آموزش دستشویی رفتن به کودکان، مادران بخوانند

سوال مخاطب نی‌نی‌بان: سلام. دو روز است که شروع کردم با وجودی که می پرسم دستشویی داری یا نه؟ در پاسخ می گوید نه اما بعد متوجه می شوم که لباسش را کثیف کرده و تشخیص پر شدن مثانه و کنترل ادرار برایش مشکل است و هنوز نمی تواند تشخیص دهد که کی دستشویی دارد. سعی نموده ام کودکم را آموزش دهم ولی متاسفانه هیچ نتیجه نداده.اصلا کنترلی روی ادرار ندارد. لطفا مرا راهنمایی کنید. سوال دیگر اینکه آیا ترساندن کودک نتیجه دارد؟

پاسخ نسیم کمونه، روانشناس:
بهترین سن آموزش به بچه ها برای کنترل ادرار و مدفوع دو تا سه سالگی است و البته این مساله به میزان آمادگی کودک متفاوت است. نکته مهم این که قبل از این سن به هیچ وجه نباید آموزش را شروع کرد چرا که حتی اگر پدر و مادر موفق شوند این مساله را به کودک خود آموزش دهند، بچه با آسیب هایی روبه رو خواهد بود. اما برای این که بتوان کنترل ادرار و مدفوع را به بچه آموزش داد، لازم است چند نکته را یادآوری کنم. بهترین فصل برای این آموزش فصل گرماست . ولی به خاطر داشته باشید تحت هیچ شرایطی دو آموزش را با هم انجام ندهید. به طور مثال گرفتن بچه از شیر یا جدا کردن محل خواب با پوشک گرفتن. اولین مرحله برای آموزش کودک این است که باید اطلاعات نسبی از برنامه دستشویی رفتن بچه ها داشته باشید . یک هفته قبل از آموزش باید به طور مرتب برنامه دستشویی رفتن کودک راکنترل و یادداشت کنید . حتما هفت روز را بنویسید چون میانگین بهتری را به دست می آورید. مثلا کودک بعد از صبحانه مدفوع می کند و بعد از دو ساعت ادرار می کند ... ساعت ها مهم نیستند و در واقع نکته مهم فاصله زمانی آنهاست چون خواب کودک متغیر است. مساله بعدی خرید یک لگن خوب و هیجان انگیز برای بچه است. چند لگن خوب را انتخاب کنید و به فرزند خود اجازه انتخاب بین آن چند عدد را بدهید. به اولین لگنی که علاقه نشان داد و با آن بازی کرد، همان را برایش خریداری کنید. پس از آن چند روز لگن را در اتاق کودک یا در جلو تلویزیون بگذارید ( البته قبل از این که از لگن استفاده شود) تا کودک به آن عادت کرده و با آن بازی کند .سپس آن را به دستشویی برده و در محل ثابتی قرار دهید و دیگر هرگز آن را خارج نکنید. لگن حتما پشتی داشته باشد. اگر کودک را به منزل مادرتان می برید یک عدد لگن را هم برای آن جا تهیه کنید درست هم شکل و هم اندازه و هم رنگ لگنی که برای بچه در خانه خودتان تهیه کرده اید. نکته مهم دیگری که حتما باید به آن توجه شود این است که کودک شما باید تحت آموزش یکسانی قرار بگیرد. یعنی اگر که مادرتان هم از کودک تان مراقبت می کند او هم دقیقا همانند شما با کودک رفتار کند تا کودک دچار دو گانگی نشود بحث دیگر این است که حتی اگر در درون دستشویی دست کودک با هیچ چیز آلوده ای در دستشویی برنخورد نکرد، باز هم دست هایش را بشویید به این دلیل که انجام این کار در واقع بخش مهمی از آموزش است. پس از آن آلت کودک را با دستمال توالت خشک کنید. روش موثرتری که می توان انجام داد این است که استفاده از لگن و توالت را با همزمان با هم آموزش دهید مثلا هم لگن هم توالت چه فرنگی و چه ایرانی . کار را هم به این شکل باید شروع کنید که زمانی که فرزندتان از خواب بیدار شد، بلافاصله او را سرلگن بنشانید و سپس به او بگویید حالا جیش کن. در عین حال برایش هم کتاب و اسباب بازی هم ببرید و چون مثانه اش پر است خود به خود تخلیه می شود. بعد از این که دستشویی اش تمام شد، او را ببوسید و بیست دقیقه او را باز بگذارید و پس از سپری شدن این مدت، دوباره او را پوشک کنید. دو ساعت بعد دوباره پوشکش را باز کنید. اگر خشک بود دوباره کودک را بر سر لگن بنشانید و همان مراحل قبل را که در دستشویی انجام دادید دوباره تکرار کنید، ولی اگر خیس بود یعنی کودک زودتر از دو ساعت جیش می کند که با چند بار امتحان زمان آن دست تان می آید، همان زمان بچه را باز کنید و روی لگن بنشانید. این برنامه ای که در آن یک هفته قبل از آموزش که ساعت ها و فواصل زمانی ادرار و مدفوع های کودک را یادداشت می کنید در هفته اول آموز ش بسیار برای تان کار آمد است و می توانید از آن استفاده کنید. اگر جیش کرد در لگن دوباره بیست دقیقه او را باز بگذارید و دوباره پوشک کنید و همین طور تا آخر شب این روال را ادامه بدهید. البته در زمانی که از خانه بیرون می روید، اصلا نیازی نیست این برنامه را ادامه بدهید مگر اینکه جای مناسبی را برای تخلیه ادرارکودک داشته باشید. نکته مهم این بخش این است که کودک در فاصله بین دو جیشش حتما باید پوشک داشته باشد. حتی اگر مطمئن باشید در این فاصله جیش نمی کند. بعد از مدتی اگر کودک را از پوشک شب گرفتید ولی بعد از مدتی یک یا دو شب دو باره ادرار کرده، به احتمال خیلی قوی به وجود آمدن برخی تغییر شرایط روحی درکودک مثل زمانی که به مسافرت می رود، دور شدن از پدرش، یا خستگی بیش از حد یا این که مایعات زیادی را قبل از خواب مصرف کرده است، سبب بروز این حالت در او شده است. مساله بعدی آداب شستشو است. حتی اگر تا سن 4 یا 5 سالگی می خواهید خودتان کودک تان را بشویید، باز هم بد نیست از همان ابتدا ( و البته در صورت تمایل خود کودک ) به او هم اجازه بدهید خودش را بشوید و البته زمانی این اتفاق بیفتد که شما هم نظارت کافی روی او داشته باشید و توضیحات لازم را در زمان شستشو و زمانی که خودش را می شوید به او بدهید. برای شروع کار نیز می توانید ابتدا برای او چهار پایه ای تهیه کنید تا روی آن بایستد و ابتدا و با کمک شما دست هایش را بشوید و خشک کند . ضمن این که خشک کردن کودک با دستمال توالت یکی از مهم ترین آموزش هایی است که بهتر است دختر بچه ها به خاطر نکات بهداشتی آن حتما آموزش ببینند. نکته بعدی پوشک شب است. یکی از مسائلی که کار را به مراتب سخت می کند خوردن شیر در هنگام شب است . دو نوع کودک در زمان ادرار شب داریم: یکی کودکی که با وجود خوردن شیر در هنگام شب ، تمام شب را خشک است و پوشکش را خیس نمی کند، ولی دم صبح ادرار می کند ( علامت بارزش هم این است که دم صبح به خودش می پیچد ). در مورد این نوع بچه ها و بچه هایی که زیر دو سال سن دارند، چون همکاری لازم را در مورد این که سر ساعت آن ها را بیدار کنید و سر لگن بنشانید انجام نمی دهند و از طرف دیگر با بیدار کردن شان، در خواب آن ها مشکل به وجود می آید، این روش را چندان توصیه نمی کنیم. دسته دوم از بچه ها، بچه هایی هستند که از همان شب ادرار می کنند و پوشک شان خیس است. به همین دلیل چون در این بچه ها هنوز آمادگی لازم برای گرفتن آن ها از پوشک به وجود نیامده است، نباید آن ها را از پوشک گرفت. البته این مساله گاهی حتی تا سه سالگی بچه هم طول می کشد که و نکته دیگر این که اسم این کار این به هیچ وجه شب ادراری نیست و نباید با آن اشتباه گرفت.