ساز ارف برای کودکان، متدهای آموزش

ماهنامه گزارش موسیقی: در طراحی متد ارف به دو مقوله مهم پرداخته شده است ، در درجه اول به استفاده از موسیقی درتعلیم و تربیت افراد برای زندگی در جوامع پیشرفته و پیچیده امروز و در مرحله بعد آشنایی با موسیقی و نکات فنی لازم در باره شناخت آن .

در این متد منظور اصلی پرورش موسیقیدان یا نوازنده و خواننده نیست ، بلکه هدف اصلی ساختن ذهن و جسم و روان کودکان است که در نهایت مردان و زنان زمان خود خواهند بود .

منظور تربیت کودکانی است که توان اندیشیدن داشته باشند و خود ابداع کننده و چاره اندیش و چاره گر شوند ( خلق را تقلیدشان بر باد داد ) پرورش کودکان و افرادی متعادل در نظر است و نهایتا رشدِ مردمی موزون ، خوش گفتار و خوش کردار و دارای جسمی آماده برای فرا گرفتن مهارتهای گوناگون درحرفه های امروز .

ارف غربی نیست

از نظر فنی و موسیقائی کارل ارف چون به اهمیت کارهای گروهی و اجتماعی در تعلیم و تربیت آگاه بوده است ، تمام متدش را برای گروه کودکان پایه ریزی کرده است و تمام کودکان بدون استثناء نیازمند این آموزش دانسته است حال اگر در موسیقی سنتی ما بر خلاف غرب و ارکستر های بزرگ ، به تکنوازی و به فرد توجه می شود و کارهای گروهی مورد تایید موسیقی سنتی نیست ، نمی توان گفت پس متد ارف صرفا غربی است .

دیگر اینکه فاصله های مورد استفاده در درسهای آموزشی متد ارف ، فاصله هائی هستند که در موسیقی ماهم به طور کامل مطرح هستند و کودکان به موقع و همزمان با هر آموزشی می توانند با درجه بندی فاصله های موسیقی ایرانی آشنا شوند و از این نظر هم اتفاقا در این متد کارل ارف گامی را مبنای موسیقی خود قرار می دهد که به گام پنتاتنیک معروف است و برخلاف تمام گامهای موسیقی غرب که از تسلسل ۸ نت تشکیل می شود گامیست با ۶ نت و ۵ فاصله و بیشتر در خاور دور و اسکاتلند مورد استفاده است .

آموزش غلط ربطی به ارف ندارد

و اما مطلب اصلی اینکه نوع استفاده از این متد ها ی آموزشی مهم است .اینکه چه کسی و با چه شناختی از مسیر و مطلب و موسیقی ایرانی به این امر بسیار ظریف و مهم می پردازد . در این باره با آقای ساسان فاطمی موافقم که آنچیزی که در این سالها در ایران علم کرده اند و به نام کلاس ارف در تمام کودکستانها و مدارس غیر انتفاعی و مهد کودکها به آن می پردازند ذهن کودکان را خراب می کند ، همچنان که آموزش تحمیلی موسیقی سنتی در کلاسهای سنتی و به روش شنیدن و تقلید از استاد می تواند ایراد های تربیتی بسیاری برای کودکان داشته باشد که کمترین آن محرومیت کودک از کودکیست ، اگر چه کودک ایرانی توان حفظ کردن "ماورا النهر" و "یقولونه" را هم دارد و این عیب و ایراد ها ربطی به هدف و شیوه کارل ارف آلمانی ندارد .

ضرورت تربیت مربی متخصص

معمولا افرادی که کمترین تخصص را در این زمینه ندارند مربیکری این کلاسها را به عهده میگیرند نه از موسیقی بطور کلی بهره ای دارند و نه از موسیقی ایرانی و نه از تعلیم و تربیت . مدیران و متولیان این مرا کز به اصطلاح تربیتی صرفا از کم اطلاعی مردم در باره آموزش موسیقی بهره می برند و اقدام به دایر کردن چنین کلاسهائی می کنند . آموزش رسانه ای درستی هم که در کار نیست کودکان ناچارند به موسیقی های بزمی و قهوه خانه ای عوام پسند قانع شوند بنده در نوشته ها و در صحبت های خود بار ها توجه به این مهم را به برنامه ریزان دروس دانشکده های موسیقی یاد آور شده ام و لزوم تربیت مربی موسیقی کودک از بین دانشجویان دوره کارشناسی و کارشناسی ارشد را گفته ام و در کتاب از متد ارف تا چهارگاه خود دقیقا به همین ضایعه توجه داشته ام و در اجرای آهنگهائی برای کودکان نوجوانان همین منظور را رعایت کرده ام به هر حال اخیرا از منبع موثقی شنیده ام که دانشگاه هنر در فکر بر قراری رشته تخصصی آموزش موسیقی ،در دوره های خود است،که چنانچه هشیارانه و جدی به ان عمل شود گره گشا خواهد بود .

کاربرد درست ارف کار گشا است

مطلب آخر اینکه " هر چه هست از قامت ناساز و بی اندام ماست" ؛ معلوم است اگر در عین بی خبری از فلسفه موسیقی و شناخت حد اقلی از موسیقی ایرانی و اصالتها وفن و فنون ان کلاس ارف برگزار کنیم در حالی که اصول این متد را هم نمی دانیم ، نه تنها به یاد گیری و فهم موسیقی دستگاهی لطمه می زنیم بلکه با آموزش بی مایه و غلط ، ذوق و سلیقه و شناخت کودکان را در هر مورد خراب می کنیم .

در مقابل اگر به شیوه ای درست متد ارف را به کار ببریم و کودکان را با آموزش خود به سوی شناخت ظرایف موسیقی سالم و خوب و در درجه اول موسیقی اصیل و پر توان ایرانی پیش ببریم ، در ساختن اجتماعی با افرادی چالاک و موزون و اندیشند و هشیارتلاش موثری داشته ایم .

شناخت سازهای ایرانی در کنار ارف

زمانی که آقای دکتر سعید خدیری این متد را در ایران آغاز کرد به این نکته توجه داشت که منظور از بکار گرفتن این متد معرفی کارل ارف یا ژست های اشرافی شرکت کودکان در کلاس های آموزش موسیقی نیست و دلیل این سخن اینکه ایشان با تاکید های مکرر از ما می خواستند که در کارگاه های موسیقی به آموزش سازهای ایرانی وسازهای نواحی اقدام کنیم که ماهم همین را انجام می دادیم وبهر حال همیشه عده ای فرصت طلب هر مسیر باریک و سالم و صحیحی را به راهی پر سود اما پر آسیب می توانند تبدیل کنند .

* مهدی آذرسینا ردیفدان موسیقی ایرانی از نخستین شاگردان دکتر خدیری بنیانگذار موسیقی ارف در ایران است که در شیوه آموزش متد ارف سالهای سال در کارگاه ساز کودکان و نوجوانان تجربه داشته و درباره متدهای مختلف آموزش موسیقی بویژه متد ارف چندین مقاله و سخنرانی ارائه داده و کتاب از" ارف تا چهار گاه" نیز از جمله آخرین تالیفات او است که در این باره منتشر شده است .