علائم عفونت ادراری نوزاد چیست؟

عفونت ادراری در نوزادان می تواند ناراحتی زیادی را برای فرزند کوچک شما ایجاد کند؛ اما شناسایی علائم این مشکل در بدن نوزادان بسیار دشوار است. اگرچه بروز عفونت ادراری در بدن بزرگ‌سالان شایع است، اما نوزادان نیز می توانند دچار این نوع عفونت شوند.

عفونت ادراری چیست؟
عفونت ادراری نوعی عفونت باکتریایی دستگاه دفع ادرار است که مثانه نوزاد شما را تحت تأثیر قرار می دهد؛ در برخی موارد نیز، این نوع عفونت کلیه ها را نیز درگیر می کند. در واقع، نوزاد در صورت حمله پاتوژن ها به بخش هایی از مجاری ادراری (از کلیه تا مجرای ادرار)، دچار این نوع عفونت می شود. عفونت ادراری که مثانه را تحت تأثیر قرار می دهد، سیستیت نامیده می شود؛ عفونتی که بر کلیه های نوزادان اثر می گذارند، پیونفریتیت گفته می شود. هنگامی که فقط مجرای ادرار نوزادی آلوده شود، به آن اورتریت گفته می شود. در نهایت، لازم است بدانید که اکثر عفونت های ادراری توسط باکتری ها و در برخی موارد نادر، توسط ویروس ها یا قارچ ‌ها ایجاد می شوند.

چگونه نوزادان به عفونت ادراری مبتلا می شوند؟
باکتری ها به طور معمول در محیط و پوست اطراف مجرای ادرار نوزادان یافت می شوند. وقتی این باکتری ها وارد مجرای ادرار فرزند شما شوند، منجر به بروز عفونت ادراری در نوزاد می شوند. خطر ابتلا به عفونت ادراری در نوزادان در برخی سناریوها زیاد است که شایع ترین این موارد به شرح زیر می باشند:
عوامل بروز عفونت های باکتریایی در نوزادان عوامل بروز عفونت های باکتریایی در نوزادان
عفونت ادراری در بارداری عفونت ادراری در بارداری "باعث سقط جنین می‎شود" | علائم و درمان

بهداشت نامناسب نوزاد
در نظر داشته باشید که تمیز کردن کشاله ران کودک در هنگام تعویض پوشک او ضروری است. همیشه ناحیه تناسلی فرزند خود را از جلو به پشت پاک کنید تا از انتقال باکتری ها از مدفوع به مجرای ادرار او جلوگیری شود. تمیز کردن نامناسب بدن نوزاد در هنگام تعویض پوشک یا خیس نگه داشتن پوشک او برای مدت بیش از حد طولانی، خطر ابتلا به عفونت ادراری را به میزان قابل توجهی افزایش می دهد.

جنسیت نوزاد
به این نکته مهم توجه داشته باشید که دختران بیشتر از نوزادان پسر مستعد ابتلا به عفونت ادراری هستند. دلیل این امر، نزدیکی مجرای ادرار نوزادان دختر به مقعد آن ها است. همچنین، دختران دارای مجرای ادرار کوتاه تری هستند؛ این بدان معنی است که باکتری ها مسافت کمتری را طی می کنند تا بتوانند مثانه را آلوده کنند.

استفاده از آنتی بیوتیک ها برای درمان برخی از بیماری ها
جالب است بدانید که نه تنها آنتی بیوتیک ها باکتری های "بد" را ریشه‎کن می کنند، بلکه بر جمعیت باکتری های "خوب" نیز تأثیر می گذارند. بر این اساس، نوزادانی که تحت درمان آنتی بیوتیکی برای رفع عفونت قرار می گیرند، ممکن است باکتری های خوب مجرای ادراری خود را هم از دست دهند؛ این بدان معنی است که باکتری های مضر هیچ رقبایی ندارند و می توانند به سرعت مجرای ادراری نوزاد را مورد حمله قرار دهند.

برخی شرایط پزشکی خاص
برخی شرایط پزشکی خاص مانند ریفلاکس وزیکوئرترال یا مثانه بیش فعال نیز احتمال ابتلا به عفونت ادراری در نوزادان را تشدید می کند. ریفلاکس وزیکوئرترال شرایطی است که ادرار به عقب، از مثانه و از طریق مجرای ادرار به سمت کلیه‎ ها جریان می یابد. در مثانه بیش فعال نیز مثانه نوزاد قادر به نگه داشتن ادرار به مدت طولانی نیست و به طور غیر ارادی، آن را از طریق مجرای ادرار دفع می کند.

اختلالات مادرزادی
ناهنجاری های موجود در ساختار فیزیولوژی دستگاه ادراری نوزاد می تواند او را مستعد ابتلا به عفونت ادراری کند؛ به طور مثال، مجاری ادرار نوزاد در نقطه اتصال به مثانه متورم می شود. حالب خارج رحمی نیز نمونه دیگری است که مجاری ادرار به جای اتصال به مثانه به مجرای ادرار (یا واژن، در مورد دختران) وصل می شود.

سابقه خانوادگی ابتلا به عفونت ادراری
اگر سابقه خانوادگی ابتلا به عفونت ادراری دارید، نوزاد شما نیز ممکن است مستعد ابتلا به این بیماری باشد.

چه عواملی باعث بروز عفونت ادراری در نوزادان می شوند؟
لازم است بدانید که علت اصلی بروز عفونت ادراری در بدن نوزادان Escherichia coli یا باکتری E. coli است. این نوع باکتری، علل بروز عفونت ادراری در بدن بیش از ۸۰٪ از نوزادان است. باکتری E. coli معمولاً در روده نوزادان یافت می شود که می تواند به سرعت در مجاری ادراری آن ها پخش شود. سایر باکتری هایی که باعث بروز عفونت ادراری در نوزادان می شوند، از جنسKlebsiella ،Enterobacter ، Citrobacter، Serratia و Staphylococcus هستند. تعداد زیادی از این باکتری ها از طریق کاتترهای آلوده که به مجرای بیماران بستری در بیمارستان ها وصل می شوند، به بدن نوزادان سالم انتقال می یابند. علاوه بر باکتری ها، کاندیدا نیز شایع ترین قارچی است که از طریق کاتترهای آلوده به بدن نوزادان منتقل می شود. عفونت ادراری ویروسی، یک نوع بیماری نادر است؛ اما هنوز هم می تواند اتفاق بیفتد که مجاری ادراری فرزند شما به ویروس آنفلوانزا، ویروس تبخال ساده، پلاسما ویروس و آدنو ویروس آلوده شود.

عفونت ادراری در نوزادان چقدر شایع است؟
بر اساس نتایج آخرین آمار انجمن ارولوژیک آمریکا، عفونت ادراری هر ساله حدود ۳٪ از کودکان جهان را مبتلا می کند. همچنین، این آمارها نشان می دهد که خطر بروز عفونت ادراری در مورد دختران ۸٪ و در نوزادان پسر ۲٪ است. با این حال، پزشکان متخصص اطفال اظهار داشتند که به نظر می رسد تعداد بیشتری از پسرها در طول سال اول زندگی خود، نسبت به دختران، عفونت ادراری را دریافت می کنند. جالب است بدانید که در صورت عدم ختنه شدن نوزادان پسر، خطر ابتلا به عفونت ادراری ده برابر بیشتر می ‎شود.

علائم عفونت ادراری در نوزادان چیست؟
همان طور که قبلاً اشاره شد، روش تشخیص عفونت ادراری در بین نوزادان بسیار سخت است، زیرا علائم این نوع عفونت مشابه سایر بیماری ها می باشد. با این حال، اغلب نوزادان مبتلا به عفونت ادراری برخی علائم مشترک را در بدن خود تجربه می کنند که شایع ترین این موارد به شرح زیر می باشند:
تب بدون سرفه، علائم سرماخوردگی یا آنفلوانزا.
قولنج و گرفتگی به دلیل درد مداوم در قسمت پایین شکم. کودک مبتلا به عفونت ادراری در هنگام فشار آرام به قسمت تحتانی شکم یا مثانه خود، ممکن است احساس درد شدیدی کند.
برخی از نوزادان ممکن است حتی در قسمت تحتانی کمر خود نیز درد داشته باشند.
درد در هنگام دفع ادرار.
ادرار ناخوشایند که می توانید در هنگام تعویض پوشک فرزند خود متوجه آن شوید.
ادرار ابری
استفراغ و اشتهای ضعیف.
تکرر ادرار به دلیل التهاب مثانه که از تخلیه کامل مثانه کودک شما جلوگیری می کند.
کودکان نوپا ممکن است به دلیل درد ناشی از ادرار کردن، از رفتن به توالت خودداری کنند. ممکن است این کودکان از دفع مدفوع نیز خودداری کنند که این شرایط می تواند منجر به بروز یبوست در بدن آن ها شود.
بی اختیاری روزانه یا خیس شدن تختخواب در طول شب. این نشانه بسیار اتفاق می‎ افتد که وقتی کودک ادرار را برای مدت طولانی نگه داشته باشد، در نهایت کنترل خود را از دست می دهد. به این نکته مهم توجه داشته باشید که این علامت عفونت ادراری در بین کودکان نوپا که قبلاً آموزش دفع ادرار را دیده ‎اند، قابل توجه است.
در صورت مشاهده هر یک از علائم بالا در بدن فرزند خود، سریعاً در مورد وضعیت بدن او با پزشک متخصص اطفال مشورت کنید.

چه زمانی باید در مورد وضعیت عفونت ادراری نوزادان با پزشک متخصص اطفال مشورت کرد؟
وقتی فرزند کوچک شما برخی علائم شدید را نشان دهد، در مراجعه به پزشک متخصص اطفال تأخیر نکنید. برخی از شایع ترین این علائم شامل موارد زیر می باشند:
کودک به هیچ وجه قادر به دفع ادرار نیست
وجود خون در ادرار (هماچوری)
تورم شکم، مثانه یا مجرای ادرار نوزاد
تب بالاتر از ۱۰۰.۴ درجه فارنهایت (۳۸ درجه سانتی گراد)
در نهایت به یاد داشته باشید که تشخیص به موقع عفونت ادراری در نوزادان برای درمان سریع تر آن ضروری است.

چگونه عفونت ادراری در نوزادان تشخیص داده می شود؟
برخی آزمایش ها برای تشخیص عفونت ادراری در بدن نوزادان مورد استفاده قرار می گیرند که مهم ‎ترین این موارد عبارتند از:
نحوه آزمایش ادرار در نوزادان
معمولاً در ادرار نوزادان هیچ نوع باکتری وجود ندارد؛ اما در صورت ابتلا به عفونت ادراری، پاتوژن هایی در بدن بیمار تجمع می یابند. در آزمایش ادرار، یک نمونه ادرار نوزاد برای حضور باکتری از طریق کاتتریزاسیون بررسی می شود. برای جمع‎ آوری ادرار غیر آلوده مستقیم از مثانه بیمار نیز یک سوند داخل مجرای ادرار او قرار می گیرد. این مورد برای نوزادانی ایده‎ آل است که آموزش کافی ندارند و نمی توانند در صورت تقاضا، ادرار کنند. در نظر داشته باشید که کاتتریزاسیون می تواند ناراحت ‎کننده و حتی دردناک باشد و استفاده از کاتترها، خود می تواند خطر ایجاد عفونت ادراری را به میزان قابل توجهی افزایش دهد. یک راه‎ حل سالم دیگر این است که اجازه دهید کودک بدون پوشک باشد تا نمونه ای را در هنگام ادرار کردن، از بدن او جمع‎ آوری کنید.
کشت ادرار
اگر نمونه ادرار از عوامل بیماری زا پاک باشد، برای کشت ادرار به آزمایشگاه ‎های مجهز ارسال می شود. نمونه ادرار نوزاد به مدت دو تا سه روز در آزمایشگاه کشت می شود تا وجود هرگونه عامل بیماری رو به رشد در بدن او مشخص شود. این روند کمک می کند تا پزشک برای تصمیم گیری در مورد داروی مناسب و روش صحیح درمان تصمیم بهتری بگیرد.
سونوگرافی
اگر وجود عفونت ادراری در نوزاد تأیید شد، پزشک معالج او می تواند سونوگرافی از کلیه ‎ها و مثانه را پیشنهاد کند. این روش وجود ناهنجاری در مجاری ادراری نوزاد را بررسی می کند؛ عامل دقیقی که می تواند منجر به ایجاد مشکل در بدن نوزاد شود.
تصویربرداری با اشعه X
از اشعه X برای بررسی وجود ریفلاکس وزیکوئرترال در بدن نوزادان استفاده می شود، شرایطی که ادرار دوباره به کلیه‎ ها باز می گردد. در این روش، مقدار کمی رنگ از طریق سوند ادرار به مثانه بیمار وارد می شود. سپس، پزشک جریان رنگ را از طریق اشعه X ردیابی می کند تا ببیند که آیا به سمت بالا و به سمت کلیه‌ها جریان دارد یا نه.
ترکیبی از این روش های تشخیصی به شناسایی علت اصلی بروز عفونت ادراری در بدن نوزادان کمک می کند.

چگونه عفونت ادراری در نوزادان درمان می شود؟
روند درمان عفونت ادراری در نوزادان بستگی به علت بروز عفونت دارد. با این حال، گزینه ‎های درمانی معمول شامل موارد زیر می باشند:
استفاده از آنتی بیوتیک ها
از آنجایی که اکثر عفونت های ادراری دارای باکتری هستند، یک دوره آنتی بیوتیک یک تا دو هفته ای برای نوزادان مبتلا به عفونت توصیه می شود. آنتی بیوتیک هایی که معمولاً برای عفونت ادراری باکتریایی تجویز می شوند، شامل آموکسی سیلین، کوتریموکسازول، سفیکسیم و سفپروزیل هستند. آنتی بیوتیک های داخل وریدی (IV) که علیه عفونت ادراری در نوزادان استفاده می شود، نیز عبارتند از: آمپی سیلین، سفریاکسون و سفوتاکسیم.
مصرف داروهای ضد ویروسی و ضد قارچی
اگر عفونت ادراری در نوزادان ناشی از ویروس یا قارچ باشد، آنتی بیوتیک ها کارساز نخواهند بود. اکثر عفونت های ادراری ضد ویروسی را می توان با مراقبت خانگی و استراحت درمان کرد. با این وجود، در موارد شدید، پزشک می تواند داروهای ضد ویروسی مانند ریباویرین و ویدارابین و داروی ضد قارچ مانند فلوکونازول را برای تسریع روند درمان تجویز کند.
استفاده از داروهای ضد درد
این داروها به کنترل درد و تب نوزادان کمک می کنند. نمونه های آن عبارتند از استامینوفن و ایبوپروفن. پزشک می تواند برای رفع ناراحتی های ناشی از عفونت ادراری، این داروها را برای فرزند شما تجویز کند.
جراحی
اگر یک مشکل اساسی مادرزادی یا ناهنجاری جسمی دلیل وجود عفونت ادراری در بدن نوزاد باشد، ممکن است عمل جراحی برای اصلاح مشکل لازم باشد. در چنین شرایطی، کودک تا زمانی که درمان نشود، تحت نظر خواهد ماند.
به این نکته مهم توجه داشته باشید که کودک مبتلا به عفونت ادراری باید طی چند روز پس از شروع درمان، احساس بهتری داشته باشد. با این حال، اتمام کل دوره آنتی بیوتیک ها برای درمان کامل ضروری است. علاوه بر اقدامات درمانی، ممکن است طبق توصیه پزشک، فرزند شما به مراقبت ‎های اضافی هم نیاز داشته باشد.

چگونه می توان از یک نوزاد مبتلا به عفونت ادراری مراقبت کرد؟
همان طور که قبلاً اشاره شد، مراقبت کافی در خانه می تواند به درمان سریع تر نوزاد مبتلا به عفونت ادراری کمک قابل توجهی کند. برای این منظور:
بگذارید نوزاد استراحت کافی داشته باشد: از آنجایی که کودک مبتلا به عفونت ادراری دچار گرفتگی شکم می شود، بازی و فعالیت های شدید باعث می شود تا وضعیت بدن او بدتر شود. استراحت برای تسریع روند بهبودی نوزاد ضروری است.
شیرخواران بزرگ تر می توانند آب اضافی را در برنامه روزانه خود داشته باشند: قرار دادن مایعات اضافی در برنامه روزانه کودک می تواند به بیرون راندن باکتری ها از مجاری ادراری او کمک کند. اگر فرزند شما از شش ماه بزرگتر است، می توانید به او آب بیشتری بدهید.
دفعات شیردهی فرزند خود را افزایش دهید: اگر کودک شما کمتر از شش ماه سن دارد، تعداد دفعات تغذیه با شیر مادر را افزایش دهید تا کودک به اندازه کافی مایعات در بدن خود داشته باشد.
برخی از مواد غذایی برای درمان عفونت ادراری نوزادان مفید هستند: برخی غذاها یا مواد مغذی می توانند به کاهش باکتری های دستگاه ادراری فرزند شما کمک کنند. مصرف میوه هایی مانند زغال اخته به نظر می رسد که جمعیت باکتری ها را در بدن بیماران کاهش می دهند. با این حال، شواهد علمی محدودی وجود دارد که می گوید آب این میوه می تواند عفونت ادراری موجود در بدن نوزادان را کاهش دهد. هیچ مدرکی وجود ندارد که نشان دهد آب زغال اخته می تواند عفونت ادراری فعال را درمان کند. جلوگیری از مصرف برخی غذاها مانند شکلات، نوشیدنی های کافئین دار، کولا و برخی از ادویه ها نیز می تواند به جلوگیری از سوزش مثانه کودکان نو پا کمک کند.
ویتامین C: در نظر داشته باشید که مواد مغذی مانند ویتامین C نیز به کاهش باکتری های ایجادکننده عفونت ادراری کمک می کند. از آنجایی که نوزادان فقط بعد از سن 12 ماهگی می توانند از مرکبات را استفاده کنند، می توانید سایر میوه ها، شیر مادر و مکمل ها را برای تأمین این ماده مغذی در اختیار کودک خود قرار دهید.

چگونه می توان از بروز عفونت ادراری در نوزادان جلوگیری کرد؟
پیشگیری از عفونت ادراری در نوزادان ساده‌ تر از آنچه به نظر می رسد، است. در ادامه این مقاله، مراحلی که باید برای پیشگیری از بروز عفونت ادراری در بدن نوزادان رعایت شود، ذکر شده است که عبارتند از:
قبل از تعویض پوشک فرزند خود، پوست بدن او را به درستی تمیز کنید: در حین تعویض پوشک، ناحیه زیر پوشک کودک را با یک دستمال مرطوب ضدعفونی کننده یا صابون ملایم و آب گرم تمیز کنید. این روند از انتقال عوامل بیماری زا از مقعد به مجرای ادراری جلوگیری می کند؛ در نتیجه خطر بروز عفونت ادراری را به حداقل می رساند.
مایعات کافی را به برنامه غذایی فرزند خود اضافه کنید: لازم است بدانید که دفع ادرار، یک روش طبیعی برای بیرون راندن عوامل بیماری زا در مجرای ادراری نوزادان است. کودکان نو پا در روز به حدود ۱.۳ لیتر آب نیاز دارند. افزایش میزان مصرف آب توسط کودک در هنگام ابتلا به عفونت ادراری می تواند به خلاص شدن او از باکتری ها به طور طبیعی قبل از ایجاد عفونت کمک کند.
به فرزند خود بیاموزید که ادرار را به مدت طولانی نگه ندارد: در حالی که بعضی از نوزادان در هر زمان و هر مکان ادرار می کنند، کودکان نوپای بزرگ تر تمایل دارند تا بیشتر از حد لازم ادرار خود را نگه دارند. به کودک نوپای خود بیاموزید که ادرار را به مدت طولانی نگه ندارد و هر زمان که خواستار ادرار کردن است، به توالت برود. این روند از تجمع باکتری ها در بدن او جلوگیری می کند.
در بخش بعدی، به چند سؤال متداول مادران در مورد عفونت ادراری در نوزادان پاسخ می دهیم.

سؤالات متداول در مورد عفونت ادراری در نوزادان
آیا عفونت ادراری می تواند عوارض جانبی در بدن نوزادان داشته باشد؟
بله، اگر عفونت ادراری در بدن نوزادان به موقع درمان نشود، باکتری ها می توانند به کلیه ها منتقل شوند و عوارضی در عملکرد کلیه ایجاد کنند. مشکل دیگر سپسیس است، شرایطی که پاتوژن ها وارد جریان خون فرزند شما می شوند، به قسمت های مختلف بدن می رسند و باعث نارسایی اندام های متعدد می شود؛ این وضعیت کشنده است.
آیا پوشک می تواند عفونت ادراری در نوزادان ایجاد کند؟
بله، اما فقط زمانی که نوزادان به مدت طولانی در پوشک ‎های آلوده باقی می مانند. نتایج تحقیقات اخیر دانشمندان نشان داده است که استفاده از پوشک های فوق جاذب می تواند خطر ابتلا به عفونت ادراری در نوزادان دختر را به میزان قابل توجهی افزایش دهد.
آیا پروبیوتیک ها می ‌توانند به درمان و جلوگیری از عفونت ادراری در نوزادان کمک کنند؟
شاید، نتایج برخی مطالعات حاکی از آن است که مصرف پروبیوتیک ها مانند ماست یونانی، پنیر و کفیر یونانی می تواند به افزایش باکتری های "خوب" در بدن نوزادان کمک کند و تعداد کلنی های "بد" باکتریایی را کاهش دهند. با این حال، در نظر داشته باشید که نوزادان فقط بعد از یک سالگی می توانند فرآورده های شیر پروبیوتیکی را در رژیم غذایی خود داشته باشند.
در نهایت به دنبال علائم عفونت ادراری در نوزاد خود باشید و اطمینان حاصل کنید که کودک به موقع تحت درمان قرار می گیرد تا از عوارض بعدی در زندگی آینده او جلوگیری شود. با رعایت اقدامات پیشگیرانه در تمام دوران شیرخوارگی، شما می توانید فرزند خود را از درد و ناراحتی زیادی نجات دهید.