واکسن آنفولانزا برای کودکان، همه‌چیز را بدانید!
واکسن آنفلوآنزا ویروس ضعیف شده این بیماری است که به بدن تزریق می‌شود.
با شروع پاییز و هم‌زمان با آن، آغاز فعالیت درسی کودکان در مدارس، موضوعی که بسیاری از والدین را نگران می‌کند، آنفلوآنزاست؛ بیماری که با تب و لرز، استخوان درد و خستگی همراه است. این علائم و بیماری آنقدر برای والدین آشناست که تقریبا گذراندن پاییز و زمستانی بدون این بیماری برای کودک، تبدیل به آرزو شده است.
آنفلوآنزا شایع‌ترین علت غیبت کودکان از مدرسه قلمداد می‌شود. والدین از خود می‌پرسند چطور می‌توانند کودک‌شان را در برابر این ویروس ایمن کنند. شاید به نظر نرسد اما همین بیماری ویروسی که دستگاه تنفسی را درگیر می‌کند و به شدت مسری است می‌تواند در یک سال به اندازه نیمی از مرگ‌ومیرهای ناشی از تصادف‌های ترافیکی باعث مرگ انسان‌ها شود. چیزی که ممکن است والدین را در این میان دچار شک و تردید کند تبلیغات گسترده در مورد واکسن این بیماری در داروخانه‌ها و مطب پزشکان است.
در حال حاضر برای این بیماری واکسنی تهیه شده که هر سال با شروع فصل سرما شاهد تبلیغ برای خرید و دریافت آن هستیم. شاید بسیاری از والدین ندانند که کودک‌شان واجد شرایط دریافت این واکسن هست یا خیر؟ دکتر عباس مومن‌زاده، فوق تخصص عفونی اطفال بسیاری از ابهامات والدین درباره این واکسن و نحوه دریافت آن را توضیح می‌دهد.
واکسن آنفلوآنزا چیست؟
واکسن آنفلوآنزا از قطعه قطعه کردن غشای ویروس تهیه می‌شود و حاوی دو نوع آنتی‌ژن است، یکی آنتی‌ژن نوع A که از دو نوع فنوتیپ ویروس A تهیه می‌شود و دیگری آنتی‌ژن B که از یک نوع فنوتیپ ویروس B تهیه می‌شود. در واقع این واکسن تنها دو نوع ویروس را شامل می‌شود و برای ویروس C هنوز واکسنی تهیه نشده است. در اصل واکسن آنفلوآنزا ویروس ضعیف شده این بیماری است که به بدن تزریق می‌شود. ورود این ویروس ضعیف شده به بدن سبب می‌شود سیستم دفاعی بدن فعال شود. این واکسن دستگاه ایمنی میزبان را تحریک می‌کند تا علیه ویروس آنفلوآنزا پادتن بسازد. در برخوردهای آینده کودک با ویروس بیماری‌زا، این آنتی‌بادی‌ها به ویروس حمله کرده و ویروس را غیرفعال می‌کند و مانع بیماری‌زایی می‌شود. به این ترتیب اگر ویروس آنفلوآنزا به بدن حمله کند به دلیل فعال بودن سیستم دفاعی به سرعت شناسایی شده و از بین می‌رود.
چه افرادی باید واکسن دریافت کنند؟
برخی کودکان جزو گروه پرخطر محسوب می‌شوند و در اولویت دریافت واکسن آنفلوآنزا قرار دارند، از جمله:
- کودکان 6 تا 24 ماه که جزو گروه خطر هستند و باید واکسن را دریافت کنند.
- کودکانی که بیماری ریوی مزمن از جمله آسم یا CF دارند.
- کودکانی که بیماری‌های قلبی با اختلال‌های همودینامیک قلبی دارند.
- کودکانی که دیابت دارند.
- مربیان مهدکودک‌ها و معلمان، زیرا با بچه‌ها در ارتباط هستند.
- نوجوانانی که به دلیل بیماری‌های خاص آسپرین مصرف می‌کنند احتمالا نیاز به تزریق واکسن دارند چون ممکن است در صورت ابتلا به آنفلوآنزا در معرض خطر نشانگان ری قرار گیرند.
- اگر پدربزرگ یا مادربزرگ با کودکان زندگی می‌کنند آنها نیز باید واکسن دریافت کنند.
- کودکانی که نیاز به بستری شدن و ویزیت‌های پزشکی منظم طی سال گذشته داشته‌اند، چرا که مبتلا به بیماری‌های مزمن متابولیک از جمله دیابت، بیماری‌های کلیوی، اختلالات هموگلوبین یا ضعف سیستم ایمنی هستند.
- بیشتر نوجوانان نیاز به تزریق واکسن ندارند چون بدن‌شان می‌تواند با آن مبارزه کند. اما برخی دیگر باید واکسن دریافت کنند.
- کودکانی که تحت شیمی‌درمانی قرار دارند. این افراد ۳ هفته بعد از قطع شیمی درمانی باید واکسن دریافت کنند.
- افراد دچار تالاسمی که به آنها هموگلوبینوپاتی می‌گویند، چون اگر آنفلوآنزا بگیرند ممکن است برایشان خطرناک باشد.
عوارض جانبی واکسن
واکسن آنفلوآنزا معمولا جزو واکسن‌های کم عارضه محسوب می‌شود اما وقتی واکسن تزریق می‌شود ۶ تا ۲۴ ساعت بعد از تزریق ممکن است عوارض خفیفی مانند تب بروز پیدا کند که شدید و سخت نیست. دردهای موضعی که متعاقب تزریق ایجاد می‌شود معمولا در بچه‌ها وجود ندارد اما ۱۰ درصد نوجوانان زیر ۱۸ سال ممکن است درد موضعی داشته باشند. از آنجا که برای تهیه واکسن، ویروس این بیماری در جنین(آمنیون) تخم‌مرغ رشد داده می‌شود، توصیه می‌شود کودکانی که نسبت به تخم‌مرغ یا فرآورده‌های آن حساسیت دارند قبل از استفاده از هر نوع واکسن آنفلوآنزا مورد بررسی پزشک متخصص قرار گیرند.
اثربخشی واکسن
میزان اثر واکسن از فردی به فرد دیگر و همچنین بسته به سنین مختلف متفاوت است. از سوی دیگر افرادی که واکسن می‌زنند نسبت به آنفلوآنزا مصونیت صددرصد نخواهند داشت، ولی در بزرگسالان 70 تا 80 درصد و در کودکان تا سنین 15 سال تا 95 درصد می‌تواند ایمنی ایجاد کند. بنابراین درصد ایمنی در کودکان بالاتر است. اما واقعیت این است که آنفلوآنزا انواع مختلف دارد و واکسن‌هایی که تاکنون ساخته شده تنها در برابر ویروس چند نوع آنفلوآنزا مصونیت داده است. نکته مهم آن است که واکسن آنفلوآنزا از بیماری‌های شبه آنفلوآنزا که توسط سایر ویروس‌ها ایجاد می‌شود، پیشگیری نمی‌کند و هدف از تجویز واکسن تخفیف شدت، دوره زمانی و عوارض بیماری است. واقعیت این است که تا 90 درصد می‌توان از آنفلوآنزا جلوگیری کند و کودکانی که آنفلوآنزا می‌گیرند مراحل بیماری را خفیف‌تر طی خواهند کرد، چون آنتی‌کور واکسن در بدن وجود دارد.
آیا همه بچه‌ها باید این واکسن را دریافت کنند؟
واکسن آنفلوآنزا را می‌توان برای هر فردی که می‌خواهد شانس اکتساب ویروس آنفلوآنزا را در خود کاهش دهد، تزریق کرد. اما معمولا چون کودکان زیر ۵ سال بیشتر در خطر این بیماری قرار دارند حتما باید این واکسن را دریافت کنند. از سوی دیگر چون واکسن برای همه موجود نیست اغلب این واکسن برای گروه‌های پرخطر استفاده می‌شود. توجه داشته باشید کودکانی که به تازگی بیماری تب‌دار داشته‌اند و آنهایی که در واکسیناسیون قبلی خود در کمتر از ۶ هفته دچار بیماری عصبی مانند سندرم گیلن‌باره شده باشند، نباید از این واکسن استفاده کنند. همچنین کودکانی که دچار مننژیت یا آنسفالیت هستند نباید از این دارو استفاده کنند.
والدین می‌توانند خودشان این واکسن را تهیه کنند؟
یکی از نکات قابل توجه برای گروه‌هایی که لازم است واکسن آنفلوآنزا دریافت کنند، این است که تشخیص انجام این کار به پزشک معالج‌شان مربوط است. در واقع حتی اگر کودک شما جزو گروه‌های پرخطر این بیماری محسوب می‌شود، باز لازم است با مشورت و توصیه پزشکان برای دریافت واکسن اقدام کنید. پزشک با بررسی وضعیت سلامت کودک شما در صورتی که تشخیص دهد دریافت این واکسن برای او خطرناک نیست، اقدام به تجویز می‌کند. نکته مهم دیگر این است که والدین این دارو را از داروخانه‌های معتبر تهیه کنند.
معمولا واکسن آنفلوآنزا را دو گروه تزریق می‌کنند، یک گروه پزشکان درمانگاه‌ها هستند و گروه دیگر شامل پزشکانی است که در مطب تزریق واکسن را انجام می‌دهند. در هر صورت این واکسن باید توسط پزشک یا پرستار مجرب انجام شود.
بهترین زمان برای دریافت واکسن
از آنجا که ابتلا به بیماری آنفلوآنزا در فاصله ماه‌های مهر تا فروردین در اوج است، بهترین زمان تزریق واکسن در همان ماه مهر است. اگر چه می‌توان در تمام ماه‌های سرد سال واکسن را تزریق کرد، اما به نظر می‌رسد تزریق واکسن در آغاز فصل سرما بهترین حالت است. ۱۴ روز بعد از تزریق واکسن آنفلوآنزا ایمنی نسبت به این بیماری حاصل می‌شود و در صورتی که کودک علائم سرماخوردگی داشته باشد این علائم بسیار خفیف و گذراست.
رعایت بهداشت، بهتر از واکسن
برای پیشگیری از ابتلا به آنفلوآنزا رعایت نکات بهداشتی موثرتر از تزریق واکسن است. از آنجا که این واکسن هر ساله تغییر شکل یافته و فرمول آن عوض می‌شود، هر ساله نیازمند تهیه واکسن‌های جدید هستیم ولی رعایت نکات بهداشتی همیشه موثر است. مواردی مانند شستن دست‌ها، مصرف ویتامین C و روی می‌تواند در پیشگیری از ابتلا به این بیماری موثر است. بچه‌ها را تشویق کنید از دست زدن به اشیا و سطوحی که ممکن است آلوده باشند به خصوص در اماکن عمومی مانند میزهای رستوران‌ها و دست زدن به دهان، بینی و چشمان خود بپرهیزند. در صورتی که خودتان مشکوک به ابتلا به آنفلوآنزا هستید حتما هنگام عطسه و سرفه جلوی دهان و بینی‌تان را بگیرید و از کودکان دوری کنید.
چه میزان واکسن باید دریافت شود؟
این واکسن به دو صورت تزریقی و استنشاقی وجود دارد اما در کشور ما تزریقی است و مقدار آن ۰.۵ میلی‌لیتر است که۰.۲۵ آن برای بچه‌های ۶ تا ۳۶ ماهه استفاده می‌شود. افرادی که برای اولین بار این واکسن را دریافت می‌کنند اگر زیر ۳۶ ماه باشند باید ۲ واکسن ۰.۲۵ میلی‌لیتری به فاصله یک ماه دریافت کنند و اگر زیر ۸ سال باشند ۲ واکسن ۰.۵ میلی‌لیتر به فاصله یک ماه باید دریافت کنند ولی اگر بالای ۸ سال باشند باید تنها یک مرتبه واکسن تزریق کنند. به عنوان مثال کودک ۳ سالهای که تاکنون واکسنی دریافت نکرده بهتر است ۲ واکسن ۰.۵ دریافت کنند، اما در سالهای بعد لزومی به دو نوبت نیست و همان یک نوبت کافی است.
آنفلوآنزا شایع‌ترین علت غیبت کودکان از مدرسه قلمداد می‌شود. والدین از خود می‌پرسند چطور می‌توانند کودک‌شان را در برابر این ویروس ایمن کنند. شاید به نظر نرسد اما همین بیماری ویروسی که دستگاه تنفسی را درگیر می‌کند و به شدت مسری است می‌تواند در یک سال به اندازه نیمی از مرگ‌ومیرهای ناشی از تصادف‌های ترافیکی باعث مرگ انسان‌ها شود. چیزی که ممکن است والدین را در این میان دچار شک و تردید کند تبلیغات گسترده در مورد واکسن این بیماری در داروخانه‌ها و مطب پزشکان است.
در حال حاضر برای این بیماری واکسنی تهیه شده که هر سال با شروع فصل سرما شاهد تبلیغ برای خرید و دریافت آن هستیم. شاید بسیاری از والدین ندانند که کودک‌شان واجد شرایط دریافت این واکسن هست یا خیر؟ دکتر عباس مومن‌زاده، فوق تخصص عفونی اطفال بسیاری از ابهامات والدین درباره این واکسن و نحوه دریافت آن را توضیح می‌دهد.
واکسن آنفلوآنزا چیست؟
واکسن آنفلوآنزا از قطعه قطعه کردن غشای ویروس تهیه می‌شود و حاوی دو نوع آنتی‌ژن است، یکی آنتی‌ژن نوع A که از دو نوع فنوتیپ ویروس A تهیه می‌شود و دیگری آنتی‌ژن B که از یک نوع فنوتیپ ویروس B تهیه می‌شود. در واقع این واکسن تنها دو نوع ویروس را شامل می‌شود و برای ویروس C هنوز واکسنی تهیه نشده است. در اصل واکسن آنفلوآنزا ویروس ضعیف شده این بیماری است که به بدن تزریق می‌شود. ورود این ویروس ضعیف شده به بدن سبب می‌شود سیستم دفاعی بدن فعال شود. این واکسن دستگاه ایمنی میزبان را تحریک می‌کند تا علیه ویروس آنفلوآنزا پادتن بسازد. در برخوردهای آینده کودک با ویروس بیماری‌زا، این آنتی‌بادی‌ها به ویروس حمله کرده و ویروس را غیرفعال می‌کند و مانع بیماری‌زایی می‌شود. به این ترتیب اگر ویروس آنفلوآنزا به بدن حمله کند به دلیل فعال بودن سیستم دفاعی به سرعت شناسایی شده و از بین می‌رود.
چه افرادی باید واکسن دریافت کنند؟
برخی کودکان جزو گروه پرخطر محسوب می‌شوند و در اولویت دریافت واکسن آنفلوآنزا قرار دارند، از جمله:
- کودکان 6 تا 24 ماه که جزو گروه خطر هستند و باید واکسن را دریافت کنند.
- کودکانی که بیماری ریوی مزمن از جمله آسم یا CF دارند.
- کودکانی که بیماری‌های قلبی با اختلال‌های همودینامیک قلبی دارند.
- کودکانی که دیابت دارند.
- مربیان مهدکودک‌ها و معلمان، زیرا با بچه‌ها در ارتباط هستند.
- نوجوانانی که به دلیل بیماری‌های خاص آسپرین مصرف می‌کنند احتمالا نیاز به تزریق واکسن دارند چون ممکن است در صورت ابتلا به آنفلوآنزا در معرض خطر نشانگان ری قرار گیرند.
- اگر پدربزرگ یا مادربزرگ با کودکان زندگی می‌کنند آنها نیز باید واکسن دریافت کنند.
- کودکانی که نیاز به بستری شدن و ویزیت‌های پزشکی منظم طی سال گذشته داشته‌اند، چرا که مبتلا به بیماری‌های مزمن متابولیک از جمله دیابت، بیماری‌های کلیوی، اختلالات هموگلوبین یا ضعف سیستم ایمنی هستند.
- بیشتر نوجوانان نیاز به تزریق واکسن ندارند چون بدن‌شان می‌تواند با آن مبارزه کند. اما برخی دیگر باید واکسن دریافت کنند.
- کودکانی که تحت شیمی‌درمانی قرار دارند. این افراد ۳ هفته بعد از قطع شیمی درمانی باید واکسن دریافت کنند.
- افراد دچار تالاسمی که به آنها هموگلوبینوپاتی می‌گویند، چون اگر آنفلوآنزا بگیرند ممکن است برایشان خطرناک باشد.
عوارض جانبی واکسن
واکسن آنفلوآنزا معمولا جزو واکسن‌های کم عارضه محسوب می‌شود اما وقتی واکسن تزریق می‌شود ۶ تا ۲۴ ساعت بعد از تزریق ممکن است عوارض خفیفی مانند تب بروز پیدا کند که شدید و سخت نیست. دردهای موضعی که متعاقب تزریق ایجاد می‌شود معمولا در بچه‌ها وجود ندارد اما ۱۰ درصد نوجوانان زیر ۱۸ سال ممکن است درد موضعی داشته باشند. از آنجا که برای تهیه واکسن، ویروس این بیماری در جنین(آمنیون) تخم‌مرغ رشد داده می‌شود، توصیه می‌شود کودکانی که نسبت به تخم‌مرغ یا فرآورده‌های آن حساسیت دارند قبل از استفاده از هر نوع واکسن آنفلوآنزا مورد بررسی پزشک متخصص قرار گیرند.
اثربخشی واکسن
میزان اثر واکسن از فردی به فرد دیگر و همچنین بسته به سنین مختلف متفاوت است. از سوی دیگر افرادی که واکسن می‌زنند نسبت به آنفلوآنزا مصونیت صددرصد نخواهند داشت، ولی در بزرگسالان 70 تا 80 درصد و در کودکان تا سنین 15 سال تا 95 درصد می‌تواند ایمنی ایجاد کند. بنابراین درصد ایمنی در کودکان بالاتر است. اما واقعیت این است که آنفلوآنزا انواع مختلف دارد و واکسن‌هایی که تاکنون ساخته شده تنها در برابر ویروس چند نوع آنفلوآنزا مصونیت داده است. نکته مهم آن است که واکسن آنفلوآنزا از بیماری‌های شبه آنفلوآنزا که توسط سایر ویروس‌ها ایجاد می‌شود، پیشگیری نمی‌کند و هدف از تجویز واکسن تخفیف شدت، دوره زمانی و عوارض بیماری است. واقعیت این است که تا 90 درصد می‌توان از آنفلوآنزا جلوگیری کند و کودکانی که آنفلوآنزا می‌گیرند مراحل بیماری را خفیف‌تر طی خواهند کرد، چون آنتی‌کور واکسن در بدن وجود دارد.
آیا همه بچه‌ها باید این واکسن را دریافت کنند؟
واکسن آنفلوآنزا را می‌توان برای هر فردی که می‌خواهد شانس اکتساب ویروس آنفلوآنزا را در خود کاهش دهد، تزریق کرد. اما معمولا چون کودکان زیر ۵ سال بیشتر در خطر این بیماری قرار دارند حتما باید این واکسن را دریافت کنند. از سوی دیگر چون واکسن برای همه موجود نیست اغلب این واکسن برای گروه‌های پرخطر استفاده می‌شود. توجه داشته باشید کودکانی که به تازگی بیماری تب‌دار داشته‌اند و آنهایی که در واکسیناسیون قبلی خود در کمتر از ۶ هفته دچار بیماری عصبی مانند سندرم گیلن‌باره شده باشند، نباید از این واکسن استفاده کنند. همچنین کودکانی که دچار مننژیت یا آنسفالیت هستند نباید از این دارو استفاده کنند.
والدین می‌توانند خودشان این واکسن را تهیه کنند؟
یکی از نکات قابل توجه برای گروه‌هایی که لازم است واکسن آنفلوآنزا دریافت کنند، این است که تشخیص انجام این کار به پزشک معالج‌شان مربوط است. در واقع حتی اگر کودک شما جزو گروه‌های پرخطر این بیماری محسوب می‌شود، باز لازم است با مشورت و توصیه پزشکان برای دریافت واکسن اقدام کنید. پزشک با بررسی وضعیت سلامت کودک شما در صورتی که تشخیص دهد دریافت این واکسن برای او خطرناک نیست، اقدام به تجویز می‌کند. نکته مهم دیگر این است که والدین این دارو را از داروخانه‌های معتبر تهیه کنند.
معمولا واکسن آنفلوآنزا را دو گروه تزریق می‌کنند، یک گروه پزشکان درمانگاه‌ها هستند و گروه دیگر شامل پزشکانی است که در مطب تزریق واکسن را انجام می‌دهند. در هر صورت این واکسن باید توسط پزشک یا پرستار مجرب انجام شود.
بهترین زمان برای دریافت واکسن
از آنجا که ابتلا به بیماری آنفلوآنزا در فاصله ماه‌های مهر تا فروردین در اوج است، بهترین زمان تزریق واکسن در همان ماه مهر است. اگر چه می‌توان در تمام ماه‌های سرد سال واکسن را تزریق کرد، اما به نظر می‌رسد تزریق واکسن در آغاز فصل سرما بهترین حالت است. ۱۴ روز بعد از تزریق واکسن آنفلوآنزا ایمنی نسبت به این بیماری حاصل می‌شود و در صورتی که کودک علائم سرماخوردگی داشته باشد این علائم بسیار خفیف و گذراست.
رعایت بهداشت، بهتر از واکسن
برای پیشگیری از ابتلا به آنفلوآنزا رعایت نکات بهداشتی موثرتر از تزریق واکسن است. از آنجا که این واکسن هر ساله تغییر شکل یافته و فرمول آن عوض می‌شود، هر ساله نیازمند تهیه واکسن‌های جدید هستیم ولی رعایت نکات بهداشتی همیشه موثر است. مواردی مانند شستن دست‌ها، مصرف ویتامین C و روی می‌تواند در پیشگیری از ابتلا به این بیماری موثر است. بچه‌ها را تشویق کنید از دست زدن به اشیا و سطوحی که ممکن است آلوده باشند به خصوص در اماکن عمومی مانند میزهای رستوران‌ها و دست زدن به دهان، بینی و چشمان خود بپرهیزند. در صورتی که خودتان مشکوک به ابتلا به آنفلوآنزا هستید حتما هنگام عطسه و سرفه جلوی دهان و بینی‌تان را بگیرید و از کودکان دوری کنید.
چه میزان واکسن باید دریافت شود؟
این واکسن به دو صورت تزریقی و استنشاقی وجود دارد اما در کشور ما تزریقی است و مقدار آن ۰.۵ میلی‌لیتر است که۰.۲۵ آن برای بچه‌های ۶ تا ۳۶ ماهه استفاده می‌شود. افرادی که برای اولین بار این واکسن را دریافت می‌کنند اگر زیر ۳۶ ماه باشند باید ۲ واکسن ۰.۲۵ میلی‌لیتری به فاصله یک ماه دریافت کنند و اگر زیر ۸ سال باشند ۲ واکسن ۰.۵ میلی‌لیتر به فاصله یک ماه باید دریافت کنند ولی اگر بالای ۸ سال باشند باید تنها یک مرتبه واکسن تزریق کنند. به عنوان مثال کودک ۳ سالهای که تاکنون واکسنی دریافت نکرده بهتر است ۲ واکسن ۰.۵ دریافت کنند، اما در سالهای بعد لزومی به دو نوبت نیست و همان یک نوبت کافی است.
منبع:
سیب سبز
برای ارسال نظر کلیک کنید
▼