یائسگی چیست؟

به احتمال زیاد اصطلاح یائسگی به گوشتان رسیده، اما یائسگی چیست؟ در این مقاله به تعریف یائسگی می‌پردازیم، مراحل مختلف آن را نام می‌بریم و برایتان توضیح می‌دهیم که چگونه دوران یائسگی را مدیریت کنید. 

یائسگی چیست؟

یائسگی، زمانی در حدود  52 سالگی رخ می‌دهد و شرایطی است که در آن یک زن به مدت 12 ماه متوالی پریود نشود. یائسگی، یک فرآیند طبیعی است و زمانی اتفاق می‌افتد که تخمدان‌های شما تولید هورمون‌های تولید مثل را متوقف می‌کنند. زمانی که یائسگی به دلیل جراحی یا درمان پزشکی اتفاق می‌افتد، به آن «یائسگی القایی» گفته می‌شود.

تغییرات هورمونی ناشی از یائسگی می‌تواند علائم جسمی و احساسی ناراحت‌کننده‌ای ایجاد کند. درمان‌هایی مانند هورمون‌درمانی، مصرف دارو یا تنظیم سبک زندگی برای کمک به علائم یائسگی وجود دارد.

مراحل یائسگی چیست؟

یائسگی، پایان دائمی قاعدگی است و اگر به دلیل هر نوع درمان پزشکی یا جراحی اتفاق نیفتد، این روند تدریجی است و در سه مرحله اتفاق می‌افتد:

• پیش از یائسگی یا انتقال به یائسگی: پیش‌یائسگی می‌تواند هشت تا ۱۰ سال قبل از یائسگی شروع شود. در این دوره، تخمدان‌های شما به تدریج استروژن کمتر و کمتری تولید می‌کنند. ممکن است چند ماه یا چند سال در دوران یائسگی باشید. بسیاری از افراد، علائمی مانند پریودهای نامنظم، گرگرفتگی و نوسانات خلقی را در دوران پیش از یائسگی تجربه می‌کنند.
• یائسگی: زمانی است که دیگر دوره‌های قاعدگی ندارید. در این مرحله، تخمدان‌ها دیگر تخمک آزاد نمی‌کنند و بدن استروژن زیادی تولید نمی‌کند. اگر شما به مدت یک سال پریود نشده باشید، پزشک تشخیص می‌دهد که یائسه شده‌اید. برخلاف سایر مراحل، یائسگی خود یک لحظه تعریف شده است، بنابراین شما در این مرحله نمی‌مانید.
• پس از یائسگی: بعد از قطع پریودتان تا آخر عمر در دوران یائسگی می‌مانید. در حالی که بیشتر علائم یائسگی در پس از یائسگی کاهش می‌یابد، ممکن است در این دوره، علائم خفیف یائسگی را برای چندین سال داشته باشید. افرادی که در مرحله پس از یائسگی قرار دارند به دلیل سطوح پایین استروژن در معرض افزایش خطر ابتلا به پوکی استخوان و بیماری قلبی هستند.

یائسگی زودرس چیست؟

یائسگی، بین سنین 45 تا 55 سالگی رخ می‌دهد که طبیعی در نظر گرفته می‌شود و بخشی طبیعی از پیری است. اگر یائسگی قبل از 45 سالگی رخ دهد، «یائسگی زودرس» نامیده می‌شود. در این شرایط، هیچ دلیل پزشکی یا جراحی برای یائسگی زودرس وجود ندارد و به آن نارسایی اولیه تخمدان می‌گویند.

میانگین سن یائسگی چقدر است؟

میانگین سن یائسگی حدود 52 سال است، اما گذار به یائسگی معمولا از اواسط دهه 40 زندگی شروع می‌شود.

یائسگی چقدر طول می کشد؟

یائسگی یک نقطه از زمان است، بنابراین در یائسگی باقی نمی‌مانید. زمانی به یائسگی می‌رسید که یک سال مداوم پریود نشده باشید. بلافاصله پس از رسیدن به یائسگی، وارد دوران پس از یائسگی می‌شوید که این مرحله تا آخر عمرتان ادامه دارد.

علائم یائسگی چیست؟

اگر برخی از علائم زیر یا همه آن‌ها را تجربه می‌کنید، ممکن است در حال گذار به یائسگی باشید:

• پریودهای نامنظم یا پریودهایی که سنگین‌تر یا سبک‌تر از حد معمول هستند
• گرگرفتگی 
• تعریق شبانه 
• خشکی واژن که باعث ایجاد ناراحتی در حین رابطه جنسی می‌شود
• فوریت ادرار (نیاز شدید به ادرار کردن مکرر)
• مشکل در خواب (بی‌خوابی)
• تغییرات عاطفی مانند تحریک‌پذیری، نوسانات خلقی یا افسردگی
• خشکی پوست، خشکی چشم یا خشکی دهان
• بدتر شدن سندرم پیش از قاعدگی (PMS)
• حساسیت سینه‌ها

برخی از افراد ممکن است علائم زیر را تجربه کنند:

• ضربان قلب
• سردرد
• درد مفاصل و عضلات
• تغییرات در میل جنسی 
• مشکل در تمرکز یا ضعف حافظه که موقتی است
• افزایش وزن
• ریزش یا نازک شدن مو

تغییرات در سطح هورمون‌ها باعث این علائم می‌شود. برخی از افراد علائم شدید یائسگی دارند، در حالی که برخی دیگر علائم خفیف را تجربه می‌کنند. 

اگر مطمئن نیستید که علائم شما مربوط به یائسگی است یا نه، به پزشک مراجعه کنید. 

علائم یائسگی چقدر طول می کشد؟

ممکن است علائم یائسگی را تا 10 سال قبل از یائسگی تجربه کنید. طول متوسط علائم یائسگی حدود هفت سال است و علائم اغلب خانم‌ها پس از رسیدن به یائسگی کاهش می‌یابد یا به طور کامل ناپدید می‌شود.

چه چیزهایی علائم یائسگی را بدتر می کند؟

این موضوع به علائم شما بستگی دارد. مثلا اگر گرگرفتگی و تعریق، علائم اصلی شما هستند، لازم است از محیط‌های گرم یا از خوردن غذاهای تند اجتناب کنید. اگر علائمی مانند اضطراب یا بی‌خوابی دارید، فعالیت‌های آرامش‌بخش مانند یوگا یا مطالعه قبل از خواب به آرامش ذهن شما کمک می‌کند و منجر به خوابی آرام‌تر می‌شود.

اگر علائم خود را یادداشت کنید، ممکن است تشخیص بدهید چه چیزهایی باعث بدتر شدن علائمتان می‌شود. سپس، می‌توانید از عوامل محرک اجتناب کنید.

چگونه بفهمم در دوران یائسگی هستم؟

وقتی 12 ماه متوالی پریود نشوید، یعنی به یائسگی رسیده‌اید. در صورت داشتن هر نوع خونریزی واژینال پس از یائسگی به پزشک مراجعه کنید. خونریزی واژن پس از یائسگی می‌تواند نشانه‌ای از یک مشکل برای سلامتی باشد.

چرا یائسگی اتفاق می افتد؟

زمانی که یائسگی به خودی خود اتفاق بیفتد، بخشی طبیعی از پیری است. اگر جراح شما هر دو تخمدانتان را بردارد، برداشتن تخمدان‌ها با جراحی، به یائسگی منجر می‌شود. با افزایش سن، چرخه تولید مثل شما شروع به کند شدن می‌کند و آماده توقف می‌شود. با نزدیک شدن به یائسگی، تخمدان‌های شما استروژن کمتری تولید می‌کنند و چرخه قاعدگی شروع به تغییر می‌کند، بنابراین ممکن است پریودتان نامنظم و سپس متوقف شود.

تشخیص یائسگی چگونه است؟

راه‌های مختلفی وجود دارد که پزشک می‌تواند یائسگی را تشخیص دهد. اولین نشانه، صحبت درباره چرخه قاعدگی شما در سال گذشته است. یائسگی از این نظر منحصر به فرد است که پزشکتان پس از وقوع آن را تشخیص می‌دهد. اگر یک سال کامل (12 ماه متوالی) را بدون پریود سپری کرده‌اید، یعنی وارد یائسگی شده‌اید.

آزمایش‌های خون که سطح هورمون‌های خاصی را بررسی می‌کند، می‌تواند نشان دهد که شما به یائسگی رسیده‌اید. با این حال، معمولا آزمایش خون ضروری نیست. در برخی شرایط، آزمایش خون می‌تواند گمراه‌کننده باشد، چون بسیاری از نوسانات هورمونی در مرحله قبل از یائسگی رخ می‌دهد. پزشک شما اگر مشکوک باشد که یک بیماری زمینه‌ای باعث علائم شما شده؛ ممکن است بخواهد سطح هورمون‌هایتان را بررسی کند.

درمان یائسگی چیست؟

یائسگی یک فرآیند طبیعی است که بدن زنان با آن مواجه می‌شود و در برخی موارد ممکن است نیازی به درمان نداشته باشد. با پزشکتان درباره علائمتان صحبت کنید تا در صورت نیاز برایتان دارو تجویز کند. انواع مختلفی از درمان‌ها برای مدیریت علائم یائسگی وجود دارد و انواع اصلی آن عبارتند از:

درمان های هورمونی

هورمون‌درمانی (HT): این اصطلاح برای هورمون‌هایی استفاده می‌شود که در سنین طبیعی (بعد از ۴۵ سالگی) برای یائسگی ارائه می‌شود.

درمان جایگزینی هورمونی (HRT): درمان جایگزینی هورمونی، هنگام استفاده از هورمون‌ها برای درمان یائسگی در سنین پایین (قبل از 40 سالگی) ارائه می‌شود.

درمان های غیر هورمونی

مهم است که در حین یائسگی با پزشکتان برای دریافت یک درمان مناسب، مشورت کنید. هر شخص، نیازهای منحصر به فردی دارد. اگر قبل از 40 سالگی یائسگی را تجربه می‌کنید، باید تحت درمان جایگزینی هورمون قرار بگیرید. 

هورمون درمانی برای یائسگی چگونه است؟

در طول یائسگی، بدن شما تغییرات هورمونی عمده‌ای را تجربه می‌کند. زمانی که تخمدان‌ها دیگر استروژن و پروژسترون کافی تولید نمی‌کنند، هورمون‌درمانی می‌تواند هورمون‌های از دست رفته را جبران کند. هورمون‌درمانی، سطح هورمون شما را افزایش می‌دهد و می‌تواند به علائمی مانند گرگرفتگی، پیشگیری از پوکی استخوان و خشکی واژن کمک کند. 

انواع هورمون درمانی برای یائسگی

• استروژن‌درمانی (ET): در این درمان، استروژن را به تنهایی مصرف می‌کنید. استروژن در اشکال مختلف مانند چسب، قرص، کرم، حلقه واژن، ژل یا اسپری وجود دارد. اگر رحم دارید، نمی‌توانید از استروژن‌درمانی بدون پروژسترون استفاده کنید.
• درمان با پروژسترون و استروژن (EPT): این درمان را درمان ترکیبی نیز می‌نامند چون از دوزهای استروژن و هورمونی مشابه پروژسترون استفاده می‌کند. پروژسترون به شکل طبیعی یا به شکل مصنوعی موجود است. پروژسترون، یک نام کلی برای درمان‌هایی است که شامل پروژسترون طبیعی و پروژستین‌های مصنوعی هستند. این نوع درمان برای خانم‌هایی که هنوز رحم دارند، استفاده می‌شود.

هورمون‌درمانی، خطراتی را به همراه دارد. با پزشکتان درباره خطرات و فواید هورمون‌درمانی مشورت کنید.

درمان های غیر هورمونی یائسگی چیست؟

درمان‌های غیر هورمونی شامل مواردی مانند تغییر سبک زندگی و مصرف داروهای غیر هورمونی است. این درمان‌ها اغلب گزینه‌های خوبی برای افرادی است که برای اجتناب از استروژن، دلایل پزشکی دارند که شامل سابقه لخته شدن خون یا دریافت درمان سرطان سینه است. برخی از درمان‌های غیر هورمونی عبارتند از:

• تغییر مواد غذایی 
• اجتناب از محرک‌های گرگرفتگی
• فعالیت بدنی یا ورزش منظم
• مصرف داروهای تجویزی
• رفتار درمانی‌شناختی 
• هیپنوتیزم درمانی

تغییر مواد غذایی

گاهی اوقات، تغییر مواد غذایی می‌تواند به تسکین علائم یائسگی کمک کند. محدود کردن مقدار کافئین مصرفی روزانه و کاهش مصرف غذاهای تند، گرگرفتگی را کاهش می‌دهد. همچنین می‌توانید غذاهای حاوی «فیتواستروژن» (مواد مغذی که خواص استروژن دارند) مصرف کنید. غذاهایی که باید امتحان کنید عبارتند از:

• سویا
• نخود
• عدس
• دانه کتان
• غلات
• لوبیا
• میوه‌ها
• سبزیجات

اجتناب از محرک های گرگرفتگی

بعضی چیزها ممکن است باعث گرگرفتگی شود. برای کاهش علائم خود، سعی کنید این محرک‌ها را شناسایی کنید. می‌توانید اتاق خوابتان را در شب خنک نگه دارید، یا سیگار را ترک کنید. حفظ وزن سالم نیز به کاهش گرگرفتگی کمک می‌کند.

ورزش کردن

اگر با گرگرفتگی سر و کار دارید، ورزش می‌تواند دشوار باشد، اما انجام فعالیت بدنی منظم به تسکین علائم دیگر یائسگی کمک می‌کند. هر نوع فعالیت بدنی برای شما مفید است، حتی کار در حیاط یا دویدن در استخر. حرکات آرام مانند یوگا نیز می‌تواند به خلق و خوی شما کمک کند و اضطراب را از بین ببرد.

مصرف داروهای تجویزی

داروهای غیر هورمونی نیز می‌تواند علائم یائسگی را بهبود ببخشد. برخی از آن‌ها عبارتند از:

• قرص‌های ضد بارداری برای کمک به تعادل هورمون‌ها
• داروهای ضد افسردگی برای مدیریت علائمی مانند نوسانات خلقی و گرگرفتگی
• گاباپنتین یا «فزولینانتانت» برای درمان گرگرفتگی
• اکسی‌بوتینین برای مثانه بیش‌فعال و گرگرفتگی 
• کرم‌ها و روان‌کننده‌های واژن برای کمک به خشکی واژن

عوارض یائسگی چیست؟

پس از یائسگی در معرض خطر بیشتری برای بیماری‌هایی مانند پوکی استخوان و بیماری‌های قلبی عروقی هستید که به دلیل سطوح پایین استروژن رخ می‌دهد. 

پوکی استخوان

پوکی استخوان، زمانی اتفاق می‌افتد که داخل استخوان‌های شما متراکم‌تر می‌شود و آن‌ها را شکننده‌تر می‌کند و احتمال شکستگی را افزایش می‌دهد. استروژن، نقش مهمی در حفظ توده استخوانی دارد. استروژن به سلول‌های استخوان‌ها سیگنال می‌دهد که شکسته نشوند.

خانم‌ها از زمان یائسگی تا سن 60 سالگی به طور متوسط 25 درصد از توده استخوانی خود را از دست می‌دهند. پزشک شما ممکن است بخواهد استحکام استخوان‌هایتان را در طول زمان آزمایش کند. آزمایش تراکم مواد معدنی استخوان که به آن تراکم‌سنجی استخوان نیز می‌گویند، راهی سریع برای مشاهده میزان کلسیم در قسمت‌های خاصی از استخوان‌هایتان است.

بیماری های قلبی عروقی

پس از یائسگی، خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی به دلیل از دست دادن استروژن و افزایش فشار خون افزایش می یابد. برخی عادات سبک زندگی مانند سیگار کشیدن، نوشیدن الکل یا خوردن غذاهای ناسالم و کاهش فعالیت بدنی می‌تواند باعث بیماری‌های قلبی عروقی شود.

کنار آمدن با یائسگی

اگر علائم یائسگی شما را آزار می‌دهد به پزشک مراجعه کنید. اغلب افراد، گذار به یائسگی را با علائم خفیفی مانند پریودهای نامنظم یا تغییر در چرخه قاعدگی آغاز می‌کنند. اما علائم می‌توانند شدید شوند و زندگی روزمره را مختل کنند. خونریزی نامنظم واژینال گاهی اوقات می‌تواند نشانه‌ای از بیماری های دیگر باشد. اگر هر یک از علائم زیر را دارید برای احتیاط باید به پزشک مراجعه کنید:

• قاعدگی بسیار سنگین‌تر از حد معمول
• دفع لخته‌های خون بزرگ (بزرگتر از یک چهارم) 
• دوره قاعدگی بیش از هفت روز 
• فاصله زمانی کمتر از ۲۱ روز بین پریودها
• از دست دادن پریود قبل از ۴۵ سالگی 
• خونریزی یا لکه‌بینی بین پریودها 
• خونریزی بعد از رابطه جنسی 

سئوالات متداول درباره یائسگی

در ادامه با سئوالات متداول درباره یائسگی آشنا می‌شوید:

آیا می توان در دوران یائسگی باردار شد؟

بله تا زمانی که مطمئن شوید که یائسگی کامل شده است، احتمال بارداری وجود دارد. اگر نمی‌خواهید باردار شوید، از روش‌های کنترل بارداری استفاده کنید.

آیا یائسگی می تواند بر خواب تأثیر بگذارد؟

بله، ممکن است در دوران یائسگی دچار مشکل خواب شوید که ممکن است عارضه جانبی طبیعی یائسگی یا ناشی از دلایل دیگر باشد. 

آیا یائسگی بر زندگی جنسی تأثیر می گذارد؟

بله، کاهش سطح هورمون‌ها ممکن است بر لذت‌بخش بودن رابطه جنسی تأثیر بگذارد. علائمی مانند خشکی واژن رابطه جنسی را دردناک یا ناراحت‌کننده می‌سازند. همه افراد کاهش میل جنسی را تجربه نمی‌کنند. در برخی موارد، درست برعکس است. 

از صحبت کردن با پزشکتان در مورد میل جنسی خود نترسید. پزشکتان گزینه‌هایی را ارائه می‌دهد تا به شما کمک کند احساس بهتری داشته باشید.

آیا یائسگی باعث افزایش وزن می شود؟

تغییرات هورمونی می‌تواند بر وزن شما تأثیر بگذارد. مثلا ممکن است با افزایش سن شروع به از دست دادن ماهیچه کنید که بر نحوه افزایش وزن بدن تأثیر می‌گذارد.

آیا در دوران یائسگی تغییرات احساسی رخ می دهد؟

بله، یائسگی می‌تواند باعث تغییرات عاطفی مختلفی شود که عبارتند از:

• فقدان انگیزه و مشکل در تمرکز
• اضطراب، افسردگی، تغییرات خلقی و تنش
• پرخاشگری و تحریک‌پذیری
• این تغییرات احساسی می‌تواند خارج از یائسگی نیز اتفاق بیفتد. 

آیا مردان نیز یائسه می شوند؟

«آندروپوز» یا «یائسگی مردانه»، اصطلاحی است که برای کاهش سطح تستوسترون در مردان به کار می‌رود. تولید تستوسترون در مردان حدود 1درصد در سال کاهش می‌یابد. پزشکان، این کاهش آهسته تستوسترون را «یائسگی» می‌نامند، زیرا این کاهش، شدید و دارای شدت عوارض جانبی نیست. برخی از مردان حتی متوجه این تغییر نمی‌شوند چون این تغییر طی سال‌ها یا دهه‌ها اتفاق می‌افتد. نام‌های دیگر نسخه مردانه یائسگی عبارتند از: تستوسترون پایین مرتبط با سن، هیپوگنادیسم مردانه و «کمبود آندروژن».

خلاصه

یائسگی بخشی طبیعی از روند پیری است و زمانی اتفاق می‌افتد که یک خانم به مدت 12 ماه متوالی، پریود نشود. یائسگی، پایان سال‌های باروری یک زن را نشان می‌دهد و به طور متوسط، در سن 52 سالگی اتفاق می‌افتد. علائم فیزیکی و عاطفی یائسگی می‌تواند برای بسیاری از افراد چالش‌برانگیز و ناراحت‌کننده باشد. خوشبختانه، درمان‌های زیادی برای کمک به مقابله با علائم ناراحت‌کننده یائسگی وجود دارد. شما مجبور نیستید به تنهایی با یائسگی کنار بیایید. با پزشکتان در مورد علائمی که تجربه می‌کنید و تأثیر آن‌ها بر کیفیت زندگی خود صحبت کنید. پزشک می‌تواند درمان‌هایی را برای مدیریت علائم شما و ایجاد احساس بهتر توصیه کند.