ختنه کردن نوزاد و مراقبت های بعد از آن

نوزادانی که تازه ختنه شده‌اند، برای پیشگیری از عفونت و تسکین یافتن نیاز به مراقبت دارند.

- برای مراقبت از نوزادی که ختنه شده است، این توصیه‌ها را رعایت کنید

- ناحیه تناسلی را با هر بار که پوشک بچه را عوض می‌کنید، کاملا تمیز کنید.

- اگر برای محافظت از ان ناحیه بانداژ انجام شده است، هر بار که پوشک را عوض می‌کنید، پانسمان را هم عوض کنید.

- اگر برای پیشگیری از تحریک و عفونت از وازلین استفاده کنید.

- وجود مقدار کمی از خون در پوشک بچه طبیعی است، اما در صورتی که لکه خون بزرگتر از ۲.۵ سانتی‌متر بود، با دکترتان تماس بگیرید.

- در صورتی که علائم عفونت مانند تب، قرمزی و تورم قابل‌توجه یا ترشح زردرنگ مشاهده کردید، به دکترتان اطلاع دهید.

مهم‌ترین مطالب در این‌باره:
رواج ختنه عمدتاً به دلایل مذهبی اتفاق افتاده است؛ اما در کنار آداب و عقاید مذهبی، این عمل فواید زیادی را به دنبال دارد که به برخی از آن ها اشاره می شود:
مهمترین اثر ختنه، پیشگیری از عفونت دستگاه ادراری می باشد و گاهاً عدم درمان عفونت دستگاه ادراری باعث عفونت کلیه ها و بروز نارسایی کلیه در نوزادان می شود.
زیر پوست ختنه گاه محل مناسبی برای رشد باکتری ها و ویروس ها می باشد؛ به همین علت ختنه کردن باعث می شود درصد ابتلا به اغلب بیماری های عفونی، به ویژه بیماری های مقاربتی نظیر پاپیلومای انسانی و ایدز کاهش یابد.
ختنه کردن، در کاهش ابتلا به سرطان آلت تناسلی در مردان و همچنین سرطان دهانه رحم در همسران آن ها نقش مؤثری دارد.
این عمل ترشحات اسمگما را نیز کاهش می دهد. اگر این ترشحات دچار عفونت شود، باعث التهاب آلت تناسلی و اصطلاحاً بیماری بالانیت می شود.

فوائد ختنه
این عمل موافقین و مخالفین زیادی دارد و هر کدام برای خود دلایلی را ذکر می‌کنند. بطور کلی در افراد یهودی که این عمل را انجام داده‌اند سرطان آلت دیده نمی‌شود و در مسلمانان نیز بندرت وجود دارد. اما در سایر ادیان و یا جاهایی از دنیا که ختنه انجام نمی‌شود سرطان آلت تناسلی وجود دارد.
یکی دیگر از مزایای ختنه در کودکان جلوگیری از عفونت‌های ادراری می‌باشد. وجود پوست اضافه باعث تجمع میکروب‌ها و ویروس‌ها در این منطقه شده و شانس ابتلا به عفونت ادراری را بالا می‌برد. در اثر ابتلا به عفونت‌های ادراری اختلال رشد در کودک به وجود می‌آید. حتی ممکن است این عفونت به قسمت‌های بالاتر دستگاه ادراری منتقل و مسایل زیادی را برای کودک به وجود بیاورد.
این عمل شانس ابتلا به ویروس ایدز را کاهش می‌دهد. در افراد هم جنس‌گرایی که سکس مقعدی دارند نیز خطر انتقال به ایدز را کاهش می‌دهد. همچنین شانس ابتلا به هرپس و اچ پی وی که ایجاد سرطان دهانه رحم برای زنان را به دنبال دارد را نیز کاهش می‌دهد (حدود ۳۰ درصد).
در خصوص فعالیت جنسی و مسایل مرتبط با آن تحقیقات مختلفی صورت گرفته و نتایج آن متنوع می‌باشد. در برخی از تحقیقات بر کاهش مشکلات جنسی تاکید شده است. اما برخی تحقیقات کاهش حساسیت آلت تاکید نموده‌اند.
این موضوع در پژوهش‌های دیگر رد شده و این طور ذکر شده که گیرنده‌های جنسی بر روی آلت قرار دارند و ختنه هیچ گونه تاثیری در عملکرد جنسی مردان ندارد.

روش های مورد استفاده برای ختنه
معمولاً از دو روش جراحی و حلقه برای انجام ختنه استفاده می شود:
در روش حلقه، یک حلقه پلاستیکی روی نوک آلت قرار گرفته و با نخ گره زده می شود. این حلقه بین ۵ تا ۷ روز روی آلت باقی می ماند و بعد از ۱۰ روز خود به خود جدا می شود. از این روش معمولاً تا سه ماهگی برای نوزاد پسر استفاده می شود.
بعد از این عمل می توان نوزاد را پس از ادرار کردن شست و پوشک کرد؛ چرا که در این روش زخم یا پانسمانی وجود ندارد.
اغلب بعد از سه ماهگی، روش جراحی مورد استفاده قرار می گیرد. البته در سنین پایین از بی حسی موضعی و نیز با افزایش سن، از بیهوشی برای انجام عمل استفاده می شود.
در روش جراحی احتمال بروز خونریزی وجود دارد و از آنجایی که هرگونه تماس باعث بروز درد و از بین رفتن پانسمان می شود، کودک نباید پوشک شود.
معمولاً تصمیم گیری در زمینه روش مورد استفاده به عهده پزشک خواهد بود؛ اما بطور کلی، «سن» عامل تعیین کننده روش ختنه کردن است.

چه زمانی نباید نوزاد را ختنه کرد؟
در صورت وجود برخی از بیماری ها و شرایط، عمل ختنه نباید انجام شود. این بیماری ها و شرایط عبارتند از:
اختلالات خونریزی مثل هموفیلی
اختلالات مادرزادی دستگاه ادراری - تناسلی مثل هیپوسپادیاس
طول کمتر از ۲/۵ سانتی متری آلت نوزاد (طول نرمال آلت تناسلی نوزاد بین ۲/۸ تا ۴ سانتی متر است)
تشکیل نشدن کامل پوست ختنه
خمیده بودن آلت
بهترین زمان برای ختنه
بهتر است در اولین فرصت ممکن (۲۴ ساعت پس از تولد نوزاد)، ختنه انجام شود. در ۲۴ ساعت اولیه پس از تولد، می توان شرایط نوزاد را برای انجام عمل بررسی نمود. در صورت عدم وجود شرایط ذکر شده در بخش قبل، می توان برای ختنه نوزاد اقدام کرد.
بطور کلی می توان اظهار داشت بهترین زمان برای انجام ختنه، بین یک تا سه ماهگی است. در این زمان آلت تناسلی نوزاد به اندازه کافی رشد کرده و برای ختنه کردن نیز لازم نیست از عمل جراحی و بیهوشی استفاده شود؛ اما در سنین بین ۲ تا ۳ سالگی، کودک برای انجام عمل نیاز به بی حسی یا بیهوشی دارد و از این رو خاطرات بدی از این عمل در ذهن کودک نقش می بندد.
گاهاً کودکان پسر این عمل را به عنوان یک تنبیه قلمداد می کنند و احساسی مانند تعرض به جنسیت و هویت در آن ها ایجاد می شود.

مراقبت های پس از ختنه
قبل از برداشتن پانسمان آن را با آب ولرم مرطوب کنید. پانسمان یک روز پس از انجام ختنه برداشته می شود و بطور کلی بین ۷ تا ۱۰ روز زمان می برد تا زخم بهبود یابد؛ البته این زمان در سنین بالاتر بیشتر است.
در ابتدا پس از برداشتن پانسمان ممکن است نوک آلت متورم و قرمز باشد و مقداری خون در پوشک کودک مشاهده شود. بهتر است برای کاهش اصطکاک پوشک با محل زخم، مقداری وازلین یا پماد ویتامین A+D به محل ختنه و روی پوشک مالیده شود.
ناحیه ختنه شده باید کاملاً تمیز باشد؛ پس در این راستا، تعویض و شست و شوی مکرر می تواند به بهبود آن کمک کند.
همچنین بهتر است پس از عمل، شیر بیشتری به نوزاد داد و حداقل هر شب به میزان ۳۰ سی سی آب ولرم جوشانده شده به کودک نوشاند تا غلظت ادرار کاهش یابد و از سوزش محل بخیه جلوگیری گردد.
در صورتی که ختنه در سنین بالای ۲ سال انجام شود، بهتر است در هفته اول، کودک از دویدن و فعالیت زیاد منع شود. معمولاً بخیه های محل ختنه از نوع جذبی است و نیازی به کشیدن ندارد.
همچنین شایان ذکر است که در صورت بروز درد، اکثراً پزشک مسکن تجویز می کند تا کودک تسکین یابد.

در چه کسانی ختنه انجام نمی شود؟
افراد با بیماری هیپوسپادیاس که در آنها سوراخ پیشابراه به جای نوک آلت در تنه آلت و یا زیر کلاهک قرار دارد.
افراد با آلت کوچک (کمتر از ۲٫۵ سانتی متر)
افراد با آلت پره دار (Webbed Penis)
افرادی که بیماری های خونی با اختلالات انعقادی مثل هموفیلی دارند.
شایع ترین علل انجام ختنه
دلایل اجتماعی و بهبود بهداشت از مهم ترین علل ختنه هستند. عفونت ادراری، همراهی با جراحی های دیگر و …. از علل دیگر انجام ختنه می باشند.

چند توصیه ضروری
در صورت بروز علائم زیر در کودک، با پزشک تماس بگیرید:
خونریزی بدون توقف
تداوم قرمزی نوک آلت بعد از ۳ تا ۵ روز
افزایش قرمزی آلت
تب (تب تنها در ۲۴ ساعت ابتدایی بعد از ختنه نرمال است)
تغییر رنگ و یا کبودی نوک آلت
خون مردگی در آلت و بیضه
ناتوانی در ادرار کردن
قطع و وصل شدن ادرار و یا پخش شدن ادرار
تورم یا قرمزی آلت
بی قراری شدید کودک یا نوزاد
زود افتادن حلقه (کمتر از ۳ روز) و دیر افتادن حلقه (بیشتر از ۱۰ روز)
هر نوع علامت غیر عادی

مراقبت از کودکان ختنه شده
بعد از ختنه آلت تناسلی کودک قرمز و متورم شده و تا ۲۴ ساعت احتمال خونریزی وجود دارد، در چنین شرایطی برای مراقبت از کودک می‌توان اقدامات زیر را انجام داد:
۱- تعویض پوشک کودک به محض کثیف شدن
۲- تمیز کردن روزانه ناحیه مورد نظر با آب (توجه داشته باشید که این کار به آرامی انجام شود)
۳- استفاده از یک پماد آنتی بیوتیک به مدت ۳تا ۴ روز
۴- استفاده نکردن از صابون، پودر، لوسیون و هر ماده دیگر تا خوب شدن کامل
۵- حمام نبردن کودک تا بهبودی کامل
(در بعضی مقالات تاکید شده بعد از افتادن پانسمان اولیه می‌توان کودک را حمام کرد و برای بهبود سریعتر مقداری نمک در وان کودک بریزید، ولی از هیچ ماده ضدعفونی دیگر در آب استفاده نکنید. نخ بخیه معمولا طی ۷ تا ۱۰ روز جذب می‌شود. اگر از حلقه استفاده شود حداکثر تا یک هفته خودبه خود می‌افتد.)
۶- در صورت ادامه پیدا کردن خونریزی و یا ترشحات از آلت تناسلی، آبی و یا سیاه شدن سر آلت تناسلی و کاهش جریان ادرار حتما با پزشک خود تماس بگیرید.

عوارض ختنه کردن
معمولاً ختنه عوارض خفیفی دارد که عبارت است از:
خونریزی که با فشار دادن محل ختنه برطرف خواهد شد
عفونت موضعی
قرمزی و ترشح چرک
بد شکلی آلت که با بزرگ شدن کودک بهبود خواهد یافت
نیاز به ترمیم در صورت عدم انجام صحیح ختنه
تنگ و باریک شدن پوست غلاف سر آلت به علت عدم انجام صحیح ختنه