دلیل بهانه گیری کودکان، هر چه خواست بخرم؟

روزنامه سلامت: دنیای اسباب‌بازی و کارتون‌ها و شخصیت های کارتونی که به شکل انواع و اقسام عروسک ها امروزه در بیشتر اسباب‌بازی فروشی ها موجود است، برای ما بزرگ تر ها دنیای رنگارنگ و جالبی است چه برسد به کودکان که کافی است یکی از عروسک های شخصیت های کارتونی را ببینند.

داشتن این عروسک یا کارتون یا اسباب بازی برای کودکان بسیار هیجان انگیز است و دوست دارند هر آنچه در یک مغازه می بینند را یک جا داشته باشند اما آیا واقعا پاسخ دادن به همه خواسته های کودک می تواند صحیح باشد؟

برای اینکه بدانیم تا چه اندازه باید به درخواست های کودک برای خرید پاسخ دهیم پای صحبت های خانم دکتر کتایون خوشابی، فوق تخصص روان پزشکی اطفال نشسته ایم تا از راهنمایی های ایشان برای خرید مناسب و به اندازه برای کودک‌مان بهره‎مند شویم.

خانم دکتر! والدین چگونه باید در مقابل خواسته های بجا و نابجای کودک برای خرید کردن پاسخ دهند؟ آیا باید هرآنچه او می خواهد را برایش تهیه کنند؟

با توجه به گسترش روزافزون اطلاعات و فناوری و انواع تکنولوژی در زمینه ساخت نرم افزارها، برنامه های رایانه ای و سرگرمی برای تفریح کودکان و پیشرفت های مربوط به ساخت اسباب بازی ها، بدیهی است که درخواست کودکان برای خرید این گونه بازی های رایانه ای و انواع فیلم ها و کارتون ها و خرید اسباب بازی های مرتبط با شخصیت های نمایشی افزایش می یابد و با توجه به مصرف بازار و درخواست کودکان، طبیعی است که روز به روز تعداد این اسباب بازی ها در سطح جامعه افزایش یافته و انواع متنوع و با کارایی بیشتر به بازار عرضه شود و به طور طبیعی بچه ها در خواست بیشتری در خصوص خرید این گونه وسایل و اسباب بازی از والدین خود دارند.

اگر بخواهیم با پیشرفت جامعه و تحولی که در ساخت این وسایل ایجاد می شود به روز باشیم، باید والدینی باشیم که تقریبا هر روز اسباب بازی جدیدی را برای فرزندمان تهیه کنیم اما در روش های نوین تربیت سازنده، پاسخ به تمام درخواست های کودکان شیوه صحیح و مناسبی نیست و کودکانی که همه خواسته های آنها از جمله خرید انواع اسباب بازی و فیلم ها و کارتون های دلخواهشان مورد قبول و پذیرش اطرافیان قرار می گیرد، کودکانی پرتوقع بار می آیند و انتظارات زیادتر از حد از اطرافیان خود دارند و از همان کودکانی پایه های توقع و زیاده خواهی در آنها شکل می گیرد. بنابراین بهتر است همان طور که مهارت «نه گفتن» را به آنها یاد می دهیم، مهارت «نه شنیدن» را هم به آنها یاد دهیم. وظیفه اصلی آموزش این مهارت ها بر عهده والدین است و نه فرد دیگری.

در این زمینه چه توصیه هایی برای والدین دارید؟

والدین باید بدانند که نباید همه درخواست های کودک مورد پذیرش قرار گیرد به خصوص در مورد اسباب بازی ها و خرید بازی های رایانه ای، فیلم ها و کارتون ها. خانواده باید برای خرید کردن محدودیت ایجاد کند و قوانینی داشته باشد و اجرای این قوانین را برای همه اعضا الزامی کند.

مثلا در مورد فیلم های خشن، خانواده می تواند این قانون را بگذارد که «ما فیلم های خشن را در خانه نمی آوریم» و از ابتدا جواب والدین نه باشد و هیچ استثنایی هم قائل نشوند. این به عنوان یک قانون همیشه باید از سوی والدین و کودکان اجرا شود و به درخواست کودک مبنی بر دیدن این فیلم ها جواب منفی داده شود.

اعضای خانواده به خصوص کودک بعد از مدتی می پذیرد که این قانون همیشه در خانه آنها رعایت می شود و خرید این فیلم ها هم ممنوع است. در مورد سایر فیلم ها و عروسک ها و بازی های رایانه ای هم خانواده باید محدودیت ایجاد کند و خرید محدود این وسایل را هم، به رفتار فرزند خود منوط کند. خرید و پاداش دادن بی قید و شرط آثار مخربی در تربیت فرزند دارد و اگر برای کودک چیزی خریداری می شود، باید مناسبت داشته باشد.

در صورتی که رفتار کودک مطلوب بود با توجه به قیمت وسایل پاداش باید روزانه، هفتگی و ماهانه باشد. کودک باید بداند که این خرید و پاداش در ازای رفتار خوب یا کار خوب یا اصلاح رفتار بد او است.

نکته مهم این است که باید در خرید کردن محدودیت وجود داشته باشد و کودکان باید ارزش زحمات والدین را درک کنند همچنین برای بودجه خانواده و پول ارزش قائل شده و این موضوع باید از کودکی به آنها آموخته شود.

در مورد اطرافیان نزدیک مخصوصا پدربزرگ و مادربزرگ چطور؟ آنها می توانند بی قید و شرط برای کودک اسباب بازی تهیه کنند؟

این مساله در فرهنگ ما وجود دارد که پدربزرگ و مادربزرگ به خاطر دوست داشتن زیاد نوه شان این قوانین را رعایت نمی کنند و محبت خود را با خرید انواع اسباب بازی به کودک نشان می دهند.

اگر این مساله «گاهی» باشد، مشکلی ندارد و اساسا برای ایجاد محبت و دوستی و برقراری روابط عاطفی خوب است. همچنین بهتر است در زمینه خرید این اسباب بازی ها به اقوام گوشزد کرد که از طیف مورد قبول خانواده باشد اما اگر خریدکردن این وسایل دایما تکرار شود، نیازمند صحبت جدی والدین با بستگان است. آنها بهتر است از اقوام بخواهند که تهیه این وسایل و اسباب بازی ها را به عهده والدین بگذارند و حق اظهار نظر کودک را هم در نظر بگیرند.

گاهی بچه ها با ترفند های مختلف از جمله احساساتی کردن والدین با برخی جملات و چاپلوسی از آنها می خواهند که برایشان خرید کنند، در این زمینه چه نظری دارید؟

معمولا بچه ها به منظور فریب دادن والدین برای رسیدن به خواسته های خود از جملاتی نظیر «دوستت ندارم، مادر بدی هستی، به من توجه نداری، برادر یا خواهرم را بیشتر از من دوست داری» زیاد استفاده می کنند.

والدین جدی در عین حال که رابطه عاطفی خوبی با فرزند خود برقرار می کنند، معمولا به این صحبت های کودک توجهی نمی کنند، چون می دانند که این صحبت های سطحی برای رسیدن به خواسته و هدف آنهاست. در تصمیم آنها تغییری ایجاد نمی شود و فریب فرزندان را برای رسیدن به درخواست نمی خورند.