چگونگی تعویض پوشک نوزاد، یاد بگیرید

آگاهی شما درباره حالات طبیعی و غیرطبیعی نوزادتان در عرض چند روز اول پس از تولد کودکتان، به ویژه اگر اولین فرزند شما باشد، به حد قابل قبولی خواهد رسید؛ مثلا در می یابید که الگوی غذا خوردن، خوابیدن و ادرار کردن او چگونه است.

اما کسب آگاهی درباره این مسایل و ارزیابی وضع سلامت نوزاد، آشنایی با موارد احتیاط و اینکه چه موقع نیاز دارید به پزشک مراجعه کنید؛ هرگز نباید متوقف شود. حتما یکی از اولین سوالات شما پس از تولد نوزاد کوچولوی تان وضعیت ادرار و مدفوع او خواهد بود و اینکه چگونه و چه موقع و چندوقت یک بار باید پوشکش را عوض کنید؟ دکتر سیدحسین فخرایی، فوق تخصص نوزادان، استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی به این پرسش پاسخ می دهد.

وضعیت طبیعی ادرار کردن در شیرخواران چگونه باید باشد؟
ـ شیرخوار معمولا بین ۴ تا ۱۰ بار در روز ادرار می کند اما اگر بیمار یا تب دار باشد یا هوا بیش از حد گرم باشد، دفع ادرارش ممکن است به نصف میزان طبیعی برسد. دفع ادرار نباید دردناک باشد. اگر هر علامتی دال بر ناراحتی کودک هنگام ادرارکردن مشاهده کردید، حتما متخصص کودکان را در جریان بگذارید.

ادرار طبیعی یک شیرخوار چه ویژگی هایی دارد؟
ـ در شیرخوار سالم، رنگ ادرار از زرد کمرنگ تا پررنگ متغیر است و هر چه تیره تر باشد، غلظتش بیشتر است و این در زمانی اتفاق می افتد که کودک مایعات کمتری خورده باشد. گاهی پوشک نوزاد رنگ صورتی به خود می گیرد که ممکن است با خون اشتباه شود ولی این حالت به دلیل غلظت بیش از حد ادرار است. تا زمانی که نوزاد حداقل ۴ بار در روز ادرار می کند، جای نگرانی نیست ولی اگر رنگ صورتی ادرار ادامه پیدا کند، باید با متخصص اطفال مشورت کنید. وجود خون در ادرار یا لکه خون در کهنه نوزاد اصلا طبیعی نیست و باید فورا متخصص کودکان در جریان قرار گیرد. این حالت گاهی ممکن است به علت زخم کوچکی (مثلا به دلیل جوش های ناحیه تناسلی) ایجاد شود ولی گاهی ممکن است علامت مشکلات جدی تری باشد. اگر خون ریزی با علایم دیگری مانند بی قراری یا خون ریزی از مناطق دیگر بدن همراه شد باید فورا به پزشک مراجعه کنید.

مهم ترین نکاتی که هنگام تعویض پوشک نوزاد باید رعایت کنیم، چیست؟
ـ قبل از تعویض پوشک کودک باید مطمئن شوید که تمام وسایل لازم در دسترس هستند. هرگز کودک را حتی برای یک ثانیه روی میز تعویض، تنها رها نکنید. نباید تصور کنید در لحظه کوتاهی که شما برای آوردن پوشک یا دستمال او را تنها رها می کنید اتفاقی نخواهد افتاد. اگر روی میز او را عوض می کنید، حفاظ مناسب و ایمن لازم است. شیرخوار خیلی زود توانایی غلت زدن را به دست می آورد. بهتر است همه وسایل هنگام تعویض پوشک کنارتان باشد. شما به برخی وسایل نیاز خواهید داشت؛ مانند پوشک یا کهنه تمیز، پماد یا وازلین که پزشک توصیه کرده، پنبه، دستمال یا اسفنج مخصوص پاک کردن کودک.

کی باید پوشک بچه را عوض کنیم؟
ـ بیشتر اوقات! زمان دلخواه برای این کار وجود ندارد. برای راحتی بچه به محض اینکه دیدید پوشک کثیف است یا سنگین و پر به نظر می رسد، آن را عوض کنید. تشخیص زمان خیس شدن پوشک های یک بار مصرف جدید دشوار است و بنابراین نباید منتظر پس دادن و مشخص شدن آن روی لباس باشید. پوشک طی روز - و کمتر در شب - باید ساعتی یک بار عوض شود. سعی کنید بچه را برای عوض کردن پوشک، شب ها از خواب بیدار نکنید. به این ترتیب، در هر ۲۴ ساعت، حدود ۸ تا ۱۰ پوشک باید عوض شود.

اگر کودک در اثر بستن پوشک دچار ضایعه پوستی شود، باید چه کار کنیم؟
ـ تا آنجا که امکان دارد، بگذارید پای کودک هوا بخورد. وقتی او را تمیز و خشک کردید، بدون پوشک روی تشکچه بخوابانید تا کمی بازی کند. این کار را حداقل هر بار ۲۰ دقیقه چند دفعه در روز انجام دهید. قبل از اینکه پوشک او را ببندید، به پاهای او کِرِم محافظ پوست بزنید. اگر لکه های کوچک قرمزرنگ دیدید، به پزشک مراجعه کنید؛ چون ممکن است لکه های عفونت قارچی باشند و به تجویز دارو نیاز باشد.

آیا ممکن است پوشک های یک بار مصرف هم باعث ضایعه پوستی شوند؟
ـ بله؛ به شرطی که بچه برای مدت طولانی عوض نشده باشد. به همین دلیل است که عوض کردن پوشک باید به طور منظم و به کرات باشد. پوشک های یکبار مصرف در خشک نگه داشتن زیر کودک بهتر از پوشک های حوله ای هستند. به دلیل اینکه قسمت مرکزی آن قدرت جذب بالایی دارد که اجازه نمی دهد رطوبت به پوست کودک برسد. از نظر تئوری، مواد شیمیایی که در ساخت پوشک های یک بار مصرف به کار می رود، پوست کودک را تحریک می کند اما در عمل چنین چیزی اتفاق نمی افتد. اگر به حساسیت به مواد شیمیایی مشکوک هستید، نوع پوشک را عوض کنید یا با پزشک مشورت کنید.

آیا به وجود آمدن ادرارسوختگی در شیرخوار، طبیعی است؟
ـ ادرارسوختگی به ایجاد قرمزی، التهاب و جوش های ناحیه بستن کهنه یا پوشک گفته می شود. اولین علامت معمولا به صورت قرمزی یا دانه های کوچک در قسمت های تحتانی شکم، باسن، آلت تناسلی و چین های ران یعنی مناطقی که در تماس مستقیم با کهنه های مرطوب یا آغشته به مدفوع هستند، دیده می شود. این نوع ادرارسوختگی خطرناک نیست و معمولا در مدت ۳ تا ۴ روز با مراقبت های مناسب بهبود می یابد.