کرمک، عامل خارش مقعد در کودکان

عامل ایجاد عفونتی رایج میان انسان‌ها است و می‌تواند هر آدمی را در هر سن مبتلا کند. سوال مشترک بسیاری از مبتلایان به کرمک این است که از چه راه‌های موثری می‌توان کرمک‌ها را از بین برد.

کرمک چیست؟
کرمک ­ها، کر مهای سفید رنگ کوچکی (کرم سنجاقی) هستند که به روده­ ها هجوم می­برند. کرم ­ها از نظر شکل ظاهری همانند نخ دندانهایی به طول یک چهارم اینچ می­ باشند، که در اطراف مقعد و در مدفوع در حال حرکت بوده و قابل مشاهده ­اند.کرمک در کودکان سنین مدرسه بسیار شایع می­ باشد، اما با این حال ممکن است کودکان را در تمامی سنین و حتی در دروه­ ی نوزادی مبتلا کند. البته کودکانی که به مهد کودک می­ روند و یا خواهران و برادران مبتلا به کرمک دارند، بیشتر از سایرین در معرض بیماری کرمک قرار دارند.
پی بردن به اینکه فرزند شما به بیماری کرمک مبتلا شده ­است، ممکن است برای شما ناراحت کننده باشد؛ اما به خاطر داشته باشید که همانند شپش، این بیماری شایع دوران کودکی حاکی از عدم رعایت بهداشت نیست .کرمها - بر خلاف شپش - به ندرت به عنوان خطری برای سلامتی محسوب می ­شوند و به راحتی نیز درمان و ریشه ­کن می­ شوند. ( البته آلودگی شدید با کرمک می­ تواند به کاهش وزن منجر شود، و در دختران ممکن است به عفونت ­های مجاری ادرار یا عفونت­ های شکمی منتهی شود. اما معمولاً آلودگی­ های جدی امر نادری است ).

راه های انتقال انگل بین کودکان
معمولاً ابتلا به انگل در کودکان به واسطه سطح آگاهی پایین و همچنین رابطه با یکدیگر که معمولاً با تماس از طریق دست، ظرف غذا ، اسباب بازی هایی که استفاده می کنند این انتقال از کودک آلوده به کودک سالم انجام می شود، این موضوع در مهدهای کودک و یا مدارس شیوع بیشتری دارد.

انواع شایع انگل در کودکان
این نوع از انگل که شایعترین نوع است توانایی درگیر کردن تمام افراد یک خانواده را داراست با نام علمی"اکسیور" شناخته می شود، این نوع از انگل کرم هایب به رنگ سفید و جسه ای کوچک هستند و معمولاً تعداد زیادی از آنها در روده بزرگ مشغول به تفذیه و تکثیر می شوند . از آنجایی که انتقال این نوع انگل به سادگی انجام می پذیرد باید برای درمان تمام اعضای خانواده به درمان بپردازند تا کاملاً ریشه کن شود.

اسکاریس
نوع دیگری از انگل که از نظر شیوع در کودکان بعد از کرمک قرار می گیرد و به نام اسکاریس با شکلی شبیه کرم خاکی و به رنگ زرد که جسه ای به طول ۵/۳ تا ۱۵ سانتی متر دارد که معمولاً در روده کوچک زندگی می کند و در تمام سنین به خصوص در کودکان شیوع دارد.

کرم کدو
نوع دیگری از انگل که خوشبختانه در کشور عزیزمان ایران شیوع کمتری دارد به نام کرم کدو یا با نام علمی"تنیا" شناخته می شود ، برخلاف کرمک که جسه ای کوچک و غالباً قابل مشاهده بود این نوع از انگل کمتر قابل مشاهده است و دارای طولی بالغ بر ۸ متر است که با انجام عمل بادکش که جهت حفظ موقعیت آن می باشد در روده کوچک زندگی می کند، محل ابتدایی زندگی این نوع انگل بدن حیواناتی مانند گاو ، شتر و خوک است،تخم ها همواره به همراه مدفوع حیوان از بدن آن خارج شده و محیط را آلوده می کند، حیوان سالم با خوردن علوفه آلوده به تخم کرم کدو مبتلا به این نوع انگل می گردد، انتقال به انسان معمولاً از طریق مصرف گوشت های گاو، خوک که گاهی آلوده هستند، و به صورت های مختلفی مانند طبخ نیم پز و به شکل استیک نیز که در کشورهای اروپایی و آمریکایی طرفداران خاصی دارد افراد مبتلا به این نوع انگل می شوند.

چگونه می­ توانم تشخیص دهم که فرزندم کرمک دارد؟
کرمک عامل ایجاد عفونتی رایج میان انسان‌ها است و می‌تواند هر آدمی را در هر سن مبتلا کند. سوال مشترک بسیاری از مبتلایان به کرمک این است که از چه راه‌های موثری می‌توان کرمک‌ها را از بین برد.
اگر فرزندتان مبتلا به کرمک شده باشد، وی احتمالاً مقعد خود را خارانده و به ویژه شب­ ها از وجود خارش در اطراف مقعدش شکایت خواهد نمود. ولی اگر فرزندتان نوزاد است، او قادر نخواهد بود که مشکلش را به شما بگوید. با این حال، اختلالات خواب و نق نقی بودن ناشی از خارش ­های شبانه سرنخ­ های بزرگی هستند.پوست تحریک­ شده در اطراف مقعد (و در دختران گاهی اوقات خارش واژینال) نیز می توانند نشانه­ هایی از وجود کرمک باشند. همچنین، کرمک گاهاً موجب بروز تهوع و استفراغ می ­شود.
شما می توانید ظن خود درباره­ ی ابتلای فرزندتان به کرمک را با استفاده از چراغ قوه­ ای از نظر وجود کرم­ ها در مقعد وی بررسی نمایید (و با بررسی پوشک نوزادتان). بهتر است این کار را شب و یا اول صبح انجام دهید، زیرا کرم ­ها عمدتاً در شب ظاهر شده و بر روی پوست تخم گذاری می­ کنند، بنابراین این زمان­ ها بهترین موقع برای بررسی وجود آنها می­ باشند.
همچنین می توانید برای بررسی وجود کرم ­ها، به آرامی تکه ­ای از یک نوار شفاف را به درون مقعد کودکتان فشار دهید. در صورت ابتلای فرزندتان به کرمک، تخم ­های کرمک به این نوار می­ چسبند، و سپس شما می ­توانید در این مورد با پزشک فرزندتان مشورت نمایید.
معمولاً حتی اگر نتوانید خود کرم­ ها را مشاهده کنید، اغلب می­ توانید تخم­ های کرمک را رویت نمایید. ممکن است پزشک­تان جعبه ویژه­ای داشته باشد که به منظور جمع آوری تخم ­های کرمک طراحی شده­ اند.اگر شما کرمک یا تخم­ های آن را در مقعد فرزندتان نیافتید، خارش مقعد وی ممکن است نشانه­ ای از وجود مشکل دیگری، مانند خشکی حاصل از تمیز کردن خشن و بیش از حد ناحیه مقعد با استفاده از صابون باشد. پوست حساس به لمس و قرمز رنگ اطراف مقعد فرزندتان، می ­تواند ناشی از تحریک پوست وی توسط پوشک بچه، اسهال، و یا بدلیل نوعی عفونت باکتریایی باشد.
اگر پوست اطراف مقعد فرزندتان بسیار قرمز و متورم و گرم بوده و نسبت به لمس حساس باشد، ممکن است پوست وی دچار عفونت شده باشد. مشاهده چرک یا سایر انواع ترشحات و همچنین بوی بد نیز از سایر علائم عفونی می­ باشند. اگر شما نسبت به عفونت فرزندتان شک دارید، حتماً با پزشک فرزندتان تماس بگیرید.

کودکان چگونه به کرمک مبتلا می­شوند؟
تخم ­های کرمک می­ توانند تا حداکثر دو هفته بر روی برخی از سطوح زنده بمانند. بنابراین ممکن است کودک از طریق لمس شیء آلوده به کرمک مانند اسباب بازی یا حوله شخص آلوده­ ی دیگری و سپس قرار دادن انگشتانش در دهانش دچار کرمک شود، یا اینکه ممکن است کرمک را از طریق خوردن غذای آلوده شخص دیگری دریافت نماید.
سپس تخم­های کرمک وارد روده بزرگ کودک می­ شوند، یعنی جایی که در آن تخمک­ گذاری می­کنند. در ادامه،­ کرم های ماده برای تخم­ ریزی، خود را به مقعد کودک می­ رسانند. همزمان با حرکت کرم ­ها، آنها موجب خارش شدیدی می­ شوند که حتی ممکن است خواب کودک را مختل کند. هنگامی که کودک مقعد خارش دار خود را می­ خارد، تخم­ ها در زیر ناخن ­هایش جمع می­ شوند، و با قرار این دست­ های آلوده در دهانش چرخه ی دیگری آغاز می گردد.

پیش آگهی و درمان کرمک در کودکان
معمولاً نیاز به درمان نمی باشد انگل بسیار شایع بوده و بندرت باعث هر گونه صدمه ای می شود . اما ، بیشتر والدین از این موضوع ناراحت بوده و خواستار درمان کودک خود می باشند . احتمالا یک دوز واحد از داروی مبندازول یا پیرانتل موجب بهبود می شود .همه افراد خانواده باید دارو را مصرف کنند زیرا آلودگی مجدد می تواند از سایر افراد خانواده ایجاد شود . ِکِرم ها یا پمادهای ضدخارش روزی دو تا سه بار در روز بر روی ناحیه اطراف مقعد خارش را کاهش می دهند .علیرغم درمان داروئی عفونت مجدد بسیار شایع می باشد زیرا تخم های زنده در مدفوع تا یکهفته بعد از درمان وجود دارند . لباس ، رختخواب و اسباب بازیها باید مرتباً در ماشین لباسشویی شسته شده تا از هر گونه تخم انگل پاک شوند

درمان کرمک
بهترین دارو و قرص «مبندازول» است که به صورت یک قرص داده می‌شود (از دو سال به بالا میزان دارو برای همه افراد یکسان است). دارو را ۱۵ روز دیگر باید تکرار کرد ، تا چنانچه تخم انگلی پس از این مدت تبدیل به کرم شده باشد نابود بشود.از داروهای دیگر می‌توان به «پیرانتل پاموات»، «پیرونیسیوم پاموات» و «پی‌پی‌رازین» اشاره کرد.لازم به یادآوری است که درمان برای همه افراد خانواده چه نشانه بیماری داشته باشد و چه نداشته باشند باید انجام پذیرد.

پیشگیری کرمک در کودکان
عمل کردن به موارد زیر به پیشگیری از مبتلا شدن به بیماری‌های انگلی کمک زیادی خواهد کرد:
۱) شستشوی درست دستها با آب و صابون بویژه پس از رفتن به دستشویی و پیش از غذا خوردن
۲) کوتاه نگهداشتن ناخن‌ها.
۳) جوشاندن آب آشامیدنی در جاهائیکه آب لوله‌کشی وجود ندارد.
۴) جوشاندن ظرفها و لباسها در خانواده‌ای که فرد مبتلا در آن وجود دارد، (برای از بین بردن تخم انگل‌ها).
۵) جلوگیری از بازی کودکان با خاک آلوده و همچنین واداشتن آنها به شستن دستها با آب و صابون پس از هر بازی کردن .
۶) خودداری از خوردن آب آلوده و غذاهای مشکوک.
۷) نخوردن سبزی خام در مناطق آلوده.
استفاده نکردن از کود انسانی در کشتزارهای سبزی، جالیزها، صیفی‌کاریها و باغهای میوه.
۹) خودداری از اجابت مزاج در بیرون از دستشویی .
۱۰) در صورت آلوده شدن، مراجعه به پزشک و دقت در درمان صحیح بیماران .
۱۱) درمان همزمان همه افراد خانواده‌ای که فردی از آنها مبتلا به انگل است .
۱۲) جوشاندن لباسهای زیر و ملحفه‌های رختخواب در روزهای درمان .
۱۳) شستشوی کامل سبزیجات و میوه‌های خام و ضدعفونی کردن آنها قبل از مصرف

در صورت ابتلای کودکتان به کرمک اقدامات زیر را انجام دهید :
- همیشه قبل از غذا خوردن دست‌های کودک خود را بشویید.
- بعد از رفتن به دستشویی نیز دست‌های کودک را با آب و صابون بشویید
- به طور منظم ناخن‌های کودک خود را کوتاه کنید و اجازه ندهید ناخن‌های خود را بجود
- هر روز لباس زیر کودک را تعویض کنید
- به کودک شلوار یا لباس زیر نخی بپوشانید طوری که تنگ باشد و نتواند با ناخن‌هایش مقعدش را بخاراند
- به جای حمام کردن در شب، صبح‌ها کودک را حمام کنید. این کار از انتشار تخم‌های کرمک که در طور شب تجمع پیدا کرده‌اند جلوگیری می‌کند
- در طول روز پنجره‌های اتاق کودک را باز کنید چون انگل به نور خورشید حساس است
- بعد از درمان کودک، لبا‌س‌های زیر و شلوار و رختخوابش را نیز خوب بشویید و اتو کنید.
- استفاده از صابون بابونه هنگام شستشوی دستها و همچنین جهت درمان توصیه می شود.
- لباس زیر و ملحفه را به صورت روزانه عوض کرده و با استفاده از پودر و مایع ضد عفونی کنید.
- در صورت امکان ظروف ، لباس و لوازم شخصی قابل شستشو را با آب بجوشانید.
- کودک مبتلا به انگل را به استفاده از دستکش نخی به هنگام شب تشویق کنید.
- عدم استفاده از مواد قندی حاوی قند و شکر در درمان هر چه سریعتر اینگونه افراد باعث سرعت بخشیدن به درمان می شود.
- عدم خاراندن معقد در درمان نقش مهمی دارد.
- تخم کدو حلوایی :به جرات می توان گفت این تخمه یکی از بهترین ها در درمان انواع انگل است ، مطالعات نشان داده که افزون بر خواث درمانی برای از بین بردن انگل خاصیت ضد تب نیز دارد . برای این منظور کافی است مقداری تخم کدوی خام را پس از چدا کردن پوست آنها آسیاب کرده داخل کپسول خالی ۲۵۰ یا ۵۰۰ پر کرده و قبل از شروع هر وعده غذایی یک عدد میل گردد.
- روش دوم : مقداری تخم کدوی خام را پس از چدا کردن پوست آنها آسیاب کرده به همراه کمی عسل مخلوط و به صورت خمیر آماده و به قطعات کوچکی خرد کرده و قبل از شروع هر وعده غذایی یک عدد میل گردد.
- هسته مرکبات : معمولاً هیچکدام از ما هسته مرکبات را نمی خوریم، در اینجا باید به این نکته اشاره کنم که هسته انواع مرکبات خاصیت مبارزه با انگل را داراست و برای این منظور می توان مقداری هسته پرتقال را پس از خشک کردن آسیاب و داخل کپسول های خالی پر کنید و روزانه و قبل از هر وعده غذایی یک عدد آن را میل نمایید.
- دمنوش دارچین : دارچین یکی دیگر از گیاهان دارویی دارای خواص درمانی ضد انگل است که می توان روزانه به عنوان دمنوش مقداری دارچین را به همراه آب جوش مانند چای دم کرده و میل نمود.
- دمنوش بومادران : بی شک بومادران که به گیاه هزار خاصیت نیز معروف است در درمان مشکلات گوارشی به ویژه انگل نقش مهمی دارد که برای این منظور با چشم پوشی از طعم تلخ این گیاه مقدار یک قاشق آن را مانند چای دم کرده و روزانه یک مرتبه میل نمایید.
- زنیان : مقدار ۱۰ الی ۱۵ گرم زنیان را آسیاب و به همراه کمی عسل مخلوط و به اندازه قرص های کوچک قطعه قطعه کنید و روزانه یک الی دو عدد آن را میل نمایید.
- سیاه دانه : برای استفاده از سیاه دانه کافی است ۵۰ گرم آن را آسیاب کرده هر روز نصف قاشق چایخوری از آن را با دو قاشق غذاخوری سرکه انگور خانگی مخلوط و میل کنید.
- برنگ کابلی : بهترین انگل کش هاست. آن را آسیاب کرده با مقدار مساوی عسل مخلوط و صبح ناشتا یا قبل از خواب، یک قاشق غذاخوری میل کنید.
- انغوزه : صمغی گیاهی که دارای خواص بی نظیر در ضد عفونی دستگاه گوارش است. برای این منظور باید مقدار ۱۰ گرم انغوزه را آسیاب کرده و داخل کپسول خالی پر کرده و قبل از هر وعده غذایی یک عدد آن را میل نمود. با توجه به اینکه انغوزه دارای بوی بدی است کپسول های آماده شده را به همراه آبمیوه ای که بسیار به آن علاقه دارید میل نمایید.