نحوه استحمام نوزاد، چند بار در هفته و چگونه؟

روزنامه سلامت: کودکان، به ویژه در بدو تولد، خیلی حساس و ظریف اند و مادر، فرشته مراقب آنهاست. برای مادران، به ویژه آنهایی که برای اولین بار است مادر شده اند، پرسش هایی بسیاری درباره نگهداری از کودک وجود دارد که یکی از آنها، طرز حمام کردن و شست وشوی کودک و مراقبت از پوست و موی اوست.

دکتر فریبا قلمکار، متخصص پوست و مو و دانشیار دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، به بخشی از پرسش های مادران در همین رابطه پاسخ داده است.

ریشه این همه تاکید درباره مراقبت از پوست کودکان چیست؟ مگر چه تفاوتی بین پوست کودکان و بزرگسالان وجود دارد؟

ـ پوست کودکان، سد دفاعی آسیب پذیرتری دارد و به ویژه در دوران نوزادی از آنجا که سطح پوست به نسبت وزن زیادتر است، موادی که در تماس با پوست آنها قرار می گیرد، بیشتر به پوست آسیب وارد می کند. اگر از نظر حساسیت به مواد شیمیایی یا جذب پوستی هم نگاه کنیم، می بینیم که هم در بزرگسالان و هم در کودکان، چین های بدن و نواحی ای که خون رسانی بالاتری دارند، مواد شیمیایی را بیشتر جذب می کنند و آسیب پذیرتر و حساس ترند.

یکی از دغدغه های اصلی مادران، درست یا نادرست بودن استفاده از لوسیون ها و شوینده ها برای کودکان است.

آیا استفاده از صابون، شامپو و انواع لوسیون ها برای شیرخواران و کودکان مناسب است؟

ـ بله، حتما! البته از آنجا که پوست کودکان ظریف تر است، باید توجه داشته باشیم شامپو و صابونی که استفاده می کنیم pH اسیدی داشته باشد. موادی که pH اسیدی دارند کمتر به پوست آسیب می رسانند و برای کودکان مناسب ترند.

اما اکثر لوسیون ها و حتی کِرِم های مخصوص کودکان، معطرند. این بوها برای کودکان، آزاردهنده نیستند؟

ـ مسلما هر چقدر کِرِم ها و لوسیون های مخصوص کودکان بی اسانس تر و خنثی تر باشند، مناسب تر هستند اما یک عطر ملایم هم چندان مشکل ساز نیست.

چند بار در هفته می توان کودکان را حمام کرد و چگونه؟

ـ می توان هر روز کودکان را حمام کرد ولی کودکانی که پوست خشک و حساسی دارند، بهتر است هر روز برای آنها از شامپو و صابون استفاده نکنیم. رعایت این موضوع به ویژه در زمستان که هوا خشک است و پوست کودکان آسیب پذیرتر می شود، مهم تر است.

هفته ای ۱ یا ۲ بار صابون زدن به بدن کودکان، کافی است. لیف کشیدن هم به دفعات حمام بردن کودک بستگی دارد. هفته ای ۲ بار لیف زدن با پارچه ای نرم و لطیف، فقط باید به طور اختصاصی برای کودک استفاده شود و به محض تغییر رنگ، آن را تعویض کرد، مناسب است.

مهم این است که پس از استفاده از لیف، آن را در محیط باز خشک کرده و در مکان خشکی نگهداری کنیم. نگهداری لیف در محیط مرطوب حمام، احتمال رشد قارچ ها را روی آن بالا می برد و ممکن است سبب بروز ناراحتی های پوستی در کودکان شود.

شایع ترین ناراحتی پوستی کودکان چیست؟

ـ این موضوع به سن کودک بستگی دارد ولی خشکی پوست و اگزما از مهم ترین ناراحتی های پوستی کودکان هستند. دلیل این امر هم آن است که ایمونوگلوبولین E در خون آنها واکنش بیشتری به برخی از مواد نشان می دهد.

با کودکانی که مبتلا به این ناراحتی هستند، چگونه باید برخورد کرد؟ درجه حرارت آب حمام هنگام حمام کردنشان باید چقدر باشد؟ آیا باید کِرِم خاصی برای آنها استفاده کرد یا نه؟

ـ لباسی که برای این کودکان استفاده می شود، بهتر است نخی باشد. لباس پشمی یا پلاستیکی برای پوست آنها مضر است. در مورد حمام کردنشان هم بهتر است هفته ای یک یا دو بار با مواد شوینده و باقی روزها بدون صابون و شامپو، شستشو انجام شود. استحمام باید با آب ولرم باشد.

آب داغ حتی بدون مواد شوینده می تواند به سلول های پوستی آسیب برساند. در محیط خانه و اتاق این کودکان هم باید بخور روشن کرد تا هوا مرطوب باشد زیرا خشکی هوا می تواند اگزمای پوستی آنها را شدیدتر کند. در ضمن می توان از کِرِم های مرطوب کننده پوست هم استفاده کرد تا سد دفاعی پوست تقویت شود.

یکی از دغدغه های مادران نحوه برخورد با عرق سوز شدن یا ادرارسوختگی کودکان است. شما استفاده از پودرها را توصیه می کنید؟

ـ از آنجا که غدد عرق پوست کودکان ممکن است هنوز تکامل پیدا نکرده باشند، تعریق سبب آزردگی بیشتر پوست آنها می شود. ناحیه چین ها و به ویژه گردن از جمله نواحی ای هستند که عرق سوز می شوند. تنها کاری که برای پیشگیری از عرق سوز شدن لازم است انجام دهید، شست وشو با آب و سپس هوا خوردن این نواحی است.

استفاده از پودر بچه اصلا توصیه نمی شود چون منافذ سطح پوست را پوشانده و سبب بروز آسیب بیشتر می شود. برای درمان و پیشگیری از سوختگی ادرار هم بهترین کار عوض کردن سریع کودکان است یا اینکه مادران می توانند در طول روز اجازه بدهند ساعتی پاهای کودک هوا بخورد.

محیط مرطوب و خیس به ویژه مواد داخل ادرار سبب آسیب دیدگی سطحی پوست و از بین رفتن سطح پوست می شوند. باقی ماندن پوشک مرطوب برای مدت طولانی هم زمینه را برای رشد قارچ ها آماده می کند. گاهی اوقات درمان های اشتباه سبب تشدید عفونت های قارچی خواهد شد.

پس بهترین کار، خشک نگه داشتن ناحیه است. اگر یک قرمزی سطحی روی پوست دیده شد، می توان از روغن کبد ماهی یا کِرِم هیدروکورتیزون، روزی ۲ بار به مدت ۳ تا ۴ روز، استفاده کرد. اگر احیانا از حد سوختگی فراتر رفت و دانه های چرکی روی یا اطراف ضایعه پدیدار شد یعنی قارچ در ناحیه رشد کرده است و می توان از کِرِم موضعی کلوتریمازول استفاده کرد.

استفاده از کِرِم های کورتون دار قوی برای مدت طولانی می تواند سبب رشد قارچ روی ضایعات شود و بدون تجویز پزشک هرگز نباید استفاده شوند.