آموزش خود مراقبتی به کودکان، معرفی چند کتاب

یکی از مهمترین دل مشغولی‌ها و نگرانی‌های والدین، مراقبت از کودک خود در برابر بیماری‌ها و محافظت از او در برابر آزارهای جسمی و جنسی است. خوشبختانه امروزه ما والدین بیشتر به این مساله توجه می‌کنیم و تلاش می‌کنیم با برنامه غذایی مناسب، در معرض نور آفتاب قرارگرفتن، معاینات دوره‌ای در مراکز بهداشت و استفاده از ویتامین‌ها و مکمل‌ها، سلامت جسمانی فرزند خود را تامین کنیم. در کنار اینها، سعی می‌کنیم به کودک خود بیاموزیم چطور مرز بدن خود را بشناسد، به حریم بدن دیگران، مخصوصا مادر و پدرش احترام بگذارد؛ و بتواند در برابر افرادی که قصد آزار جسمی و جنسی او را دارند، مقابله کند.
در هر حال، هر چقدر هم ما از کودک خود مراقبت و محافظت کنیم؛ باید به خود او بیاموزیم چگونه از سلامتی و مرزهای بدن خود مراقبت کند. با این کار هم به توانمندی ذهنی و جسمی کودک خود کمک کرده‌ایم؛ و هم او را در زمان‌هایی که به هر دلیلی دور و جدا از ماست؛ بی پناه نگذاشته‌ایم. اولین باری که کودک متوجه بدن خود می‌شود؛ زمانی است که کنجکاوی هایی درباره جنسیت خود دارد. سوالات کودک همه حول این محور است اما در این زمان دست و پا و سر کودک فرق چندانی با اعضای تناسلی ندارند. او فقط می‌خواهد خود را بشناسد. اینجا دقیقا زمانی است که ما باید به او بیاموزیم چه بخش‌هایی از بدن او خصوصی است و نباید توسط فردی دیگر دیده یا لمس شود. همین آموزش مهم، ذهن کودک را کنجکاوتر می‌کند و سپس سوالات بیشتری خواهد پرسید. باید بدانیم این یک روند کاملا طبیعی و درست در شناخت و مواجهه با بدن است. هر راه دیگری جز همین راه طبیعی، فهم کودک را از بدنش دچار اختلال می‌کند و در زمان مناسب اطلاعات مناسب در اختیار او قرار نمی‌دهد. قطعا والدین بهترین افراد برای آموزش این مساله مهم به کودک هستند؛ چون کودک بیشترین اعتماد را به آنها دارد. اینجاست که کودک می‌آموزد هرگونه پیشامدی را برای والدینش تعریف کند و هیچ چیزی مانعی بین آنها برای حرف زدن، سوال پرسیدن و تعریف کردن وجود ندارد. در این مرحله از رشد، هم فضای اعتماد بین کودک و والدین گسترده‌تر می‌شود و هم کودک بی‌اضطراب و ابهام، بدن خود را بهتر می‌شناسد.

کتاب مواظب خودمم (مجموعه چهار جلدی)
نویسنده : مریم اسلامی
تصویرگر : غزاله بیگدلو
انتشارات غنچه، ۱۳۹۷
قیمت نسخه کاغذی : 44000تومان
مخاطب : کودکان ۳ تا ۷ ساله
این مجموعه که به نظم و در چهار جلد با عنوان‌های جذاب «به مامان و بابام میگم»، «دست نزنی به تنم»، «دوست ندارم بوسم کنی» و «جلو نیا جیغ می‌زنم» تهیه شده است؛ یکی از بهترین راه‌های آموزش حریم بدنی را ارائه داده است. مولف با کنار هم قرار دادن حیوانات و بیان موزون داستان، از استرس موقعیت کاسته و آن را تبدیل به یک فرآیند چالشی و آموزنده تبدیل کرده است. این دقیقا همین مسیری است که ما باید در پیش بگیریم. یعنی بدون ترساندن کودک و آسیب رساندن به احساس امنیت و اعتماد او، او را متوجه رفتارهای دیگران و احتمال آزار در رفتارهای به ظاهر دوستانه کنیم. تصویرگری کتاب نیز بسیار زیبا و جذاب است و کودک را به راحتی جذب داستان و رفتار شخصیت‌ها می‌کند.

کتاب بدن من مال خودمه
نویسنده : جیل استاریشفسکی
تصویرگر : آنجلا پدرون
مترجم : نیوشا احمدی‌خو
انتشارات free spirit
قیمت : قابل دانلود رایگان از وبسایت‌های معتبر داخلی
مخاطب : کودکان 3 تا 8 ساله
این کتاب، داستانی درباره تجربه یک کودک از آموزشی که والدینش درباره خصوصی بودن برخی قسمتهای بدنش به او می‌دهند را نقل می‌کند. کودک یاد می‌گیرد بدنش تنها متعلق به اوست و کسی اجازه ندارد بدون رضایت لمسش کند. سپس تجربه کودک از یک لمس شدن ناخواسته و واکنش او و والدینش را می‌بینیم. در پایان هم توصیه‌های بسیار کارآمدی برای والدین هنگام آموزش به کودکان ارائه شده است. ترجمه روان و تصاویر زیبا و نیز امکان دانلود رایگان، باعث شد که آن را در مجموعه این هفته معرفی کنم.

کتاب کلیدهای آموزش و مراقبت از سلامت جنسی در کودکان و نوجوانان
نویسنده : کریستال دفریتاس
مترجم : سارا رئیسی طوسی
انتشارات صابرین، ۱۳۹۸
قیمت نسخه الکترونیک طاقچه : 12500تومان
قیمت نسخه کاغذی : ۳۲۰۰۰تومان
مخاطب : والدین، مربیان و معلمان
رشد کودک و ورود او به مرحله کنجکاویهای جنسی، همواره باعث استرس و دست‌پاچگی والدین بوده است. با توجه به فرهنگی در جامعه ما رایج است؛ حرف زدن و سوال پرسیدن درباره هویت جنسی، رشد جنسی و تغییرات حین بلوغ برای والدین دشوار است. مخصوصا اگر به هر دلیلی ، والد غیر همجنس کودک، ناچار از مواجهه با چنین موقعیتی باشد. امروزه سوالهای بسیاری در ذهن والدین وجود دارد که بهترین راه پاسخ گفتن به سوالها و ابهام‌های کودک چیست؟ چطور باید او را با هویت جنسی و تغییرات بدنی‌اش آشنا کنیم که هم باعث افزایشآگاهی او شویم و هم تصویر درستی از بدن او بدهیم. قطعا این تجربه‌های شناخت تن، رابطه فرد را با تن خودش در تمام طول عمر شکل می-دهد. یکی از بدترین روش‌ها، ایجاد یک حائل بین والدین و کودک برای مطرح شدن این پرسشها است. باید توجه کنیم کودک ما بالاخره جواب سوالات خود را خواهد یافت. اما ممکن است اطلاعاتی که توسط دوستان و همبازی‌ها به کودک منتقل شود؛ غلط باشد و باعث ترس یا احساسات منفی کودک نسبت به بدنش شود. بنابراین بهترین کار این است که به محض بروزسوالهای کودک ، او را به تدریج با کارکردهای بدن آشنا کنیم و در همین ضمن راه‌های مراقبت از بدن را به او بیاموزیم. کتاب حاضر به همه دلمشغولی‌ها و ابهامات والدین در این روند می‌پردازد و مانند همیشه کلیدهایی کاربردی و ارزشمند برای مواجهه با این موقعیت‌ها در اختیار ما قرارمی‌دهد.