درباره دیابت بارداری، اطلاعات جامع

در دوران بارداری ممکن است قند خون شما بالا برود به این بیماری دیابت بارداری می گویند. دیابت حاملگی معمولا بین هفته های ۲۴ تا ۲۸ بارداری ایجاد می شود. طبق آمار مرکز کنترل و پیشگیری بیماری ها حدود ۲ الی ۱۰ درصد خانم ها در دوران بارداری دچار این بیماری می شوند. اگر پیش از بارداری به دیابت مبتلا نبوده اید باز هم احتمال دارد که در دوران بارداری به این بیماری دچار شوید. دیابت بارداری احتمال ابتلا به دیابت نوع ۲ را بعد از زایمان افزایش می دهد. در ادامه پیرامون این موضوعات مطالعه خواهید کرد: علائم بیماری دیابت بارداری، چه عواملی منجر به بروز دیابت بارداری می شوند؟، چه افرادی در معرض ابتلا به دیابت بارداری هستند؟، چگونه دیابت بارداری را تشخیص دهیم؟، انواع مختلف دیابت بارداری، درمان دیابت بارداری، رژیم غذایی افراد مبتلا به دیابت بارداری، عوارض دیابت بارداری، دیابت بارداری پس از زایمان، آیا می توان از بروز دیابت بارداری پیشگیری کرد؟

علائم بیماری دیابت بارداری
معمولا این بیماری با علائم خاصی همراه نیست و اگر علائمی احساس کنید احتمالا بسیار خفیف خواهد بود. این نشانه ها عبارتند از:
- خستگی
- تاری دید
- تشنگی بیش از حد
- تکرر ادرار بیش از حد
- خروپف

چه عواملی منجر به بروز دیابت بارداری می شوند؟
علت دقیق دیابت بارداری مشخص نیست اما به احتمال زیاد هورمون ها در این ماجرا نقش دارند. هنگامی که باردار می شوید بدن شما مقدار بیشتری از برخی هورمون ها تولید می کند، از جمله:
- لاکتوژن جفتی (hpl)
- هورمون هایی که باعث افزایش مقاومت به انسولین می شوند.
این هورمون ها روی جفت اثرگذار هستند و به حفظ بارداری شما کمک می کنند. با پیشرفت بارداری و افزایش میزان این هورمون ها ممکن است بدن شما نسبت به انسولین که مسئول تنظیم قند خون است مقاوم شود. انسولین به انتقال گلوکز از خون به سلول ها برای تولید انرژی کمک می کند. به طور کلی بارداری مقداری مقاومت به انسولین ایجاد می کند تا گلوکز بیشتری در جریان خون در دسترس قرار بگیرد و به جنین منتقل شود. اگر مقاومت بدن تان به انسولین زیاد شود قند خون شما به طور غیر طبیعی افزایش یافته و ایجاد بیماری دیابت بارداری می کند.

چه افرادی در معرض ابتلا به دیابت بارداری هستند؟
خطر ابتلا به دیابت بارداری در افراد با شرایط زیر بیشتر است:
- خانم های بالای 25 سال
- افرادی که فشار خون بالا دارند
- وجود سابقه خانوادگی ابتلا به دیابت
- اضافه وزن پیش از بارداری
- اضافه وزن بیش از حد مجاز در دوران بارداری
- چند قلویی
- سابقه به دنیا آوردن نوزادی بیشتر از 4 کیلوگرم
- سابقه دیابت حاملگی در بارداری های قبلی
- سابقه سقط جنین یا مرده زایی
- دارای سندرم پلی کیستیک تخمدان و سایر بیماری هایی که با مقاومت به انسولین مرتبط هستند

چگونه دیابت بارداری را تشخیص دهیم؟
انجمن دیابت آمریکا (ADA) به همه پزشکان توصیه می کند که به طور مرتب خانم های باردار را برای بررسی دیابت بارداری غربالگری کنند. حتی اگر سابقه ابتلا به دیابت را نداشته اید و در ابتدای بارداری نیز قند خون شما طبیعی باشد، در این صورت نیز پزشک در هفته ۲۴ تا ۲۸ بارداری آزمایش قند خون تجویز می کند.
آزمایش چالش گلوکز
این آزمایش نیاز به ناشتا بودن یا آمادگی خاصی ندارد. شما یک محلول گلوکز می نوشید و یک ساعت بعد آزمایش را انجام می دهید. اگر سطح قند خون تان بیش از میزان طبیعی باشد پزشک آزمایش تحمل گلوکز خوراکی سه ساعته را تجویز می کند، این آزمایش دو مرحله ای محسوب می شود. برخی از پزشکان به جای انجام آزمایش چالش گلوکز تنها یک تست تحمل گلوکز دو ساعته انجام می دهند که این تست یک مرحله ای است.
آزمایش یک مرحله ای
پزشک آزمایش را با بررسی قند خون ناشتا شروع می کند سپس از شما می خواهد یک محلول حاوی ۷۵ گرم کربوهیدرات بنوشید، بعد از یک ساعت و دو ساعت مجدد قند خون را اندازه می گیرند. اگر هر یک از شرایط زیر را دارا باشید به معنی ابتلا به دیابت بارداری است:
- میزان قند خون ناشتا مساوی یا بیشتر از 92 میلی گرم در لیتر است.
- میزان قند خون یک ساعته مساوی یا بیشتر از ۱۸۰ میلی گرم در لیتر است.
- میزان قند خون دو ساعته مساوی یا بیشتر از 153 میلی گرم در لیتر است.
آزمایش دو مرحله ای
برای انجام این آزمایش نیاز به ناشتا بودن نیست. به شما یک محلول حاوی 50 گرم شکر داده می شود و بعد از یک ساعت قند خون را اندازه گیری می کنند. اگر در این مرحله قند خون شما مساوی یا بیشتر از 130 میلی گرم در لیتر باشد مرحله دوم آزمایش در روز دیگری انجام می شود. در مرحله دوم این آزمایش، پزشک قند خون ناشتا را اندازه گیری می کند و سپس به شما یک محلول حاوی 100 گرم شکر داده می شود و بعد از آن هر یک ساعت (سه مرتبه) میزان قند خون را می سنجند. اگر حداقل دو مورد از شرایط زیر را دارا باشید به معنی ابتلا به دیابت بارداری است:
- مقدار قند خون ناشتا مساوی یا بیشتر از ۹۵ میلی گرم در لیتر است.
- مقدار قند خون یک ساعته مساوی یا بیشتر از 180 میلی گرم در لیتر است.
- مقدار قند خون دو ساعته مساوی یا بیشتر از ۱۵۵ میلی گرم در لیتر است.
- مقدار قند خون سه ساعته مساوی یا بیشتر از 140 میلی گرم در لیتر است.

انواع مختلف دیابت بارداری
افرادی که مبتلا به دیابت بارداری هستند را به دو گروه تقسیم می کنند. گروه A۱ افرادی هستند که دیابت بارداری آن ها از طریق رعایت رژیم غذایی قابل کنترل است و گروه A۲ افرادی می باشند که برای کنترل بیماری نیازمند تزریق انسولین یا مصرف داروهای خوراکی هستند.

درمان دیابت بارداری
اگر به دیابت بارداری مبتلا هستید روش درمان به میزان قند خون شما بستگی دارد. در اکثر موارد پزشک توصیه می کند قبل و بعد از غذا قند خون خود را اندازه گیری نمایید و با رعایت تغذیه سالم و انجام ورزش منظم، بیماری را مدیریت کنید. در برخی موارد ممکن است نیاز به تزریق انسولین نیز باشد. تنها ۱۰ الی ۲۰ درصد از زنان مبتلا به دیابت بارداری برای کنترل قند خون ناچار به تزریق انسولین می شوند. شما باید یک دستگاه کنترل قند خون خانگی تهیه نمایید. از پزشک خود در مورد زمان مناسب تزریق انسولین، رژیم غذایی و نوع ورزش سوال بپرسید.

رژیم غذایی افراد مبتلا به دیابت بارداری
رعایت یک رژیم غذایی سالم و متعادل برای مدیریت دیابت بارداری الزامی است. زنان مبتلا به این بیماری باید توجه ویژه ای به میزان کربوهیدرات، پروتئین و چربی مصرفی خود داشته باشند. حجم هر وعده غذایی را کاهش داده و بر تعداد وعده ها بیفزایید.
کربوهیدرات
مصرف غذاهای سرشار از کربوهیدرات سالم در فواصل مناسب به کنترل قند خون شما کمک می کند. از پزشک خود در مورد مصرف میزان دقیق کربوهیدرات مجاز در روز سوال کنید. انواع کربوهیدرات سالم شامل موارد زیر است:
- غلات کامل
- برنج قهوه ای
- لوبیا، نخودفرنگی، عدس و سایر حبوبات
- سبزیجات نشاسته ای
- میوه های کم قند
پروتئین
شما در دوران بارداری باید روزانه 2 الی 3 وعده پروتئین میل نمایید. منابع خوب پروتئین شامل گوشت های بدن چربی، مرغ و ماهی (با جیوه کم) می باشد.
چربی
چربی های سالمی که می توانید به برنامه غذایی خود اضافه نمایید شامل آجیل خام (بو داده یا شور نباشد)، روغن زیتون، دانه ها و آووکادو است.

عوارض دیابت بارداری
اگر دیابت بارداری کنترل نشود ممکن است قند خون شما بیش از حد افزایش یابد و منجر به عوارضی شود که سلامت جنین تان را تحت تاثیر قرار می دهد. برخی از این عوارض عبارتند از:
- وزن زیاد نوزاد هنگام تولد
- مشکلات تنفسی
- قند خون پایین در نوزاد
- دیستوشی شانه (گیر کردن شانه های نوزاد در کانال زایمان)
این نوزادان به احتمال بیشتری ممکن است در آینده به دیابت مبتلا شوند. به همین دلیل شما باید برنامه درمانی خود را طبق تجویز پزشک رعایت نمایید.

دیابت بارداری پس از زایمان
بعد از زایمان، سطح قند خون شما به حالت عادی باز می گردد اما دیابت بارداری می تواند احتمال ابتلا به دیابت نوع ۲ را در آینده بیشتر کند. از پزشک خود چگونگی کاهش عوارض ناشی از بیماری را جویا شوید.

آیا می توان از بروز دیابت بارداری پیشگیری کرد؟
به طور کلی پیشگیری از ابتلا به دیابت بارداری ممکن است اما با رعایت تغذیه متعادل و سبک زندگی سالم می توانید احتمال ابتلا به بیماری را کاهش دهید. اگر باردار هستید حتما رژیم غذایی سالم داشته باشید و به طور مرتب ورزش کنید، حتی اگر در حد پیاده روی سبک باشد. اگر قصد دارید در آینده نزدیک باردار شوید و دچار اضافه وزن هستید حتما سعی کنید خود را به وزن ایده آل برسانید. حتی از دست دادن مقدار کمی از اضافه وزن می تواند در کاهش خطر ابتلا به دیابت بارداری موثر باشد.