تربیت مذهبی کودکان، روشهای تعلیم معنویت

مهر: دکتر وکیلی "معنویت برای کودکان" را امری تعلیمی- تمهیدی خواند و تأکید کرد: اگر می‌خواهیم نسلی سازنده متخلق و معنوی داشته باشیم باید سنگ بنا را از ابتدای کودکی گذاشت .

نشست "معنویت برای کودکان" عصر امروز سه شنبه ۱۶ آذرماه با سخنرانی دکتر هادی وکیلی در پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی برگزار شد .

دکتر هادی وکیلی در ابتدای سخنان خود با تأکید بر اینکه معنویت و عرفان مختص به بزرگسالان و افراد خاص نیست، گفت: معنویت و عرفان از مقولاتی است که قابل تعمیم به کودکان و عوام و غیر متخصصان هم می تواند باشد .

وی با اشاره به هجوم جنبشهای معناگرای نوظهور در جامعه ایران، آموزش میراث گرانبهای معنوی و عرفانی خود به کودکان و نسل فعلی را از جمله روشهای مقابله با این خطر عنوان کرد .

وکیلی بحث" معنویت برای کودکان" را متفاوت با "فلسفه برای کودکان" خواند که هیچ تداخلی با یکدیگر ندارند و افزود: کارکرد (S for C) با (P for C ) با یکدیگر متفاوت است .

وی با طرح سؤالاتی که برای بچه ها ایجاد می شود پاسخ آن را نهفته در بحث" معنویت برای کودکان" دانست و گفت: در مورد اینکه آدمی در بدو تولد آیا واجد گناه اولیه است یا دارای فطرتی پاک و یا دارای لوح سفید اختلاف نظر وجود دارد. هابز معتقد بود که بشر لوح سفید نیست و از بدو تولد منحرف و با گرایش به بدی فطری زاده می شود و کسانی مثل واتسون بنیانگذار "رفتارگرایی" در روان شناسی معتقد بود که بشر لوح سفید است .

این استاد دانشگاه و محقق تصریح کرد: در تعابیر دینی اسلام به هر یک از سه قول اشاره شده اما اسلام از لوح سفید دفاع می کند که بشر واجد دو خصلت خوب و بد است .

وی با طرح این سؤال که چرا معنویت برای "کودکان"؟ پاسخ داد: کودکان ظرفیت دریافت بیشتری دارند. درعرفان اسلامی مراحل سه گانه تربیت وجود دارد به نام "تخلیه، تجلیه و تحلیه" که کودکان از این جهت انتخاب می شوند که لوح آنها پاک تر است و گاهی نیاز به تخلیه و تجلیه ندارند و می توان تحلیه را برای آنها عرضه کرد .

دکتر وکیلی "معنویت برای کودکان" را با مقولاتی چون شادی، بهبود جسمی، ارتقای سلامت روانی، افزایش ضریب هوشی، تحول در رشد و شکوفایی شخصیت در ارتباط دانست .

وی به تشریح معنی معنویت پرداخت و با تأکید بر تفاوت آن با دینداری تصریح کرد: "معنویت" سیستم انگیختگی درونی و "دینداری" سیستم آیینی بیرونی است. معنویت یک جوشش درونی است درحالی که دینداری بر اثر عوامل بیرونی(مدرسه، خانواده و...) شکل می گیرد .

وی تأکید کرد: معنویت برای کودکان چندان مشروط به دینداری نیست یعنی لزومی ندارد که کودکان در مدارس مذهبی یا غیر مذهبی تحصیل کنند بلکه با روشهایی این معنویت از درون کودک بر می آید هرچند که خانواده های دیندار ابزارهای بیشتری برای تقویت معنویت در کودکان در اختیار دارند .

وکیلی با طرح این سؤال که "معنویت برای کودکان" امری تعلیمی است یا تمهیدی؟ گفت: معنویت برای کودکان با رویکردی تلفیقی از این دو امر است . ماهیت "معنویت برای کودکان" تعلیمی معطوف به عمل دارد شبیه آنچه در عرفان اسلامی می افتد یعنی سالکان در کنار آموزشهای نظری تعلیمات عملی را نیز انجام می دهند .

وی به فواید این روش اشاره کرد و گفت: همانطور که در خیلی مقولات مثل ورزش، هنر، آموزشهای علمی و... تعلیمات خود را از پایه های ابتدایی آغاز می کنیم در مسئله معنویت هم همینطور است. اگر می خواهیم نسلی سازنده متخلق و معنوی داشته باشیم باید سنگ بنا را از ابتدای کودکی گذاشت .

وی با طرح این سؤال که آیا معنویت برای کودکان همان معنویت مربوط به بزرگسالان است؟ گفت: جوهره معنویت در کودک و بزرگسال هیچ تفاوتی ندارد اما سطح معنویت و شیوه مواجه با معنویت در این دو متفاوت است. تعالیم نظری و عملی در معنویت برای کودکان باید به فراخور قدرت دریافت و یادگیری کودکان عرضه شود .

وی به اجرای برنامه" معنویت برای کودکان" در برخی از کشورهای اروپایی اشاره کرد و آموزش "معنویت برای کودکان" را بحثی غربی خواند که بیشتر در رده سنی ۷ تا ۱۴ سال مطرح می شود .

وی با تشریح برخی از مباحث روان شناختی کودکان و ارتباط آن با روشهای تعلیم معنویت برای کودکان، تصریح کرد: سرعت و شلوغی زندگی و حاکمیت متریالیسم فرهنگی که بسیاری از وقت کودکان را از بین می برد، لزوم تقویت ظرفیت معنوی در کودکان را به ما گوشزد می کند .

دکتر وکیلی در پایان به تشریح ۵ اصل برقراری رابطه، گوش دادن، تأیید کودک، گفتن رؤیاها، اجرای آیین ها و مراسم معنوی در تعلیم "معنویت برای کودکان" پرداخت و به روشهای عملی در تقویت معنویت در کودکان اشاره کرد .