جراحی لثه چیست و چه کاربردهایی دارد؟

در حفظ و نگهداری از دندان‌ها معمولاً توصیه‌های زیادی شده است و پزشکان پیوسته در مورد استفاده مکرر مسواک و کشیدن نخ دندان تذکر داده‌اند. اما چیزی که ممکن است کمتر به آن پرداخته شده باشد اهمیت توجه به لثه‌ها و حفظ و مراقبت از آنها است. چرا که لثه‌ها نقش مهمی در نگهداری از دندان‌ها دارند و در صورت بروز هر گونه بیماری سلامت دندان‌ها نیز به خاطر می‌افتد. با این توضیحات پیشنهاد می‌شود در مطالعه این مطلب همراه نی‌نی‌بان باشید. تا با جراحی لثه و کاربردهای آن بیشتر آشنا شوید.

جراحی لثه چیست؟

جراحی لثه یا پریودنتال یکی از روش‌های درمانی در دندانپزشکی است که با بافت نرم و سخت اطراف دندان‌ها یعنی لثه سروکار دارد. این جراحی می‌تواند شامل موارد مختلفی مانند اصلاح فرم لثه، حذف عفونت‌ها و یا ترمیم آسیب‌دیدگی‌های ناشی از بیماری‌های لثه باشد. جهت بهبود سلامت دهان و دندان، جلوگیری از پیشرفت بیماری و بازگرداندن لثه به وضعیت طبیعی، این عمل توصیه شده و انجام می‌شود. هنگامی از جراحی لثه استفاده می‌شود که التهاب و بیماری به حدی رسیده باشد که دیگر روش‌های غیر جراحی برای آن قابل اجرا نباشند. در طی فرآیند جراحی لثه دندانپزشک بافت آسیب دیده لثه را جدا کرده و در صورت لزوم استخوان‌ها را نیز مورد درمان قرار می‌دهند.

انواع جراحی لثه

جراحی لثه با اهداف مختلفی انجام می‌گیرد که بعضی از آنها درمانی و بعضی دیگر صرفا زیبایی هستند. در زیر چند نمونه از انواع جراحی لثه را معرفی کرده‌ایم:

جراحی لثه برای کامپوزیت

برای افرادی که قصد انجام کامپوزیت بر روی دندان‌های خود را دارند، از طرفی دارای لثه‌های گسترده و بزرگ هستند و در هنگام خنده بخش زیادی از لثه‌های شان دیده می شود، جراحی لثه یا لیفت لثه انجام می‌گیرد. پس از این کار دندان‌ها کامپوزیت می‌شوند و اندازه آنها نیز بزرگ‌تر می‌گردد. این کار به منظور اصلاح طرح لبخند صورت می‌گیرد.

جراحی لثه برای روکش

برای آنکه فضای روکش دندان قابل دسترس‌تر باشد، می‌توان از جراحی لثه استفاده کرد. طی این جراحی بخشی از لثه برداشته و حذف می‌گردد تا طول تاج دندان افزایش یافته و روکش دندان بهتر و زیباتر خود را نشان دهد. گاهی اوقات نیز وقتی پوسیدگی دندان به حدی عمیق باشد که تا زیر لثه ادامه داشته باشد، برای ترمیم و سپس روکش کردن دندان باید از جراحی لثه استفاده نمود.

جراحی فلپ flap surgery

این جراحی با هدف پاکسازی عمقی دندان‌ها و استخوان‌ها انجام می‌گیرد. در جراحی فلپ لثه به طور موقت از جای خود بلند می‌شود تا دسترسی به مناطق آسیب دیده بیشتر گردد. سپس ترمیم و پاکسازی انجام شده و لثه به درستی در جای قبلی خود قرار می‌گیرد و بخیه زده می‌شود.

پیوند استخوان bone grafting

در این روش برشی بر روی لثه ایجاد می‌گردد و مواد به زیر آن و بر روی استخوان تزریق می‌گردد. با این کار استحکام استخوان در ناحیه مورد نظر افزایش می‌یابد و سپس می‌توان سایر کارهای درمانی را بر روی آن انجام داد.

تولید هدایت یافته بافت

در این روش لثه جراحی شده و باز می‌شود، سپس ماده یا بافتی تور مانند در فاصله دندان و لثه قرار داده می‌شود تا از رشد بیشتر لثه جلوگیری کند. به این کار تولید هدایت یافته لثه می‌گویند که با عمل جراحی لثه همراه خواهد بود.

پیوند بافت

هنگامی که عقب نشینی لثه اتفاق بیوفتد، جهت پیشگیری از کاهش بافت و حجم لثه از پیوند بافت استفاده می‌کنند. در این کار جراح مقداری از بافت لثه را از قسمتی دیگر (مثلا سقف دهان) برداشته و به محل مورد نظر پیوند می‌زند. با این کار اگر ریشه دندان معلوم شده باشد، پوشیده می‌شود.

جراحی لثه در چه مواردی کاربرد دارد؟

جراحی لثه برای بهبود عارضه‌های دهانی در لثه و درمان بیماری‌های این عضو مهم و حساس بدن انجام می‌شود. مواردی که این جراحی در آن‌ها کاربرد دارد به این شرح است:

درمان بیماری‌های پیشرفته لثه مانند پریودنتیت

هنگامی که بیماری و التهاب در لثه‌ها ایجاد شده و با روش‌های دارویی و غیر جراحی درمان نشده باشند، از جراحی لثه برای درمان آنها استفاده می‌گردد. این کار به جلوگیری از سرایت التهاب وخیم به استخوان و دندان‌ها کمک می‌کند.

جلوگیری از از دست رفتن دندان‌ها

لثه نوعی محافظ از ریشه دندان‌ها نیز به شمار می‌رود. هنگامی که لثه دچار بیماری، التهاب، عقب رفت و مشکلاتی از این دست شود، می‌توان از روش‌های مختلف جراحی لثه برای جلوگیری از پوسیدگی و از دست رفتن دندان‌ها استفاده نمود.

اصلاح شکل لثه برای بهبود زیبایی لبخند

همانطور که پیش‌تر هم اشاره شد برای اصلاح طرح لبخند و بهبود ظاهر لثه‌ها و دندان‌ها (برای افرادی که دارای لثه‌های زیاد و گسترده هستند) می‌توان از جراحی لثه برای بهبود زیبایی لبخند استفاده نمود. در این روش لثه‌ها به عقب کشیده می‌شوند و اندازه دندان‌ها بزرگ‌تر می‌شود.

آماده‌سازی لثه برای درمان‌های دیگر مانند ایمپلنت دندان

هنگامی که قصد ایمپلنت دندان را داشته باشید بررسی وضعیت لثه‌ها و استخوان‌ها بسیار مهم است. برای نصب پایه یا فیکسچر ایمپلنت لازم است که استخوان دارای استحکام کافی باشد و لثه‌ها نیز از کیفیت مطلبوب برخوردار باشند. در غیر این صورت لازم است که با کمک روش‌های جراحی لثه اول اقدامات لازم انجام گرفته و سپس ایمپلنت انجام شود.

علت عقب نشینی لثه چیست؟

ممکن است لثه به دلایل مختلف که در ادامه توضیح داده می‌شوند دچار سایش، فرسودگی و عقب نشینی شوند. موارد بروز این عارضه به این شرح هستند:

بیماری‌های پریودنتال

معمولاً عفونت‌های باکتریایی و یا پوسیدگی شدید دندان‌ها و تجمع پلاک‌های دندانی موجب از بین رفتن بافت لثه‌ها می‌شوند. با از بین رفتن بافت‌ها لثه در نگه داشتن دندان‌ها و حفظ ریشه‌های آن ضعیف می‌شود. از لحاظ ژنتیکی 30 درصد افراد صرف نظر از میزان مراقبت از دندان‌ها، مستعد ابتلا به این عارضه هستند. خونریزی و تورم و التهاب از مهمترین نشانه‌های این بیماری هستند.

بیشتر بخوانید: عفونت لثه در کودکان، علت ها و راه های درمان

مسواک زدن تهاجمی

اگر دندانهای خود را خیلی سخت یا به روش اشتباه مسواک بزنید، می تواند باعث از بین رفتن مینای دندان و عقب نشینی لثه ها شود. در صورتی که مسواک را به سرعت و خیلی محکم روی دندان‌ها بکشید نه تنها با برخورد خشن به لثه‌ها به آنها آسیب وارد می‌کنید بلکه موجب ترک برداشتن دندان‌های جلویی به مرور و شکستن آن‌ها می‌شوید. بنابراین بهتر است مسواک خود را با توجه به سایز دندان‌ها و لثه‌های خود استفاده کنید و کار شست و شوی دندان به کمک مسواک را به ملایمت و در بازه زمانی سه تا پنج دقیقه انجام دهید.

عدم مراقبت کافی از دندان

مسواک نزدن یا مسواک زدن غیر اصولی، نخ دندان نکشیدن یا نخ دندان کشیدن غیر اصولی در کنار استفاده مداوم از دهانشویه‌های آنتی‌باکتریال زمینه سال ایجاد پلاک‌هایی خواهند شد که به سرعت به جرم‌هایی اطراف دندان و لثه تبدیل می‌شوند. اگر این روند غیر اصولی مدتها ادامه یابد تنها با جرم گیری و تمیزکردن حرفه‌ای رفع خواهند شد و در صورت ماندگاری نیز تاثیر مخربی روی سلامت لثه‌ها خواهند داشت.

تغییرات هورمونی

نوسانات سطح هورمون های زنانه در طول عمر یک زن ، مانند بلوغ، بارداری و یائسگی، می تواند لثه ها را حساس تر کرده و در برابر تحلیل لثه آسیب پذیرتر باشد. بنابراین مهم است توجه به سلامت دهان، دندان‌ها و لثه‌های فرد در دوره‌های یاد شده با حساسیت و توجه بیشتری انجام شود. ضمن اینکه تغییرات هورمونی به دلیل استرس و موارد دیگر نیز ممکن است در آقایان نیز سلامت دندان و لثه‌ها را به خطر اندازند.

مصرف دخانیات

مصرف کنندگان دخانیات بیشتر دارای پلاک چسبنده‌ای بر روی دندان‌های خود هستند که برداشتن آن دشوار است و می تواند باعث عقب رفتن لثه شود. مصرف مداوم مواد مخدر، مصرف بیش از حد و روزانه سیگار و همینطور مصرف غیرقابل کنترل قلیان می‌تواند سلامت دندان‌ها و لثه‌ها را چه در زنان و چه در مردان به شکل نگران کننده‌ای به خطر اندازد.

بیشتر بخوانید: قیمت لمینت دندان متحرک چقدر است؟

دندان قروچه 

محکم کردن یا ساییدن دندان ها می تواند فشار زیادی به دندان وارد کند و باعث عقب نشینی لثه ها شود. در صورتی که دندان قروچه درمان نشود به مرور زمان و در طولانی مدت موجب تغییر شکل و سایش دندان‌ها شده و فشار غیر قابل تشخیص اما مخرب به لثه‌ها وارد می‌کند که تاثیراتش را ناگهان نشان خواهد داد.

دندان‌های کج یا نیش نامرتب

وقتی دندانها به طور مساوی به هم نچسبند، نیروی زیادی می‌تواند بر روی لثه و استخوان وارد شود و باعث عقب نشینی لثه‌ها شود. بنابراین فاصله بین دندان‌ها باید هر چه سریعتر قبل از اینکه ایجاد ضعف و عقب نشینی در لثه‌ها، ترمیم شوند. نامرتب بودن دندان‌ها، به ویژه دندان‌های نیش در صورت عدم ارتودنسی فشار زیادی روی لثه‌ها وارد کرده و موجب ضعف و عقب نشینی آن‌ها خواهد شد.

سوراخ شدن لب یا زبان

جواهرات می توانند به لثه ها صدمه بزنند و آنها را تا حدی تحریک کنند که بافت لثه از بین برود. بهتر است از نصب هرگونه پیرسینگ روی زبان، لپ، و لب‌ها خودداری کنید. چرا که با کوچکترین ضربه یا تحریکی این نواحی دچار پارگی شده و به لثه‌ها آسیب سختی وارد خواهند کرد.

بیشتر بخوانید: جرم گیری دندان چند وقت یکبار است؟

جراحی لثه با چه روش‌هایی انجام می‌شود؟

با توجه به شرایط بیمه، درگیری لثه با التهابات، تورم، عفونت و موارد دیگر روش‌های مختلفی برای جراحی لثه وجود دارد که جراح دندانپزشک با توجه به شرایط بیمار روش مناسب را برای درمان انتخاب می‌کند. این روش‌ها عبارتند از:

جراحی فلپ (Flap Surgery)

این روش برای درمان عفونت‌های شدید لثه کاربرد دارد. با بالا بردن بافت لثه، عفونت و پلاک زیر آن را تمیز می‌کنند و بعد، لثه را سر جای خود قرار می‌دهند.

پیوند استخوان (Bone Grafting)

پیوند استخوان روشی پیشرفته است و برای برای ترمیم و بازسازی استخوان‌های آسیب دیده در اطراف دندان‌ها یا در محل‌هایی که در اثر بیماری‌های لثه‌ای یا آسیب‌های دیگر دچار مشکل شده‌اند، انجام می‌شود. معمولا وقتی بیماری لثه (پریودنتیت) باعث تخریب بافت استخوانی شده یا برای آماده‌سازی محل برای ایمپلنت دندان، از این تکنیک استفاده می‌شود.

بازسازی هدایت‌شده بافت (Guided Tissue Regeneration)

پزشک شما از یک غشا یا ماده مانع استفاده می‌کند تا موجب توقف رشد سلول‌های ناخواسته شود. به این صورت، سلول‌های استخوانی و بافت لثه به‌صورت کنترل‌شده بازسازی خواهند شد و نیز محیطی مناسب برای رشد مجدد بافت‌های نگهدارنده دندان به وجود می‌آید.

پیوند بافت (Tissue Grafting)

این روش بسیار رایج است و برای ترمیم و تقویت بافت لثه انجام خواهد شد. در مواردی که لثه تحلیل رفته، ریشه دندان در معرض دید قرار گرفته، یا نیاز به بهبود زیبایی و عملکرد لثه وجود دارد، پزشک این روش را پیشنهاد می‌دهد.

جراحی افزایش طول تاج دندان (Crown Lengthening)

در این روش تخصصی، با تغییر سطح بافت لثه و استخوان، قسمت بیشتری از تاج دندان دیده شده و ظاهر می‌شود. این روش، بیشتر هدف درمانی یا زیبایی دارد و موجب بهبود وضعیت دندان و لثه خواهد شد.

آماده شدن برای جراحی لثه

قبل از انجام جراحی لثه، دندانپزشک ابتدا دندان‌های شما را معاینه می‌کند تا از بی‌خطر بودن جراحی مطمئن شود. در طول این معاینه، دندانپزشک این فرایند را انجام می‌دهد:

• تاریخچه پزشکی شما را بررسی و معاینه فیزیکی انجام می‌دهد.

• دندان‌ها، دهان و فک را برای بررسی سلامت آن‌ها معاینه می‌کند.

• هر گونه عفونت، آبسه، یا سایر ضایعات را که می‌تواند بهبود جراحی را پیچیده‌تر کند، بررسی می‌کند.

• در مورد خطرات و مزایای جراحی لثه با شما صحبت می‌کند و برای انجام جراحی از شما می‌خواهد فرم رضایتنامه پر کنید. 

بیشتر بخوانید: آیا با هیدروژن پراکسید دندان ها سفیدتر می شود؟

 جراحی لثه چگونه انجام می‌شود؟

بسته به نوع روش مورد استفاده در جراحی، طیف وسیعی از موارد ممکن است رخ دهد. بیشتر جراحی‌های لثه حدود 2 ساعت طول می‌کشد.

• در برخی موارد، ممکن است بی‌هوشی عمومی نیاز باشد. در موارد دیگر، جراحی فقط شامل استفاده از بی‌حس‌کننده موضعی برای بی‌حس کردن لثه است. تزریق داروی بی‌حس‌کننده می‌تواند کمی ناراحت‌کننده باشد.

• در طول این عمل، دندانپزشک برای کاهش خطر عفونت از تجهیزات استریل استفاده می‌کند.

• پس از ایجاد برش‌های کوچک در امتداد خط لثه، دندانپزشک لثه‌ها را از روی دندان‌ها بلند می‌کند تا ریشه‌ها را بهتر ببیند تا بتواند جرم، پلاک یا عفونت را از بین ببرد و پاک کند.

• پس از این تمیز کردن عمیق، جراح روش‌های دیگری مانند تغییر شکل لثه، روش‌های بازسازی استخوان یا سایر روش‌های برنامه‌ریزی شده را انجام می‌دهد.

• بعد از اتمام جراحی، دندانپزشک لثه‌ها را با استفاده از نخ‌های ظریف بخیه می‌زند. این بخیه‌ها بین 7 تا 10 روز پس از جراحی کشیده می‌شوند. 

پیشنهاد ویژه نی نی بان: آشنایی با پزشکان متخصص دندانپزشکی

مراقبت پس از جراحی لثه

پس از انجام هر گونه جراحی لثه باید مراقبت های را انجام دهید تا از ایجاد مشکلات دیگر پیشگیری شود. این مراقبت ها عبارتند از:

• پس از عمل به مدت یک تا دو ساعت می توان کمپرس سرد بر روی صورت استفاده شود.

• نوشیدن نوشیدنی های سرد برای کاهش التهاب پس از جراحی لثه خوب است.

• اگر لثه تان دارای پانسمان است هرگز آن را تکان ندهید و جابجا نکنید.

• از داروهای تجویز شده در زمان مشخص استفاده کنید.

• از انجام فعالیت های بدنی سنگین خودداری کنید.

آیا می توان از بیماری لثه پیشگیری کرد؟

همانطور که گفته شد استفاده غیراصولی از دهانشویه‌های آنتی‌باکتریال و مسواک زدن و نخ دندان کشیدن غیر اصولی و تهاجمی موجب از بین رفتن مینای دندان و التهاب لثه‌ها خواهد شد. ضمن اینکه عدم رسیدگی به دندان‌ها نیز موجب عقب نشینی لثه‌ها می‌شود. نامرتب بودن دندان‌ها، عدم ترمیم فاصله بین آن‌ها و استفاده از پیرسینگ در دهان نیز از جمله دلایل بروز بیماری های لثه هستند. بنابراین می‌توان نتیجه گرفت در صورتی که هر یک از این موارد به خوبی رعایت شوند می‌توان به شکل قابل توجهی از بیماری‌های لثه جلوگیری کرد. این در شرایطی است که برای کنترل ژنتیکی این بیماری‌ها حتماً باید تحت نظر دندانپزشک متخصص بود.

اگر بیماری لثه درمان نشود چه اتفاقی می افتد؟ 

در صورت عدم درمان، بیماری‌های لثه می‌تواند به ایجاد انواع مشکلات سلامتی مانند بیماری‌های قلبی عروقی، دیابت و تولد نوزادان زودرس و کم‌وزن منجر شود. بیماری لثه همچنین می‌تواند به یک وضعیت سلامتی جدی تبدیل شود که بر دندان‌ها، لثه‌ها و استخوان‌ها تاثیر می‌گذارد و به عفونت و مرگ استخوان و بافت می‌انجامد. این موارد ممکن است به جراحی گسترده برای ترمیم و درمان بیماری نیاز داشته باشد.

کاهش عوامل خطر، حفظ بهداشت دهان و دندان و انجام جلسات روتین دندانپزشکی می‌تواند خطر و شدت بیماری لثه را کاهش دهد.

برای یافتن متخصصان مورد نظر خود به کلینیک نی نی بان سر بزنید.