فقر آهن در کودکان، چگونگی مبارزه با آن

فقر آهن در کودکان یکی از مشکلاتی است که بسیاری از والدین را نگران می کند. همه ی افراد برای سلامت بیش تر خود به مواد معدنی مغذی نیاز دارند ولی کودکان بسیار حساس تر هستند و لزوم جذب مواد مغذی در بدن آن ها بسیار بیش تر است. یکی از مواد معدنی بسیار مهم برای کودکان آهن است که کمبود آن باعث مشکلاتی مثل اختلال در رشد و مشکلات یادگیری و رفتاری می شود. بهترین راه پیشگیری از فقر آهن در کودکان استفاده از برنامه غذایی مناسب و سرشار از آهن است. هم چنین با تجویز پزشک می توان از مکمل ها نیز استفاده کرد. در ادامه مقاله به بررسی عوارض و نشانه های فقر آهن در کودکان و منابع غذایی سرشار از آهن می پردازیم.

عوارض فقر آهن در کودکان
از آنجایی که کودکان به سرعت در حال رشد هستند فقر آهن می تواند آسیب های بیشتری به آن ها وارد کند. موارد زیر از جمله مهم ترین عوارض کمبود آهن در کودکان است:
- اختلال در رشد کودک
- بروز اختلالات یادگیری و رفتاری
- مشکل در مهارت های حرکتی
- ضعف عضلات و خستگی مفرط
- ضعف سیستم ایمنی و افزایش احتمال مبتلا شدن به آنفولانزا و سرماخوردگی

نشانه های فقر آهن در کودکان
نشانه های کم خونی ممکن است در ابتدای بیماری مشخص نباشند ولی به مرور که فقر آهن بیش تر می شود نشانه ها با شدت بیشتری بروز پیدا می کنند. نشانه های کمبود آهن در کودکان معمولا موارد زیر را شامل می شود:
- خستگی
- سرگیجه، سردرد و احساس سبکی در سر
- رنگ پریدگی
- ضربان قلب نامنظم
- تحریک پذیری و افزایش حساسیت کودک نسبت به مسائل مختلف
- کاهش اشتها و افزایش وزن بسیار آهسته

آهن مورد نیاز در کودکان چه قدر است؟
میزان آهن مورد نیاز کودکان در هر سن متفاوت است. آهن مورد نیاز روزانه کودکان در سنین مختلف به شرح زیر می باشد:
- کودکان ۱ ساله تا ۳ ساله : ۷ میلی گرم در روز
- کودکان 4 ساله تا 8 ساله : 10 میلی گرم در روز
- کودکان ۹ ساله تا ۱۴ ساله : ۸ میلی گرم در روز
- دختران 14 ساله تا 18 ساله : 15 میلی گرم در روز
- پسران ۱۴ ساله تا ۱۸ ساله : ۱۱ میلی گرم در روز
نکته : نوزادان زودرس و نوزادانی که وزن پایینی دارند، نسبت به نوزادان دیگر به آهن بیش تری نیاز دارند.

برای جذب بهتر آهن چه باید کرد؟
در صورتی که آهن همراه با یک منبع غذایی ویتامین C مصرف شود، جذب بسیار بهتری دارد. برای این که بدن کودک آهن را بهتر جذب کند، غذاهایی که حاوی ویتامین C هستند را در کنار غذاهای حاوی آهن به او بدهید. از جمله غذاهای حاوی ویتامین C می توان به پرتقال، گریپ فروت، کلم بروکلی، گوجه فرنگی، توت فرنگی، فلفل دلمه ای و طالبی اشاره کرد.

پیشگیری از فقر آهن در کودکان
برای این کار بهتراست که تا یک سالگی کودک را با شیر مادر تغذیه کنید. هم چنین پس از ۶ ماهگی که مصرف غذا های مکمل شروع می شود، به میزان آهن موجود در غذا ها دقت کنید. اگر کودک نارس متولد شده است و یا خیلی خوب غذا نمی خورد، برای مصرف مکمل های آهن با پزشک مشورت کنید.

مبارزه با فقر آهن در کودکان با برنامه غذایی مناسب
مصرف غذاهای غنی شده از آهن به همراه منابع غذایی دارای ویتامین C به جبران کمبود آهن کمک می کند. از جمله مواد غذایی سرشار از آهن می توان به موارد زیر اشاره کرد:
مصرف گوشت بدون چربی
گوشت قرمز از جمله گوشت گوسفند، مرغ، گاو و بوقلمون سرشار از آهن هستند. در هنگام درست کردن غذا برای کودک دقت کنید که چربی گوشت را جدا کنید چرا که چربی فاقد آهن است و برای سلامت کودک مضر است.
استفاده از غلات غنی شده در وعده صبحانه
غلات غنی شده مانند بلغور جو دوسر از غذا هایی است که تمام آهن مورد نیاز روزانه کودک را در یک وعده غذایی تامین می کند. چند بار در هفته این صبحانه را برای کودک خود فراهم کنید تا مطمئن شوید که آهن مورد نیاز خود را دریافت کرده است.
مصرف حبوبات
اگر کودکتان از گوشت خوشش نمی آید و نمی خورد، می توانید به جای آن از حبوبات استفاده کنید. حبوبات سرشار از مواد معدنی مغذی مثل آهن است. در صورتی که مقداری برنج نیز به همراه حبوبات برای کودک درست کنید، یک وعده غذایی کامل حاوی ویتامین و آهن برای کودک خود فراهم کرده اید.
اسفناج و بروکلی
سبزیجات دارای برگ تیره مثل اسفناج و کلم بروکلی سرشار از ویتامین و آهن هستند. بهتر است در وعده های غذایی مختلف کودک مقداری از این سبزیجات نیز استفاده کنید تا از فقر آهن در کودک پیشگیری کنید.
استفاده از میوه های خشک شده
میوه های خشک شده مثل کشمش سرشار از آهن هستند و بچه ها نیز معمولا از خوردن آن ها لذت می برند. در صورتی که این میوه ها را به عنوان میان وعده به کودک بدهید هم از فقر آهن و هم از یبوست در کودک پیشگیری می کنید.
سیب زمینی با پوست
در صورتی که برای کودک تان سیب زمینی درست می کنید پوست آن را جدا نکنید. چرا که بیش تر آهن سیب زمینی در پوست آن است. سیب زمینی یک منبع سرشار از ویتامین C نیز هست پس مصرف آن به جذب بالای آهن کمک بسیار می کند.

مصرف صحیح قطره آهن
در صورتی که به کودک خود قطره آهن می دهید، حتما توجه داشته باشید که قطره را ته دهان کودک بریزید و از تماس مستقیم قطره ی آهن با دندان خودداری کنید. هم چنین پس از مصرف قطره ی آهن دهان کودک را بشویید تا مطمئن شوید که اثری از قطره بر دندان های کودک نمانده است. چرا که قطره ی آهن ممکن است باعث پوسیدگی و سیاه شدن دندان کودک شود.