اوقات فراغت برای کودکان، چه کار کنیم؟

روزنامه ایران: با به پایان رسیدن فصل امتحانات زنگ فراغت براى خانواده‌ها، دانش آموزان و به ویژه دستگا ه‌ها ی مسئول به صدا در مى‌آید. به این ترتیب همه تلاش مى‌کنند با اتخاذ شیوه‌ها و راه حل‌هاى مختلف به غنى سازى اوقات فراغت میلیون‌ها دانش آموز در سراسر کشور بپردازند .

وزارت آموزش و پرورش در رأس و هرم این مجموعه و سازمان ملى جوانان، شهردارى، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى و مساجد به همراه آن سعى در پرکردن و یا به عبارتى سعى در آماده سازى دانش آموزان براى بهره گیرى از برنامه هاى خود دارند و مهمتر از همه آن‌ها خانواده و دانش‌آموزان نیز در صددند تا با ارزیابى فعالیت‌هاى ارائه شده از سوى دستگاه‌هاى مرتبط دراین باره اوقات فراغت خود را پربار و غنى سازند .

اوقات فراغت
تعریف لغوى اوقات فراغت به معناى آسودگى و آسایش از کار و شغل است. اما لحظه‌ها یا اوقاتى که شخص غیر از مسئولیت و کار اصلى روزانه خود آزادانه و به اختیار و براساس تمایل شخصى به آن مى‌پردازد را اوقات فراغت مى‌توان تعریف کرد .

تأثیر اوقات فراغت بر سلامت روانى افراد
با توجه به تعریف کلى سلامت روانى یعنى توجه به جنبه هاى زیستى، جسمانى، اجتماعى و روانى افراد در اوقات فراغت با دور شدن از کارهاى اصلى روزمره و انتخاب آزادانه دیگر فعالیت‌هاى سالم و دوست داشتنى سعى در بهبود سلامت روانى خود مى‌کنند .
در خانواده‌هایى که به علت مشکلات مالى و کار زیاد اوقات فراغت کمترى وجود دارد علاوه بر تأمین نشدن نیازهاى روحى و روانى سرکوب نیازهاى روانشناختى، برخوردهاى تنش زا و مشکل آفرین، رضایت نداشتن از زندگى، اعتماد به نفس پایین، تفکر منفى و خودپندارى منفى بیشتر دیده مى شود .

تفاوت اوقات فراغت و بیکارى
در اوقات بیکارى افراد هیچ گونه فعالیت یا کارى را براى انجام دادن ندارند ولى اوقات فراغت ویژگى‌هایى دارد که آن را از بیکارى متمایز مى‌کند. یکى از این ویژگى‌ها وجود فعالیت‌ها و کارهاى متعدد در کنار زندگى روزمره و عادى است که فرد براى به دست آوردن احساس آرامش و راحتى از فعالیت‌های روزانه خود دست مى‌کشد و به فعالیتى روى مى آوردکه متفاوت از فعالیت هاى اصلى و همیشگى او است .

براساس تحقیقات انجام شده رایج‌ترین اوقات فراغت دانش آموزان شرکت در فعالیت‌هاى ورزشى، مطالعه در کتابخانه، فعالیت‌هاى هنرى، صرف غذا در بیرون منزل، مسافرت و گردش، فعالیت‌هاى اجتماعى، خیابان گردى، گیم نت، کار و فعالیت، اینترنت و چت کردن، فعالیت‌هاى دینى و مذهبى، فعالیت‌هاى اجتماعى و تماشاى تلویزیون است .

فرصت‌ها و تهدیدهاى اوقات فراغت
لازم است والدین ضمن آزادى فرزندان در انتخاب چگونگى گذران فراغت آنان را هدایت و راهنمایى کنند. درغیر این صورت آزادى صرف و خارج از چارچوب اصول خانواده می‌تواند براى آنان مشکل آفرین باشد .

دانش آموزان آینده سازان و سرمایه‌هاى ملى یک کشور محسوب مى‌شوند. با هدایت آن‌ها و درست قرار دادن امکانات مناسب و به موقع از سوى مسئولان امکان حفظ و شکوفایى استعدادهاى این سرمایه ملى فراهم مى‌شود .

گذراندن اوقات فراغت با بازی ‌ هاى طولانى مدت رایانه یا گیم نت باعث بى‌تحرکى و فعالیت نامناسب فرزند مى‌شود به طورى که مى‌تواند او را به انزواى اجتماعى و مشکلات رفتارى سوق دهد .

زیبایى و قشنگى اوقات فراغت در این است که نوع اوقات فراغت براى دانش آموزان دوست داشتنى و لذت آفرین باشد و حلاوت آن در روح و روان آنان باقى بماند .

بهتر است انتخاب در نوع فعالیت در اوقات فراغت حتماً با توانمندى‌هاى افراد مطابقت داشته باشد تا از آسیب‌هاى رفتارى و مشکلات ضعف اعتماد به نفس آنان جلوگیرى کند .

در اوقات فراغت بهتر است از دیگران تقلید نکنیم. آنچه را خود دوست داریم و به صلاح ماست انجام دهیم .

بسیارى از بزه‌هاى اجتماعى و مشکلات رفتارى و قانونى نوجوانان و جوانان در زمان‌هاى فراغت و بیکارى اتفاق مى‌افتد. بایددقت کنیم این تهدیدها را به فرصت‌هاى سازنده و مشگل گشا تبدیل کنیم .

اثرات اوقات فراغت
۱. رفع خستگى: دانش آموزان پس از ۹ ماه تلاش و کوشش و مطالعه اوقات فراغت در رفع خستگى آنان تأثیر بسزایى دارد .

2. لذت دورى از فشارهاى روانی : معمولاً درس خواندن همراه با فشارهاى روانى از طریق احساس و افکار خود دانش آموز، والدین و یا مدرسه همراه است . اوقات فراغت براى دورى از فشارهاى روانى به او کمک و به سلامت روانى دست پیدا مى‌‌کند .

۳. افزایش بازدهى رفتار: اوقات فراغت موجب مى ‌شود که دانش آموزان با کسب سلامت روانى به افزایش رفتارهاى مثبت و سالم خود بیفزایند و بازدهى خود را افزایش دهند .

4. اوقات فراغت به مثابه یک تفریح. دراین باره پیامبر اکرم (ص) مى‌فرمایند:« مسافرت کنید تا سلامت بمانید. براین اساس دورى جستن از محیط زندگى ثابت و تکرارى و رفتن به مسافرت موجب سلامتى و نشاط افراد می‌ شود . »

۵. جهت‌دهى و شکوفایى استعداد: خانواده‌ها باهدایت درست فرزندان خود و با بهره‌گیرى از امکانات موجود در ایام فراغت براى شکوفایى استعدادهاى فرزندان خود مى ‌ توانند گام‌هاى مؤثرى در زمینه‌هاى مختلف بردارند .

6. کسب روابط درون فردى : افراد با استفاده از اوقات فراغت خود موجب شناخت هرچه بیشتر خود (خودآگاهى)، موفقیت در تصمیم‌گیرى و شناخت احساس و افکار خود مى‌شود .

7.رشد اجتماعى: اوقات فراغت مى‌تواند دانش آموز را از فضاى درون مدرسه خارج کرده و او را در فضاى اجتماعى وسیع ‌ ترى به نام جامعه وارد کند. این امر موجب بهبود در روابط و تعامل با دیگران و در نهایت رشد اجتماعى او مى‌شود .

.8 احساس اعتماد به نفس بالا: با توجه به این که از شرایط اوقات فراغت آزادى و اختیار در نوع فعالیت آن است وقتى دانش آموز با همکارى والدین آزادى عمل در انتخاب اوقات فراغت خود داشته باشد موجب خودباورى و اعتماد به نفس بالا در آنان مى‌شود .

.۹ اوقات فراغت و شناخت خویشتن خویش: در اوقات فراغت فرد مى‌تواند با تفکر و تأمل درباره خویشتن و ارزیابى اعمال و رفتارهاى خود شناخت بهترى از خویشتن خویش به دست آورد .

10. دورى از روحیه گوشه‌گیرى و انزواطلبى: با ایجاد اوقات فراغت فرزندان ما وارد اجتماع شده و با ایجاد تعامل و ارتباط با دیگران انزواطلبى و گوشه‌گیرى را از آن دور کنیم .