آموزش خود مراقبتی به کودکان، چه لزومی دارد؟

در نشست روز جهانی ایدز، با تاکید بر لزوم آموزش و خودمراقبتی از برخی سوء گیری ها در برابر اطلاع رسانی درباره ایدز انتقاد شد و تاکید شد اگر اجازه اطلاع رسانی درباره ایدز را ندهند وضع به همین منوال باقی خواهد ماند.
دکتر علیرضا رئیسی در نشست روز جهانی ایدز، گفت :« زمانی که برای برخی گروه های هدف، آموزش برگزار می کنیم به دست ما نامه ای می رسد که شما ترویج فحشا می کنید این در حالی است که اگر آموزش ها صورت نگیرد نمی توانیم بیماری ایدز را کنترل کنیم.در مورد بیماری های عفونی و واگیردار هیچ چیزی به اندازه آموزش موثر نیست.»
وی در ادامه گفت:«امیدوارم در سال جاری بسیار جدی ‌تر از گذشته بتوانیم به موضوع ایذر بپردازیم. در حال حاضر نوع نگاهی که به پدیده آموزش در خصوص این بیماری داریم، بسیار غلط است. سال‌هاست به حرف‌هایی گوش می‌دهیم که غیر کارشناسی بوده و سیاست‌های ما را تحت تاثیر قرار می‌دهد. به همین دلیل است که در بیماریابی افراد مبتلا به ایدز دچار ضعف می‌شویم.هنوز نتوانستیم انگ زدایی مناسبی از بیماری داشته باشیم، هر زمان ما در وزارت بهداشت تصمیم بر اطلاع رسانی نسبت به بیماری و مشکلات آن گرفتیم سازمان‌ها و نهادهای مختلف و حتی بی‌ربط در این امور دخالت کردند. »

اگر اجازه اطلاع رسانی ندهند وضع به همین منوال باقی خواهد ماند
وی تاکید کرد:«من به عنوان معاون وزیر بهداشت وظیفه دارم با این پدیده و روند غلط مبارزه کنم؛ چرا که حفاظت از مردم یکی از عمده‌ترین وظایف ما است. اگر اجازه داده نشود برنامه های آموزشی از رسانه ‌ها و صداوسیما اطلاع رسانی کنیم، وضع به همین منوال باقی خواهد ماند. »
وی افزود:« ما با تناقض‌هایی عجیبی در این خصوص روبه‌رو هستیم. از طرفی بیماریابی ما ضعیف است؛ بیماریابی می‌کنیم، هیاهو می‌کنند که ایدز پیدا شده و وقتی آن را پیدا می‌کنیم می‌گویند پس شما چند سال پیش چه کار می‌کردید؟»
معاون وزیر بهداشت با اشاره به "آگاهی و پیشگیری، آزمایش و درمان HIV، همگی در یک کشتی نشسته‌ایم"،به عنوان شعار روز جهانی ایدز، گفت: «پیدا کردن فرد مبتلا به ایدز موثرترین گام برای جلوگیری از تکثیر بیماری است تا هم فرد مبتلا بتواند عمر طبیعی داشته باشد و هم قابلیت انتقال به دیگران را نداشته باشد. خوشبختانه اکنون درمان‌های بسیار موثری در زمینه ایدز وجود دارد تا حدی که در برخی مقالات علمی گفته می‌شود ویروس HIV در حال ضعیف شدن است که به دنبال آن شانس ابتلا و انتقال بسیار کاهش خواهد یافت.»

در زمینه شناسایی بیماران ضعیف عمل کرده‌ایم
وی در ادامه با اشاره به شعار ۹۰-۹۰-۹۰ تصریح کرد: «این شعار به ما می‌گوید باید ۹۰ درصد بیماران را پیدا کرد و از آن تعداد ۹۰ درصد آنها را درمان کرده و از آن تعداد ۹۰ درصد بیماران باید میزان ویروس در بدن‌شان کنترل شده باشد. ما در کشور خود در زمینه شناسایی بیماران ضعیف عمل کرده‌ایم، اما خوشبختانه در زمینه درمان موفق ظاهر شده‌ایم. گاهی رسانه‌های خارجی با جنجال‌هایی که می‌کنند که ما در کشور متخصص مناسب و خبره نداریم؛ در حالی که ما اکنون حتی برخی از متخصصین خود را برای کمک به سایر کشورها می‌فرستیم.»
وی گفت:« اکنون ۳۷.۹ میلیون نفر مبتلا به ایدز در جهان زندگی می‌کنند که ۷۹ درصد مبتلایان زنده نسبت به بیماری خود آگاهی داشته و ۷۸ درصد از آنها به درمان دسترسی دارند و ۸۶ درصد افراد تحت درمان توانسته‌اند پاسخ مناسبی از درمان خود دریافت کنند. خوشبختانه در جهان با افزایش منابع برای مبارزه برای آگاهی رسانی و مبارزه در خصوص HIV، مرگ ناشی از این بیماری بسیار کاهش یافته است؛ به طوری که مرگ ناشی از این بیماری که در سال ۲۰۰۱ میلادی ۱.۴ میلیون نفر بود در حال حاضر به ۷۷۰ هزار نفر رسیده است.»

وزارت بهداشت به تنهایی قادر به رفع مشکل ایدز نیست
دکتر رییسی گفت:« ۹۵ درصد موارد مبتلای جدید به HIV جزو افراد آسیب پذیر هستند، این به ما نشان می‌دهد افراد آسیب پذیر ارتباط مستقیم با ابتلا به HIV دارند که همین مسئله گویای این امر است که وزارت بهداشت به تنهایی قادر به رفع این مشکل نیست و در زمینه افراد آسیب پذیر نهادهای دیگر نیز باید به ما کمک کنند.»
رئیسی با بیان اینکه بیماری ایدز به خودی خود باعث مرگ فرد نمی شود بلکه سیستم ایمنی فرد را دچار مشکل می کند، گفت:«ممکن است فرد مبتلا دچار بیماری های عفونی از جمله سل شود. بیماری سل در سطح جهان عامل مرگ ۱.۳ افراد مبتلا به ایدز را تشکیل می دهد. ۹ درصد از موارد ابتلا به سل در طی سال ۲۰۱۷، همزمان به HIV مبتلا بوده اند. تخمین زده می شود ۴۹ درصد از موارد ابتلا به عفونت همزمان سل و HIV از وضعیت خود مطلع نبوده و تحت مراقبت نیستند.»
وی گفت:« براساس گزارشات در پاییز سال ۲۰۱۹ میلادی تخمین زده می شود که ۶۰ هزار فرد مبتلا به HIV زنده در کشورمان وجود دارد. همچنین ۴۰ هزار و ۵۷۳ مورد بیمار HIV در کل کشور به ثبت رسیده است که ۱۸ هزارو ۹۳۸ نفر این افراد فوت کرده و ۲۱ هزار و ۶۳۵ نفر در قید حیات هستند.»

شناسایی هزار مبتلا به HIV در شش ماه اول سال جاری
وی با اشاره به آمار مبتلایان به HIV به تفکیک جنسیت در کشور گفت:« در شش ماه اول سال جاری هزار نفر مبتلای به ایذر شناسایی کرده‌ایم، ۶۹ درصد آنها مرد و ۳۱ درصد زن بوده‌اند. روند ابتلا به بیماری در بین زنان و مردان تقریبا با ارقام مشابهی در سال‌های ۹۶ و ۹۷ طی می‌شد اما به طور کلی ۸۲ درصد مبتلایان مرد و ۱۸ درصد آنها را زنان تشکیل می‌دهند.»
دکتر رییسی در مورد راه های انتقال ایدز در کشور گفت:« تزریق با سرنگ مشترک ۶۰.۱ درصد، رابطه جنسی پر خطر ۲۲.۲ درصد و انتقال بیماری از مادر به کودک ۱.۷ درصد می باشد. خوشبختانه در سالیان گذشته به علت از بین رفتن برخی از تابوها و در اختیار قرار دادن سرنگ به افراد معتاد آمار ابتلا به ایدز از طریق استفاده از سرنگ مشترک با روند کاهشی رو به رو بوده است و روند اعتیاد تزریقی در کشور رو به کاهش است که البته آگاهی افراد نسبت به این مسئله افزایش یافته است.»

آمار انتقال HIV از طریق رابطه جنسی در حال افزایش است
رئیسی با اشاره به این که در شش ماه اول امسال جای انتقال HIV از طریق سرنگ با انتقال از طریق رابطه جنسی عوض شده است، گفت:«آمار انتقال HIV از طریق رابطه جنسی در حال افزایش است. روند شناسایی و درمان HIV در کشور از سال ۲۰۰۷ میلادی تا سال ۲۰۱۹ روند قابل قبولی است؛ اما متاسفانه برخی از مبتلایان علیرغم شناسایی از سیستم درمان ما خارج می‌شوند این افراد اغلب کسانی هستند که محل زندگی ثابتی ندارند ولی ما ۷۲ درصد از مبتلایان را تحت درمان قرار داده ایم.»
وی در خصوص اقدامات وزارت بهداشت برای شناسایی و درمان این بیماری در کشور گفت: «ما توانستیم ۱۹ آزمایشگاه برای تشخیص HIV در کشور ایجاد کنیم. همچنین برای ارائه خدمات در مناطق محروم از کلینیک‌های سیار استفاده کرده ایم. ما بروزترین درمان ها را برای درمان ایدز در کشور داریم.»
وی با اشاره به این که یکی از اقدامات خوب بویژه در مناطق سیل زده که ۲۵ استان کشور را درگیر کرده بود، شناسایی بیماران بود و آنها را رها نکردیم،‌گفت: ما به موقع داروها را به دست مبتلایان به HIV در این مناطق رساندیم. از مجموع ۲۰۳۷ نفر فرد مبتلا به HIV در مناطق سیل زده ۲۰۱۹ نفر آنها طی ماه اول شناسایی شده و روند درمان ‌شان مانند سابق ادامه داشت.»

چرا ماجرای لردگان را همه فهمیدند؟
رئیسی با اشاره به حادثه لردگان و روستای چنارمحمودی خاطرنشان کرد:« به طور کلی تمام مراحل شناسایی و درمان بیماران کاملا محرمانه طی می‌شود؛ اما چرا ماجرای لردگان را همه فهمیدند؟ آیا اشکال از سیستم ما بود یا جای دیگر؟ معتقد هستم هر زمان افراد غیر متخصص وارد یک حوزه شوند مشکلات عمده‌ای برای آن حوزه پیش خواهد آمد. گفته شد که مردم این روستا از طریق تست قندخون توسط بهورز آن منطقه مبتلا به HIV شده اند اما باید گفت به عنوان مثال اگر یک بیماری در اتاق عمل تحت جراحی باشد و پزشک معالج به وسیله تیغی که به خون آن بیمار که ممکن است به HIV مبتلا باشد، دستش را ببرد، شانس ابتلای پزشک به HIV از طریق خون آن بیمار تنها ۰.۶۷ درصد است؛ پس چگونه می‌شود که عده‌ای به غلط ادعا می‌کنند افراد مبتلا به ایدز در آن منطقه به دلیل تست خون قند به بیماری دچار شده‌اند.»
وی گفت:« پس از حواشی به وجود آمده علیرغم آن که از مدت‌ها قبل اقدامات لازم را در این روستا انجام می‌دادیم، اما پوشش منطقه را توسط تیم تخصصی متشکل از فوق تخصصان HIV افزایش داده و خدمات مشاوره و درمان را به کلیه مبتلایان شناسایی شده ارائه دادیم و اقدام به خدمات سیار و همچنین اقدام به راه اندازی مرکز مشاوره بیماری های رفتاری در نزدیک ترین شهرستان به منطقه کردیم.»
رئیسی با اشاره به ادغام خدمات HIV در نظام PHCگفت:« در حال حاضر برنامه پیشگیری از انتقال HIV از مادر به کودک در نظام شبکه ادغام یافته است. ما جهت جلوگیری از تکثر بیماری مادران بیمار را در معرض تست قرار دادیم تا شانس انتقال ایدز از مادر به فرزند کاهش یابد. در همین زمینه در سال گذشته ۸۶۵ هزار و ۲۳۹ زن باردار به مراکز ما مراجعه کردند که از این تعداد ۷۱۵ هزار و ۳۵۸ نفر آنها با رضایت خود و به صورت آگاهانه تحت آزمایش HIV قرار گرفتند که توانستیم ۷۷ مورد HIV قطعی را در میان آنها تشخیص دهیم و در میان نوزادان مادرانی که در این برنامه بیماریابی کشف شده اند، هیچ نوزاد مبتلایی وجود نداشته است.»

تهیه لایحه‌ای درخصوص بیماران مبتلا به ایدز
در ادامه دکتر عباسی معاون حقوق بشر و امور بین الملل وزارت دادگستری با بیان اینکه کرامت انسانی فصل الخطاب فقه و حقوق و اخلاق است، گفت:« هرگاه اخلاق به بن بست می رسد کرامت انسانی جایگاه والای خود را می نمایاند. کسی حق ندارد با انگ زدن زمینه نقض کرامت انسانی را فراهم کند. در سرتاسر سیاست های کلی نظام سلامت کرامت انسانی موج می زند. وقتی بیماری را در متن جامعه می بینیم بدون توجه به رنگ و نژاد و مذهب باید بدون تبعیض به وی توجه کنیم. »
وی افزود:« در برخی حوزه ها با اینکه گام های بلندی برداشته ایم اما قوانین ما دچار نواقصی هست که باید برطرف شود. بر همین اساس با حفظ اهمیت ارزش‌های اخلاقی جامعه و اسناد بالادستی کشور، پیش‌نویس لایحه‌ای درخصوص بیماران مبتلا به ایدز فراهم شد که باید در دستورکار قرار گیرد. ما از بسیاری از کشورهای منطقه عقب هستیم به عنوان مثال در کشور یمن برای فردی که به بیمار مبتلا به ایدز انگ بزند، شش ماه حبس درنظر گرفته شده‌ است لذا باید لایحه مربوط به این بیماران زودتر به تصویب برسد.»

در بحث آموزش خودمراقبتی به کودکان برخی آشفته می شوند
وی با اظهار تاسف از کوتاهی در زمینه آموزش و اطلاع رسانی درباره ایدز، گفت:« وقتی بحث آموزش خودمراقبتی به کودکان در مدرسه می شود برخی آشفته می شوند که چه نیازی به این کار است.دانستن حق مردم و کودکان است. آگاه کردن مردم یک رسالت همگانی بخصوص در حوزه ایدز یک رسالت همگانی است. آیا برای برون رفت از چالش HIV راهی بجز مشاوره و اطلاع رسانی و آموزش داریم؟ آموزش خودمراقبتی یکی از اولویت هایی است که باید در دستور کار قرار گیرد. وظیفه دولت است که سازوکارهای لازم برای آموزش کودکان را فراهم کند.»
عباسی افزود:« هیچ‌کس حق ندارد با رفتار و گفتار خود فرد مبتلا به ایدز را مورد اهانت قرار دهد. باید جلوی رفتارهای غیراخلاقی در جامعه گرفته شود. همه کودکان مبتلا به ایدز حق دارند از همه خدمات اجتماعی مانند مدرسه، بهداشت و درمان برخوردار شوند، اسکان وسرپناه حق همه مردم از جمله مبتلایان به ایدز است و جابجایی اجباری آنها نقض حقوق آنهاست.»
وی با اشاره به اجرای طرح پایلوت آموزش خود مراقبتی به کودکان، گفت:« این طرح که به موجب تفاهم‌نامه میان آموزش و پرورش و معاونت زنان و خانواده ریاست جمهوری انجام می‌شود تا سال آینده در کل کشور اجرا خواهد شد.»
عباسی با اشاره به امضای تفاهم‌نامه‌ای میان آموزش و پرورش و معاونت زنان و خانواده ریاست‌جمهوری، گفت:« یکی از برنامه‌هایی که در دستورکار مرجع ملی کنوانسیون حقوق کودک است، آموزش خود مراقبتی در مدارس به کوکان است. اجرای این طرح در استان‌های مختلف در دستور کار قرار گرفت و قرار است تا پایان سال در یکی از استان‌ها به شکل پایلوت اجرا شود. همچنین به دستور مقام معظم رهبری حدود ۵۰۰ هزار کودک اتباع نیز بدون اعمال کوچک ترین تبعیض در حال آموزش هستند.»

کاهش آسیب یکی از مهمترین برنامه ها برای کنترل HIV است
در ادامه دکتر رضا زاده معاون توسعه و پیشگیری سازمان بهزیستی کشور درباره سیاست ها و برنامه های بهزیستی در زمینه کنترل و پیشگیری از ایدز ، گفت:« سازمان بهزیستی یکی از شرکای اصلی در برنامه پیشگیری و کنترل ایدز در کشور است و با سابقه دیرینه ای که در زمینه برنامه های اعتیاد و آسیب های اجتماعی دارد در حمایت و توانمندسازی افراد مبتلا به HIV نقش داشته است و همچنین ارائه دهنده خدمات به آسیب دیدگان اجتماعی است.»
وی در ادامه گفت:« کاهش آسیب یکی از مهمترین برنامه ها برای کنترل HIV است بر همین اساس مراکز گذری، سیار، ایستگاه های کاهش آسیب و باشگاه های مثبت را ایجاد کردیم. همچنین خدمات آموزشی و اقلام پیشگیری را ارائه می‌کنیم. »
رضا زاده گفت:« در کشور ۱۲۰ مرکز گذری کاهش آسیب داریم که ۱۰۵ مرکز برای مردان و ۱۵ مرکز برای زنان است و در سال ۹۸، به ۲۱ هزار و ۵۸۳ نفر خدمت ارائه کرده‌اند. همچنین ۸۲ سرپناه شبانه در کشور وجود دارد که ۵۷ سرپناه مردانه و ۲۵ سرپناه زنانه‌ هستند و در سال ۹۸، به ۷۳۰۰ نفر خدمت داده‌اند. ۲۲ مرکز روزانه و شبانه توامان داریم که به ۵۰۰۰ نفر طی سال ۹۸ خدمت داده اند. همچنین ۱۷۶ تیم سیار داریم که به ۳۰ هزار نفر خدمات کاهش آسیب ارائه کرده اند.»

راه اندازی باشگاه مثبت در لردگان و روستای چنارمحمودی
وی گفت:« سازمان بهزیستی در ۱۴ استان اقدام به راه‌اندازی موبایل سنتر کرده است، بر همین اساس ۲۵ موبایل ون ایجاد شد که تاکنون ۹۰۰۰ خدمت ارائه کرده‌اند. همچنین به تازگی چهار کانکس ارائه خدمت ایجاد کردیم که به ۵۰۰ نفر خدمت رسانی کرده‌اند. همچنین در مراکز کاهش آسیب بهزیستی و مراکز درمان اعتیاد، در سال ۹۸، به ترتیب ۳۰ هزار تست و ۵۰ هزار تست انجام داده ایم. »
وی خاطرنشان کرد:« سازمان بهزیستی معتقد است که بهترین روش برای مداخله اجتماعی مدل اجتماع محور است. بر همین اساس باشگاه‌های مثبت را راه اندازی کردیم که مراکزی هستند که مداخلات موثری را برای مبتلایان به اچ آی وی داشته باشند. این مراکز با مجوز سازمان بهزیستی راه اندازی شده و خدمات توانمندسازی را ارائه می‌دهد. این باشگاه‌ها در سال ۹۸، ۳۵۰۰ نفر را تحت پوشش قرار دادند که شامل ۲۰۰۰ مرد، ۱۰۰۰ زن و ۵۰۰ کودک بوده است. همچنین حدود ۹۰ نفر در این باشگاه‌ها بیمه گرفتند و ۲۵۰۰ نفر هم‌مشاوره دریافت کرده‌اند.»
وی گفت:« در لردگان و روستای چنارمحمودی هم یک باشگاه مثبت راه‌اندازی شده و مشاورین و مددکاران داوطلب برای ارائه خدمت به مردم در این باشگاه حضور دارند. در آنجا نیازمند آگاه سازی و جلب اعتماد مردم هستیم.»

اپیدمی ایدز در حال تغییر است
در ادامه دکتر دکتر محمدمهدی گویا رییس مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت با بیان اینکه در سال پایانی برنامه چهارم مقابله با HIV هستیم و با همکاری ۲۳ سازمان و وزارتخانه در حال تهیه برنامه پنجم هستیم، گفت:« بخش قابل توجهی از کار جلو رفته است و استراتژی ها مشخص شده است و امیدواریم این برنامه در شورای عالی سلامت مورد تصویب قرار گیرد. برنامه پنجم استراتژیک کشور با هدف ارتقاء‌ پیشگیری در تمام سطوح و انقلاب کیفیت تهیه شده است. این برنامه همه Sub Pooulation ها و Sub Location ها را مورد ملاحضه قرار داده است.»
وی گفت:«می خواهیم یک تحول عظیم ایجاد کنیم. HIV دیگر یک بیماری مرگبار نیست و فرد مبتلا اگر خوب تحت درمان قرار گیرد می تواند تا ۶۰ سال بعد از ابتلا به زندگی خود ادامه دهد. ممکن است ظرف چند سال آینده درمان های بهتر و یا واکسن برای این بیماری کشف شود اما یک واقعیت وجود دارد اینکه HIV با پایان خود فاصله دارد. عنوان شده سال ۲۰۳۰ سال پایان همه گیری HIV است ولی هنوز خیلی با پایان این بیماری فاصله وجود دارد و نیاز به یک انقلاب داریم که منجر به افزایش توجه بیشتر مسوولین و افراد تاثیرگذار در برنامه به این بیماری شود.»
وی با بیان اینکه در کشور حدود ۳۵ هزار بیمار مبتلا شناسایی نشده‌اند، نیاز به یک ارزشیابی دقیق و همه جانبه داریم، گفت:« اپیدمی ایدز در حال تغییر است و راه های جدید انتقال در حال پیدایش است. ما باید افراد را قانع کنیم که آزمایش دهند و تحت درمان قرار گیرند و جایگاه ویژه این مسئله را در برنامه استراتژیک کشور تبیین کرده ایم. از سال گذشته با سازمان‌های مختلف مانند بهزیستی و سازمان زندان‌ها جلسات مشترکی داشته‌ایم که به موجب آن هشت تیم ارزشیابی تشکیل داده و استان به استان مشغول بررسی روند مقابله با بیماری هستیم و از آنجایی که کشور ما جزو ۲۸ کشوری است که به دنیا قول پیشگیری از ایدز را داده، با جدیت اهداف‌مان را دنبال می‌کنیم.