ایران و بیمارستانهای دوستدار مادر و کودک

ایران سلامت: طرح بیمارستان‌های دوستدار کودک که سازمان جهانی بهداشت اجرای آن را به همه کشورهای عضوتوصیه کرده از اوایل دهه ۷۰ در کشور ما آغاز شده است .

اکنون، پس از گذشت بیش از 10 سال، در حالی‌که اجرای طرح بیمارستان‌های دوستدار مادر نیز در دستور کار وزارت بهداشت قرار گرفته است ، کارشناسان در باره رعایت نشدن استانداردهای مادر و کودک در بیمارستان‌های دوستدار کودک ابراز نگرانی می‌کنند .
در بیمارستان دوستدار کودک، تمرکز بر استفاده از شیر مادر از بدو تولد است در حالی که در بیمارستان‌های دوستدار مادر در کنار ترویج تغذیه با شیر مادر ، بر حفظ صیانت و عزت نفس مادر باردار و آسایش او تمرکز می شود .
این در حالی است که در حال حاضر بسیاری از بیمارستان‌های دوستدار کودک، معیارهای لازم را از نظر دسترسی نداشتن به شیر مصنوعی یا پستانک و شیشه شیر رعایت نمی‌کنند .
دکتر خلیل فریور، متخصص کودکان و عضو هیئت علمی وزارت بهداشت می گوید: در ارزیابی و رتبه بندی جدید بیمارستان‌ها آمده است که اگر بیمارستانی این معیارها را رعایت نکند از رتبه بیمارستان کم می‌شود .
وی می افزاید : بر اساس این طرح، همه نوزادان باید در بیمارستان‌های کشور در کنار مادران خود قرار گیرند و هم اتاقی مادر و نوزاد در طول شبانه روز باید اجرا شود زیرا تماس ممتد پوست نوزاد با پوست مادر در یک ساعت اول تولد، نقش مهمی در تقویت روابط عاطفی مادر و نوزاد، فعالیت رحم و کاهش خونریزی مادر و نیز دمای بالاتر بدن و گریه کمتر نوزاد دارد .
دکتر فریور تاکید می کند : این در حالی است که تحقیقات نشان می دهد جدایی مادر و نوزاد در بیمارستان، سبب افزایش بروز عفونت ، اسهال و بیماری های پوستی می‌شود .
به گفته وی در بیمارستان‌های دوستدار کودک ، دستورالعمل های درمانی که به تایید معاونت آموزشی وزارت بهداشت رسیده است به صورت کتاب در اختیار کارکنان قرار می‌گیرد و براساس این دستورالعمل ، در باره مادری که برای زایمان به بیمارستان مراجعه می‌کند، برنامه‌ریزی خواهد شد .
دکتر فریور بر این نکته تاکید می‌کند که معیارهای درمانی و بهداشتی سالی دوبار در بیمارستانها پایش و ارزشیابی می‌شوند و در صورتی که رعایت نشوند بیمه‌ها حق ندارند پول کامل را به آن بیمارستان پرداخت کنند .
وی می‌افزاید: آنچه عملا در بسیاری از بیمارستان‌ها مشاهده می‌شود، وجود شیشه و پستانک در بخش نوزادان بیمارستان‌هاست که حاکی از رعایت نکردن مهمترین شاخص در بیمارستان‌های دوستدار کودک است .
بنابر این گزارش چندی پیش دکتر لنکرانی، وزیر بهداشت درمان و آموزش پزشکی نیز با بیان این ‌که در دولت جدید تلاش کرده‌ایم مسئله ترویج تغذیه با شیر مادر را دوباره زنده کنیم ، ازتشکیل کمیته‌های استانی برای تشکیل بیمارستانهای دوستدار کودک در سراسر کشور خبر داده و گفته بود: در حال حاضر ۹۵ درصد بیمارستان‌هاعنوان دوستدار کودک را دارند اما همگی آنها معیارهای لازم را از نظر دسترسی نداشتن به شیر مصنوعی یا پستانک و شیشه شیر در بیمارستان رعایت نمی‌کنند و به همین علت در ارزیابی و رتبه بندی جدید بیمارستان‌ها در صورتی که این معیارها رعایت نشود از رتبه بیمارستان کم می‌شود .
وزیر بهداشت گفته بود :‌ هم اکنون در کشور ما به طور متوسط مادران در سن هفت ماهگی تا ده ماهگی شیردهی را قطع می‌کنند و این امر در افزایش مرگ و میر و بیماری کودکان بسیار موثر است در صورتی که تداوم شیردهی مادران تا دو سالگی از بیماریهای عفونی و مزمن در کودکان حتی در سنین بالاتر پیشگیری می کند .
در عین حال در حال حاضر با برنامه دوستدار مادر شدن بیمارستانها نیز به دستور وزارت بهداشت مواجه شده ایم ، در این باره دکتر چنگیزی رئیس اداره سلامت مادران وزارت بهداشت نیز از اجرای طرح تاسیس بیمارستان‌های دوستدار مادر دریک برنامه ۵ ساله در کشور خبر داد و گفت: هدف از اجرای این طرح تلطیف فضای زایمان است .
وی با بیان این‌ که در سال گذشته، کتاب راهنمایان ارائه خدمات به مادر و کودک در بیمارستان دوستدار مادر به همراه اصول اخلاق پزشکی در این باره به چاپ رسیده است گفت : در اجرای این طرح تغییراتی در بیمارستان‌های موجود برای زایمان زنان ایجاد می‌شود و فضای حدود 30 مترمربع به کلاس‌های آمادگی زنان باردار که مکمل مراقبت‌های دوران بارداری است، اختصاص می‌یابد .
به گفته دکتر چنگیزی در اجرای طرح مزبور مادر از طرف تیم پزشکی غربال می‌شود و اگر منعی برای زایمان طبیعی نداشته باشد، حق انتخاب برای روشهای زایمان طبیعی در هشت وضعیت را دارد .
رییس اداره سلامت مادران وزارت بهداشت افزود : بیمارستان دوستدار مادر نوعی تغییر شیوه ارائه خدمات در بیمارستان‌های موجود است که با هدف ترویج زایمان طبیعی، به طور آزمایشی در 9 بیمارستان کشور اجرا می‌شود .
دکتر چنگیزی در ادامه گفت: طرح بیمارستان‌های دوستدار مادر بر اساس پروتکل‌های تخصصی بیمارستانی و نظام استاندارد زایمان تهیه شده و هدف از اجرای آن ترویج زایمان‌های طبیعی بدون درد به صورت دارویی و غیر دارویی است و با اجرای این طرح کیفیت خدمات زایمان طبیعی در بیمارستانهای دولتی ارتقا می یابد تا مادران واقعا لذت یک زایمان طبیعی و بدون درد را احساس کنند .
وی با بیان این‌که با اجرای این طرح خود مادران می‌توانند بین سزارین که یک عمل جراحی است و زایمان طبیعی بدون درد یکی را انتخاب کنند، گفت: زایمان بدون درد با استفاده از شیوه‌های علمی و جدید که به دو صورت دارویی و غیردارویی است ، هنوز به روشی متداول در کشور تبدیل نشده است و فقط در برخی بیمارستان‌های خصوصی آن هم بدون بهره‌گیری از دستورالعمل های استاندارد جدید اجرا می‌شود .
دکتر چنگیزی با بیان این‌که پرهیز از اعمال غیر ضروری همچون تنقیه، سوندگذاری، رگ گرفتن و توصیه به تسکین درد زایمان بدون تزریق داروهای بی‌حس‌کننده و مسکن در برنامه بیمارستانهای دوستدار مادر گنجانده شده است،‌ اضافه کرد: اصول اجرایی بیمارستان‌های دوستدار مادر شامل زایمان طبیعی، توانمندسازی مادر، آزادی عمل و استقلال در انتخاب محیط و شیوه زایمان و مسئولیت‌پذیری است .
وی با تاکید بر این‌که بیمارستان‌های دوستدار مادر هنوز اجرایی نشده و در حال حاضر فقط دستورالعمل‌های اجرایی آن به متخصصان بیمارستان‌ها ارجاع شده است تا دیدگاههای خود را اعلام کنند، درباره بیمارستان‌های دوستدار کودک نیز افزود: برای ترویج فرهنگ تغذیه نوزادان با شیر مادر چهار تعهد داریم .
دکتر چنگیزی این تعهدات را شامل ایجاد مراکز هماهنگ‌ کننده برای ترویج تغذیه با شیر مادر، ایجاد و فعال کردن بیمارستان‌های دوستدار کودک، اجرای قوانین حمایتی از زنان شاغل و شیرده و اجرای کامل قانون ملی تغذیه با شیر مادر اعلام کرد .