جفت سر راهی در بارداری، تشخیص و پیشگیری

در دروان بارداری جفت به دیواره ی رحم متصل است و هنگام تولد از آن جدا می شود. اگر جفت در مسیر خروجی رحم قرار گرفته باشد، می تواند باعث بروز مشکلاتی برای مادر و نوزاد در هنگام تولد گردد. در بدترین حالت ممکن است با باز شدن دهانه ی رحم برای شروع زایمان، پاره شدن جفت به خونریزی بی وقفه ای بینجامد.که به این موضوع جفت سرراهی یا پلاسنتا پرویا میگویند.
خوشبختانه جفت سر راهی شدید نادر است و (با تشکر از فناوری تصویربرداری) زود تشخیص داده می شود.
چهار گروه از جفت سر راهی(پلاسنتاپرویا) وجود دارد که طیفی از ملایم تا شدید را تشکیل می دهد.
جفت سر راهی ملایم فقط به این معناست که جفت در نیمه ی پایین رحم در حال رشد است.
جفت سر راهی نیمه کامل یا کامل (شدید) زمانی است که جفت دهانه ی رحم را بپوشاند و مشخص می کند که زایمان طبیعی امکان پزیر نیست و باید سزارین صورت گیرد.

چگونه این اتفاق می افتد؟
رخداد جفت سر راهی نسبتا شایع است حدود یکی در هر دویست بارداری خوشبختانه اکثر این ها ملایم هستند و ۹۰ درصد این موارد مشکل ساز نیستند.
علت این است که وقتی رحم به سمت بالا گسترش می یابد (مثل باد کردن بادکنک) خود را تصحیح می کند و با پیشرفت بارداری، جفت از دهانه ی رحم دور می شود.
در شروع بارداری، تخم بارور شده از طریق لوله های فالوپ به سمت رحم می رود.
پس از حدود ده روز وارد حفره ی رحم می شود و در لایه های رحم که آندرومتریوم نام دارد، جایگزین خواهد شد. مثل نشستن سفینه ی فضایی به سطح ماه، سلول های خاص انگشت گونه (که به جفت تبدیل می شوند) به سطح رحم می چسبد که این روند جایگزینی خوانده می شود.
رحم تو خالی برای تخمک بسیار ریز (میکروسکوپی) فضای بسیاری دارد، اگر جایگزینی سریع صورت گیرد معمولا در نیمه ی بالای رحم یعنی ایمن ترین برای جایگزینی صورت خواهد گرفت.
ولی اگر جایگزینی به تاخیر افتد، ممکن است تخمک به سمت نیمه ی پایین رحم سرازیر شود و به جفت سرراهی بینجامد. وقتی جفت روی دهانه ی رحم رشد می کند، به این معناست که تخمک به خروجی رحم رسیده است و چون دهانه رحم بواسطه هورمون پروژسترون، مسدود شده است، در همان محل به رحم متصل می شود.

تشخیص و پیشگیری
اغلب جفت های سرراهی در تصویربرداری های معمول تشخیص داده می شود.
البته وقتی جفت پایین قرار داشته باشد، معمولا این مورد برای ایمنی مادر و فرزند تهدید نیست.
جفت سر راهی وقتی جدی است که مادر باردار در نیمه ی دوم بارداری خونریزی بدون درد داشته باشد. در این صورت باید فورا به بیمارستان بروید که تا زمان بند آمدن خونریزی و بهبود اوضاع بستری خواهید شد.
اگر خونریزی ادامه یافت، شاید مجبور باشید که مدت بیشتری در بیمارستان بمانید.
اگر خونریزی به طور ناگهانی بدتر شد، احتمالا انتخابی جز زایمان نخواهید داشت.
در چنین شرایطی برای کمک به بالغ شدن شش جنین کورتیزون تجویز می شود.
حدود ۲۰ درصد از خون بدنتان هر دقیقه از میان جفت عبور می کند.

علت آن چیست؟
گرچه مسبب اصلی ناشناخته است ولی خانم های مسن تری که با الوین فرزند خود حامله هستند یا آنهایی که دوقلو یا چندقلو بار دارند، برای ابتلا یا آنهایی که دوقلو یا چند قلو باردارند، برای ابتلا به جفت سرراهی در خطر بیشتری قرار دارند.
همچنین وجود جای زخم در بافت رحم در اثر سقط جنین قبلی یا کورتاژ نیز می تواند احتمال خطر را افزایش دهد عواملی مثل زایمان سزارین قبلی، بیماری آندومتریوز یا التهاب رحم نیز احتمال بروز خطر را افزایش می دهند.

چه باید کرد؟
اگر دچار جفت سرراهی ملایم هستید. در سه ماهه ی دوم و سوم بارداری پزشک وضعیت جفت را زیر نظر می گیرد.
اگر این احتمال وجود داشته باشد که جفت روی دهانه ی رحم قرار گرفته باشد، و برای سزارین وقت تعیین کرده اید، مراقب مورد زیر باشید:
-هر خونریزی بدون درد واژن را گزارش دهید.
-اگر خونریزی شدید است، فورا به بیمارستان بروید حمام نکنید.
-برای به حداقل رساندن خونریزی دراز بکشید.
-معاینه ی داخلی اجرا نخواهد شد.
-صرف نظر از سن بارداری بچه، برای سزارین آماده شوید.

آیا احتمال تکرار آن وجود دارد؟
بنابر آمارها، ۲ تا ۳ درصد احتمال رخداد دوباره وجود دارد. برای به حداقل رساندن خطر، خصوصا برای بانوان مسن تر، توصیه می شود تا برای بررسی عوارض خطرناک موجود از قبل، تصویربرداری پیش از لقاح جنین اجرا شود.
با دوری از دخانیات و رژیم غذایی سالم، پرهیز از عفونت ها و جراحی های غیر ضروری می توانید سلامت خو درا به حداکثر برسانید.