد. اما وقتی برنامه دارید، این امکان وجود دارد که ضمن تعیین محدودیت‌ها و جلوگیری از جنگ قدرت در خانواده ، آرام و دوست‌داشتنی به نظر برسید.