نکاتی در مورد زود انزالی، قابل توجه آقایان

مشکلات زودانزالی از مشکلات نسبتا رایج در مردان است. ۱۰سوال متداول در این زمینه را که یک سکس‌تراپیست به آنها پاسخ داده، را با هم مرور می‌کنیم.

۱- نرمال رابطه جنسی چقدر است؟ چطور بفهمیم نرمال هستیم یا نه.
در هیچ جای رابطه زناشویی، هیچ عدد استانداردی وجود ندارد. هیچ فرد یا زوجی نباید دنبال استاندارد و مقایسه باشد. هر زوجی استاندارد خودشان را دارند. در مورد تعریف زودانزالی هم بعضی‌ها گفته‌اند زیر یک دقیقه. اما تعریف غالب این است و می‌بینید که هیچ عددی در آن وجود ندارد: زودانزالی یعنی اینکه فرد نتواند آن‌قدر که همسرش (یا حتی خودش) لازم دارد برای رسیدن به یک رضایت نسبی، انزال را به تاخیر بیندازد.

2- این تعریف زودانزالی که برای متاهل‌هاست. پس مجردها چه؟
واقعیت همین است. زودانزالی برای یک رابطه زناشویی تعریف شده و نه برای مثلا خودارضایی. پس قاعدتا فردی که هیچ رابطه ای با جنس مخالف نداشته نمی تواند بگوید من زودانزالم. ممکن است یک پسر جوان این طور باشد که با کمترین تحریک فیزیکی، حتی بدون دست زدن و فقط با دیدن یک صحنه انزال شود. خب احتمال قریب به یقین، این فرد در اولین ارتباط زناشویی زودانزالی خواهد داشت. اما آیا ما می‌توانیم الان برای درمان اقدام کنیم؟
نظر من این است که درمان زودانزالی در فردی که امکان رابطه جنسی منظم ندارد، بی‌معناست. چون اولا ما برای مهارت آموزی در او باید برایش به طور مرتب (اقلا هفته‌ای دو بار) خودارضایی تجویز کنیم که من موافق نیستم و فکر می‌کنم بازی با چاقوست. ثانیا حتی اگر این مهارت را در تمرین خودارضایی یاد بدهیم، شرایط رابطه زناشویی با شرایط دیگر فرق می‌کند و استرس‌های رابطه با همسر یا پارتنر، همه چیز را ممکن است به نقطه صفر برگرداند. برای همین، من هیچ وقت درمان زودانزالی را در یک مرد مجرد شروع نمی‌کنم.

3- از کجا بفهمیم درمان لازم داریم یا نه؟
مدیریت زمان انزال، یک مهارت است که هر مرد، برای داشتن یک رابطه زناشویی رضایت بخش، باید آن را به دست بیاورد. حالا بعضی به دلایل فیزیولوژیک، به طور طبیعی، در حدی هستند که برایشان دردسر درست نشود؛ این افراد در اولین رابطه‌ها کارشان راه می‌افتد و ظاهرا نیازی به درمان ندارند؛ اما حتی آن‌ها هم به مرور زمان و با تمرین (و اگر لازم باشد با مشاوره) بهتر است یاد بگیرند چطور می‌شود انزال را به تعویق انداخت.
بعضی مردها اما از همان ابتدا، به دلایل فیزیولوژیک یا روانی (که البته هنوز روشن نشده) نیاز به کمک دارند. برای این دسته که ما می‌گوییم مبتلا هستند به «زودانزالی اولیه»، درمان، در قالب مشاوره و رفتاردرمانی (یعنی تمرین‌هایی که به فرد یاد می‌دهیم تا انجام دهد و جلسه بعد نتیجه را گزارش کند و تمرین‌های جدید انجام دهد و به همین ترتیب...) باید شرع شود. هدف این است که این افراد هم از بحران دربیایند. وگرنه بعد از اتمام جلسات مشاوره (حداکثر 3-4 جلسه اگر تمرین‌ها با جدیت انجام شود) آن‌ها هم خودشان تمرین را ادامه می‌دهند و بهتر می‌شوند. چیزی شبیه تعلیم رانندگی، که افراد بعد از چند جلسه، دیگر خودشان مهارت‌شان را بالا می‌برند.

عده‌ای دیگر هم هستند که ممکن است به طور ثانویه ممکن است به زودانزالی مبتلا شوند. یعنی در یک دوره مشکلی نداشته‌اند و بعد گرفتار شده‌اند. تقریبا همه این افراد، به دلیل اضطراب‌های درون‌زاد یا برون‌زاد دچار مشکل می‌شوند چون استرس، همان طور که باعث می‌شود ما همه مهارت‌هایی که در آن خوبیم را نتوانیم خوب بروز دهیم، باعث عدم کنترل انزال هم می‌شود. پس «زودانزالی ثانویه» هم نیاز به مداخله درمانی دارد؛ به دو منظور: اول کمک برای کاهش استرس‌ها، و دوم آموزش مهارت کنترل انزال. چون این افراد مبتلا به زودانزالی ثانویه، اغلب قبل از استرس هم لب مرز بوده‌اند و خیلی مهارت‌آموزی نداشته‌اند و فقط بر اساس همان ویژگی‌های ذاتی اولیه، توانسته‌اند در حد بخور و نمیری خودشان را کنترل کنند.

4- من خیلی مرد بدشانسی هستم که زودانزالم. درست است؟
مطالعات مختلف در جوامع مختلف آمارهای مختلفی ارائه کرده اند. از ۵ درصد تا ۶۵ درصد مردان در دوره‌ای از زندگی‌شان زودانزالی را تجربه می‌کنند. متوسطش را اگر بگیریم، یعنی حدود ۳۰ درصد آقایان نیاز پیدا می‌کنند به مداخله برای یاد دادن مهارت کنترل انزال. حالا شما خودتان تصمیم بگیرید که جزو این ۳۰ درصد بودن را برای خودتان بدشانسی در نظر بگیرید یا نه.

۵- وقتی اسپری و ژل بی‌حسی و کاندوم تاخیری هست، چه نیازی هست به درمان؟
این سوال، در خوش‌بینانه‌ترین حالت، مثل این است که بگوییم وقتی برای سفر، اتوبوس هست چه نیازی به ماشین شخصی؟ اگر واقعا اسپری و کاندوم تاخیری برای شما کار می‌کند، حرفی نیست. اما خیلی وقت‌ها شما سروقت به ترمینال نمی‌رسید و جا می‌مانید. ضمنا در اتوبوس هرگز آن قدر راحت نیستید که در ماشین خودتان. در ماشین شخصی می‌توانید هر وقت خواستید بایستید و از سفر لذت ببرید اما در اتوبوس چه؟ و البته این مثال اتوبوس خیلی هم مثال خوبی نیست. چون اتوبوس به هرحال آدم را به مقصد می‌رساند اما مواد تاخیری، ممکن است اصلا کار نکند.

6- پس چرا هر دکتری می‌روم دارو برایم می‌نویسد؟
ما در ایران هنوز رشته سکس‌تراپی نداریم. چند نفری در چند سال گذشته خودشان دست به کار شده‌اند و با مطالعات و تجربه‌های شخصی و یا تحصیل در خارج از کشور، پیشاهنگ شده‌اند. آن‌ها گاهی کارگاه آموزشی برای پزشکان، روان‌شناسان یا ماماها برگزار کرده‌اند و می‌کنند که البته فقط یک آشنایی است و تا درمان‌گر جنسی شدن، خیلی راه هست.
خلاصه که اوضاع آشفته‌ای است و فکر می‌کنم در کل ایران، شاید 100 نفر هم نباشند که در این حوزه بشود به کارشان اطمینان کرد. پس طبیعی است اگر شما به چند پزشک یا مشاور مراجعه کنید و توصیه‌های غیرموثری دریافت کنید، یا با تجویز چند دارو، شما را از سر خودشان باز کنند. آن‌ها نمی‌دانسته‌اند و شما هم چاره‌ای نداشته‌اید. هیچ کس مقصر نیست، جز نظام سلامت ما، که هنوز هم دلش نمی‌خواهد این حوزه را به رسمیت بشناسد.

7- یعنی ویاگرا و ویگرکس و متادون و ترامادول و فلوکستین و آسنترا و صدتا داروی دیگر که حتی مخصص ها برای زودانزالی تجویز می کنند کشک است؟
قطعا مصرف ترامادول یا تریاک و مشتقات آن برای درمان زودانزالی، احمقانه ترین راه است. سیلدنافیل (ویاگرا) و مشتقاتش هم که متاسفانه همکاران ارولوژیست گاهی برای زودانزالی تجویز می کنند، درمان درستی نیست. تنها در موارد خاصی که زودانزالی همراه اختلال نعوظ باشد، ممکن است این داروها به کار بیایند.

تا امروز، تنها داروهای مورد قبول برای درمان موقتی زودانزالی، داروهای موسوم به SSRI هستند که معروف ترین شان فلوکستین است. اینها البته کاربرد اصلی شان درمان اختلالات خلقی و افکار وسواسی است، اما یک عارضه جانبی هم دارند که آن تاخیر انزال است و ما را مفتخر کرده تا برای درمان موقتی زودانزالی از آنها استفاده کنیم. باز هم تاکید می کنم این داروها، تا وقتی مصرف شوند موثرند (و گاهی هم نیستند). اصل، همان آموزش مهارت کنترل است.

۸- مگر انزال، اصلا یک رفلکس عصبی-نخاعی نیست که در اختیار آدم نیست. پس شما چی یاد می دهید در رفتار درمانی؟
دقیقا همین طور است. خود انزال، تحت اراده ما نیست. مگر نعوظ تحت کنترل ما هست؟ نعوظ هم نیست. الان چشمتان را ببندید و اراده کنید، همان طور که مثلا اراده می کنید دستتان را بالا می برید، نعوظ داشته باشید. (البته اگر آقا هستید. اگر خانم هستید همین اراده را می توانید برای ترشحات تناسلی تان به خرج بدهید. آیا می توانید اراده کنید و خیس شوید؟) می شود؟ نمی شود؛ مگر اینکه افکار خاصی در ذهن بیاورید یا خودتان را در معرض تحریکات خاصی قرار دهید. آن وقت می شود.
این یعنی درست که ما بعضی فرایندهای تحت کنترل سیستم عصبی خودکارمان دست خودمان نیست؛ اما می توانیم غیر مستقیم مدیریت کنیم. مثال ساده اش دفع ادرار است. مثانه ما کم کم پر می شود تا به جایی می رسد که ما احساس می کنیم باید دست شویی برویم. این مکانیسم خودکار است و دست ما نیست. اما هم آب خوردن های قبلش که مثانه کی پر شود دست ماست؛، هم اینکه دقیقا کی برویم دست شویی و مثانه را خالی کنیم. ما یک اسفنکتر داخلی پیشابراه در گردن مثانه داریم که تحت کنترل ما نیست و وقتی مثانه پر شود، باز می شود تا ما احساس دفع کنیم. اما یک اسفنکتر خارجی پیشابراه هم داریم که کنترلش را در کودکی یاد گرفته ایم و هر وقت بخواهیم بازش می کنیم.
در انزال هم این اتفاق می افتد: پیام های حسی ناشی از تحریکات جنسی می رود به یک مرکز در نخاع و و وقتی به یک حد خاص رسید (آستانه انزال)، آن مرکز یک پیام حرکتی می فرستد به دستگاه تناسلی که باعث ترشح منی داخل مجاری می شود. این مرحله را می گوییم مرحله emission یا صدور. از اینجا به بعد دیگر دست ما نیست. یعنی از این نقطه، دیگر نمی شود جلوی انزال را گرفت. بعد هم مرحله explusion یا انفجار اتفاق می افتد که انقباض های عضلانی ریتمیک است برای شوت کردن منی به بیرون.
هنر یک مرد این است که تحریکات را طوری کنترل کند و آن نقطه غیر قابل بازگشت را طوری بشناسد که تا قبل از رسیدن به آن، همه چیز تحت کنترل باشد. این مهارت، آموزش لازم دارد.

۹- آیا زودانزالی را درمان نکنم برایم ضرری دارد؟
زودانزالی، کیفیت رابطه زناشویی را پایین می آورد. کیفیت، هم برای زن مهم است هم برای مرد. خیلی خانم ها اصلا با نزدیکی ارگاسم نمی شوند و آقای شوهر می تواند قبل از دخول همسر را به ارگاسم برساند. بنابراین همیشه، قضیه ارگاسم نشدن زن به دلیل کوتاه بودن نزدیکی مطرح نیست. قضیه این است که حتی بعد از ارگاسم، خانم همسر از اینکه می بیند شوهرش نمی تواند حتی چند دقیقه نزدیکی داشته باشد، حس بدی پیدا می کند. وقتی احساس رضایت در اتاق خواب کم شود، وقتی اتاق خواب سرد شود، همه خانه سرد می شود؛ حتی آشپزخانه!
گذشته از این، هر مردی هم دلش میخواهد قضیه طولانی شود و لذت بیشتر؛ پس به دنبال انزال زودرس، یک جور احساس سرخوردگی و حتی بی کفایتی می کند. این حس با او هست، تا رابطه بعدی. در رابطه بعدی هم استرس دارد؛ که باز هم دوباره آن اتفاق که نباید بیفتد می افتد. و باز حالمان گرفته می شود. و باز در فعات بعد، تکرار و تکرار این احساسات منفی.
جمع شدن احساسات منفی، در فرایندی که باید لذت بخش باشد، اما نیست، نتیجه اش می شود تعطیل شدن میل و توانایی جنسی.
خیلی از مردان، مخصوصا آنها که به رضایت همسرشان در رابطه زناشویی بیشتر توجه دارند، به دنبال زودانزالی طول کشیده، ممکن است دچار اختلال نعوظ شوند، یا حتی کاهش میل جنسی. اینها عوارض درمان نکردن زودانزالی است. وگرنه تا امروز عارضه دیگری برای آن اثبات نشده.

۱۰- برای درمان چه باید بکنم؟
از یک رابطه زناشویی تراپیست وقت می گیرید. رابطه زناشویی تراپیست ها موجودات ترسناکی نیستند. آنها هیچ کاری نمی کنند جز مشاوره. یعنی فقط در جلسه اول، به شما می گویند که در یک ماه آینده باید در روابط زناشویی تان چه کار کنید. بعد هم می گویند یک ماه دیگر بیا ببینم چه کار کردی. شما ممکن است یک ماه بعد بیایید و بگویید: دکتر! من فقط 20 درصد بهتر شده ام! و من رابطه زناشویی تراپیست به شما می گویم اینکه عالی است! مگر قرار بود چه کنیم؟ کدام مهارت هست که یک شبه در آن به بالاترین مدارج برسید؟
درمان زودانزالی به همین راحتی است. البته حوصله می خواهد و پیگیری.