درمان کودکان مضطرب، تلاش کنید

شهرزاد: استرس و اضطراب از حس‌های مشابه و آشنای دانش آموزان و حتی والدین آنان در آغاز فصل امتحانات- خردادماه- است که بهره‌گیری از برخی از روش ها می‌تواند تاثیر بسزایی در کاهش این نوع استرس‌ها داشته باشد.

به اعتقاد صاحبنظران و کارشناسان، موفقیت در امتحانات به پیروی از یک برنامه ریزی منظم در طول سال تحصیلی بر می‌گردد و همه فراگیران ناگزیرند برای دستیابی به این هدف برنامه ریزی کنند.

نداشتن برنامه‌ای منظم در طول سال تحصیلی و روزهای امتحانات، دانش آموز را از موفقیت دور و به همان نسبت بر استرس آنان می‌افزاید.

کارشناسان می‌گویند: مطالعه کتاب‌های درسی در طول سال، آموخته‌ها را در ذهن دانش آموزان ماندگارتر می‌کند در حالیکه مطالعه آنها در شب امتحان، میزان این ماندگاری و اثربخشی را کمتر خواهد کرد.


یک کارشناس مقطع ابتدایی آموزش و پرورش در گفت و گو با خبرنگار ایرنا می گوید: سختگیری‌های بیش از حد والدین، از دلایل اصلی اضطراب دانش اموزان ابتدایی در شب امتحان است.

فرشته بابایی می‌افزاید: هنگامی که والدین با نزدیک شدن زمان امتحان، فشارهای روانی بر دانش آموز را آغاز می‌کنند، این فشار روانی در شب امتحان به اوج خود می‌رسد و تاثیر بسیار منفی در یادگیری و آرامش دانش آموز می‌گذارد.

وی اضافه می‌کند: متاسفانه والدین مدام به فرزند خود برای کسب نمره ‪۲۰ تاکید می‌کنند و پی در پی درباره امتحان به او هشدار می‌دهند.

این کارشناس آموزش و پرورش می‌گوید: ترس و تهدید از دیگرعوامل اضطراب امتحان دانش آموزان است و وقتی اطرافیان بخصوص والدین، شرایط ویژه و سخت در ایام امتحان ایجاد می‌کنند و فرزند خود را از گرفتن نمره کم یا قبول نشدن، می‌ترسانند و تهدید می‌کنند، سبب می‌شود دانش آموز فقط به کسب نمره قابل قبول والدینش فکر کند و نتواند با تمرکز مطالب درسی را فرا بگیرد.

وی تصریح می‌کند: البته نمی‌توان عواملی مانند عدم آمادگی دانش آموز به دلیل نداشتن برنامه ریزی درسی و مطالعه صحیح را نادیده گرفت اما اضطراب بیش از اندازه والدین و انتقال این اضطراب به دانش آموز، مزید بر علت است بابایی می‌گوید: متاسفانه برخی والدین از ابزار مقایسه برای تشویق دانش آموزان به درس خواندن استفاده می‌کنند در حالیکه هر گاه ناتوانی‌های فردی با توانایی‌های فرد دیگری سنجیده شود و این امر، با سرزنش همراه باشد، اعتماد به نفس فرد کاهش می‌یابد و بر اضطراب او افزوده می‌شود.

وی می‌افزاید: اضطراب امتحان، نوعی خود مشغولی ذهنی برای دانش آموز ایجاد می‌کند و در اثر اضطراب، دانش آموز در خصوص توانایی‌های خود دچار تردید می شود.

بابایی اضافه می‌کند: اضطراب، نقش بسیار منفی در تحصیل دانش آموز دارد به گونه‌ای که با شناخت منفی از خود، عدم تمرکز حواس، واکنش‌های جسمانی نامطلوب و افت تحصیلی همراه است.

وی با اشاره به اینکه مدارس باید مقررات جسله امتحان را برای جلوگیری از استرس دانش آموزان متعادل کنند، می‌گوید: گاهی قوانین خشک، رسمی و انعطاف ناپذیری که بر مبنای عدم اعتماد به نفس به دانش آموزان از سوی مدرسه و عوامل اجرایی برگزاری امتحانات وضع شده است، می‌تواند بر شدت اضطراب دانش آموزان بیفزاید.

بابایی، بیش از حد جلوه دادن بعضی از دروس را از سوی والدین و معلمان نادرست می‌داند و می‌گوید: گاه اطرافیان دانش آموز برخی از درس‌ها را به هر دلیلی، بسیار مهم تلقی می‌کنند که این رویه در فرد ترس یا نگرش منفی نسبت به آن دروس ایجاد می‌کند.

وی تعیین پاداش مناسب و گاه بزرگ برای گرفتن نمره ‪ ۲۰از سوی والدین را نادرست بیان می‌کند و می‌افزاید: دادن چنین پاداشی در ذهن دانش آموز ذهنیت خوبی برای درس خواندن ایجاد نمی‌کند و دانش آموز فقط برای پاداش درس می‌خواند.

این کارشناس آموزش و پرورش اضافه می‌کند: چنانچه بدون توجه به بیماری‌های جسمی یا روحی، فشار بیش از حدی به فرد برای درس خواندن و آماده شدن برای امتحان وارد شود، ممکن است وی دچار اضطراب شود.

بابایی می‌افزاید: عدم دقت و تمرکز در انجام تکالیف یا درس خواندن در طول ساعت‌های متمادی باعث می‌شود یادگیری سطحی باشد و در موقع امتحان، یادآوری مطالب دشوار و موجب اضطراب شود.

وی می‌گوید: فشارهای خانواده و مدرسه بر کودکان برای حفظ کردن مطالب و یادگیری آنها، آثار مخربی برجا می‌گذارد.

وی، تقویت اعتماد به نفس دانش آموزان و یادآوری توانایی‌های آنان، هماهنگ کردن سطح انتظارات والدین با توانایی دانش آموزان، فراهم کردن شرایط فیزیکی و عاطفی مناسب برای فرزندان در ایام امتحانات را از جمله عوامل تاثیر گذار در کاهش استرس و اضطراب دانش آموزان از برگزاری امتحان می داند.

مجید ابهری ، آسیب شناس و کارشناس امور رفتاری نیز در گفت و گو با خبرنگار ایرنا می‌گوید: با نزدیک شدن فصل امتحانات، دانش آموزان خود را آماده آزمون‌های پایان سال می‌کنند تا نتایج فعالیت‌های علمی یک سال خود را به بوته آزمایش بگذارند.

وی می‌افزاید: متاسفانه حدود ‪ ۷۵درصد از دانش آموزان با نزدیک شدن به فصل امتحان، حدود ‪ ۴۲تا ‪ ۷۲ساعت پیش از امتحان، دچار اضطراب و استرس شب امتحان می‌شوند و حتی دلپیچه و سردرد شدید به سراغ آنان می‌آید.

وی با اشاره به اینکه دانش آموزانی که گرفتار دلهره امتحانی می‌شوند، چند گروه هستند، می‌گوید: گروه اول، کسانی هستند که در طول سال تحصیلی، دروس خود را مطالعه نکرده اند، بنابراین پر واضح است که مطالعه دروس یک سال در چند شب و روز تقریبا غیر ممکن است.

به گفته وی، دانش آموزان گروه دوم، افرادی هستند که به علت ترس از والدین و نگرانی از کسب نمره کمتر از ‪ ،۲۰دچار دلهره می‌شوند.

ابهری می‌افزاید: گروه سوم، دانش آموزان مضطرب حرفه‌ای هستند که به دلیل مسایل روحی و تربیتی از شنیدن نام امتحان دچار اضطراب می‌شوند. این گروه در روزهای باقیمانده به امتحان، دچار بیمارهای ناشی از دلهره می‌شوند و ممکن است دانسته‌های خود را نیز فراموش کنند و نتوانند در مرحله آزمون معلومات خود را از ذهن بر روی کاغذ منتقل کنند.

به گفته این کارشناس امور رفتاری، براساس تحقیقات انجام شده حدود ‪ ۶۵درصد از دانش آموزان به دلیل اضطراب، گرفتار تجدیدی و نمرات غیر قابل قبول می شوند.

ابهری تاکید می‌کند: تغذیه قبل از امتحان و آموزش‌های والدین و آموزگاران مبنی بر اینکه امتحان نیز یک مرحله از آموزش است و برای دانش آموزانی که در طول سال درس‌ها را آموخته اند، ترسی ندارد، الزامی است.

این آسیب شناس و کارشناس امور رفتاری می‌گوید: آن دسته از والدینی که خود دچار اضطراب می‌شوند و این دلهر را به فرزندان خود منتقل می‌کنند، باید بدانند این دلهره همواره با دانش آموزان خواهد بود؟ حتی در مراحل بالاتر و در آزمون‌هایی مثل کنکور نیز باعث شکست آنان خواهد شد.

ابهری با اشاره به تغذیه مناسب و رعایت برخی از نکات برای کاهش اضطراب شب امتحان می‌افزاید: تعطیل کردن میهمانی‌ها در ایام قبل از امتحان، تغذیه مناسب با غذاهای پر انرژی غیر از غذاهای فوری و پرچرب، استفاده از مغز بادام و گردو، کشمش و مویز در ساعات میان غذا، مصرف دو یا سه لیوان شیر در روز، خواب راحت و آرام در شب‌های قبل از امتحان بخصوص در شب امتحان، تنظیم برنامه مطالعه برای دانش آموزان در طول ایام سال تحصیلی منجر به کاهش این نوع دلهره‌ها می‌شود.

وی تصریح می‌کند: دانش آموزان در صورت ادامه اضطراب به ویژه در سال‌های پایان دبیرستان، حتما باید به مشاوران کارآزموده مراجعه کنند .

وی اضافه می‌کند: چنانچه والدین قادر به رفع نگرانی فرزندان خود نیستند، از مشاوران بخواهند تا ترس و دلهره امتحان را از فرزندان آنان دور کنند.

ابهری می‌گوید: ارایه آموزش به دانش آموزان مبنی بر اینکه ترس از امتحان می تواند منجر به کاهش فعالیت و کارایی ذهن و همچنین تنزل نمرات آنان شود ، از فشار فکری دانش آموزان می‌کاهد.

به گفته وی ، آموزش توکل به خدا یکی از اصلی‌ترین روش‌های تقویت روحیه فرزندان است که در کاهش اضطراب دانش آموزان بسیار موثر خواهد بود.