انواع ناهنجاری های جنینی، اقدامات پیشگیرانه در بارداری

به محض آغاز بارداری، هرچه بخورید، بیاشامید یا تنفس کنید، وارد بدن جنین می شود. در واقع جنین در دو ماه اول حاملگی که قسمت های اصلی و مهم بدن، از قبیل دست ها، پاها، کبد، قلب، اعضای تناسلی، چشم ها و مغز تشکیل و شکل می گیرند، بسیار آسیب پذیر است. مواد شیمیایی موجود در دود سیگار، الکل، مخدرها و داروهای خاص می توانند در مرحله رشد و فرآیند تکامل جنین اثر بگذارند و حتی باعث بروز بعضی ناهنجاری های مادرزادی شوند.

اگر در دوران بارداری سیگار بکشید، ممکن است نوزاد هنگام تولد به نحو چشمگیری دچار کمبود وزن شود. حتی استنشاق دود سیگار سایرین ( سیگاری های دست دوم ) می تواند روی جنین شما اثر بگذارد، بنابراین باید خود را از محیط هایی که در آن دود سیگار وجود دارد، دور نگه دارید و از افراد سیگاری خواهش کنید که در حضور شما از سیگار کشیدن خودداری کنند. اگر خودتان قبل از بارداری سیگاری بوده اید و در حال حاضر نیز به کشیدن آن ادامه می دهید، اکنون وقت آن است که سیگار را نه تنها تا پایان بارداری، بلکه برای همیشه ترک کنید. کودکان خانواده های سیگاری، بیشتر از کودکان دیگر در زمان شیرخوارگی و اوایل کودکی به عفونت های گوش و مشکلات تنفسی مبتلا می شوند. گلو درد، سرفه و خس خس سینه در آن ها بیشتر است و در برخورد با سرما، آسیب پذیرترند و گرفتگی صدا در آنان بیشتر اتفاق می افتد. براساس آمارهای موجود، مشخص شده است کودکانی که در خانواده های سیگاری رشد می کنند، در دوران نوجوانی و بزرگسالی، تمایل بیشتری به کشیدن سیگار دارند.

بین مصرف الکل و جنین رابطه تنگاتنگی وجود دارد. مصرف الکل در دوران بارداری باعث افزایش خطر بروز ناهنجاری های جنین و کاهش بهره هوشی می شود که به آن سندرم جنین الکلی می گویند. این سندرم، خود شامل بروز نقایص مادرزادی، قلبی و ناهنجاری اندام ها مثل انحراف و کجی پاها، خمیدگی ستون فقرات، جمجمه کوچک و عیوب صورتی مشخص، ریزنقشی عمومی بدن و کمبود وزن هنگام تولد است. این سندرم می تواند موجب عقب ماندگی ذهنی نوزاد شود. مصرف الکل در دوران بارداری احتمال سقط جنین یا زایمان زودرس را افزایش می دهد و طبیعی است که هر قدر مصرف الکل زیادتر باشد، احتمال خطر برای جنین نیز بیشتر خواهد بود بنابراین عاقلانه تر است که از مصرف هر نوع مشروبات الکلی خودداری شود.

شما باید از مصرف هر نوع دارو یا مکمل های دارویی، خودداری کنید مگر آنکه به توصیه پزشک باشد. این داروها نه تنها شامل آن هایی می شوند که قبل از بارداری مصرف می کرده اید، بلکه داروهایی را هم که بدون نسخه می توان تهیه کرد، دربرمی گیرد، مثل آسپیرین، داروهای مخصوص سرماخوردگی و آنتی هیستامین ها. حتی ویتامین ها در صورتی که به مقدار زیاد مصرف شوند، خطرناک هستند؛ (مثل مصرف مقادیر زیاد ویتامین A که موجب بروز ناهنجاری های مادرزادی می شود)، بنابراین در دوران بارداری، قبل از مصرف هر نوع دارو یا مکملی، ابتدا با پزشک خود مشورت کنید.

ماهی حاوی مقادیر زیادی پروتئین و سایر مواد مغذی اساسی و اسیدهای چربی هست که آن ها را امگا-۳ می نامند. مقدار چربی اشباع شده در ماهی کم است و می توان آن ها را به عنوان قسمتی از رژیم متعادل روزانه برای خانم های باردار در نظر گرفت.

در عین حال باید از اثر دیگر مصرف ماهی در زمان بارداری و امکان در خطر افتادن سلامتی خود آگاهی داشته باشید و از خوردن ماهی خام خودداری کنید، زیرا ممکن است به انگلی به نام فَلوک آلوده باشد. پختن و فریز کردن ماهی، مؤثرترین راه کشتن لارو (نوزاد) این انگل است. به دلایل ایمنی، سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) توصیه می کند ماهی را در حرارت 60 درجه سانتی گراد بپزید و پس از اینکه کدر و ورقه ورقه شد، مصرف کنید.

مشکلی که در ماهی های آب شیرین و آب دریا وجود دارد، آلودگی گوشت آن ها به جیوه است. وجود جیوه در رژیم غذایی یک خانم باردار موجب اختلال در تکامل مغز و سیستم اعصاب جنین می شود.

FDA توصیه می کند خانم های باردار، شیرده و کودکان می توانند با خیال راحت درهفته دو نوبت و به مقدار 340 گرم از گوشت انواع آبزیانی استفاده کنند که دارای جیوه کمتری هستند. این آبزیان عبارتند از: میگو، کنسروماهی، ماهی تن و قزل آلا که خوب پخته شده باشند.

در هنگام بارداری، مصرف کافئین نیز باید محدود شود. در حالی که هنوز اثر مخربی از مصرف کم کافئین (یک فنجان قهوه در روز) ثابت نشده است. ولی در زمان بارداری بهتر است مصرف آن را محدود یا از خوردن آن صرف نظر کنید.

یکی دیگر از علل بروز ناهنجاری های مادرزادی، ابتلا به بعضی بیماری ها در زمان بارداری است که باید در برابر آن ها اقدامات پیشگیرانه انجام دهید:
سرخجه می تواند باعث عقب ماندگی ذهنی، ناهنجاری های قلبی، آب مروارید و ناشنوایی شود.

خوشبختانه در حال حاضر این بیماری با انجام واکسیناسیون قابل پیشگیری است؛ ولی در زمان بارداری نباید از این واکسن استفاده کنید. اگر مطمئن نیستید که نسبت به این بیماری مصونیت دارید، از پزشک بخواهید برایتان آزمایش خون درخواست کند. درصورتی که آزمایش نشان دهد مصونیت ندارد، باید سعی کنید به خصوص در سه ماه اول بارداری، با بیمار مبتلا به سرخجه در تماس نباشید.

ابتلا به آبله مرغان، به خصوص اگر مدت کوتاهی قبل از زایمان باشد، بسیار خطرناک است. اگر قبلاً دچار این بیماری نشده اید باید از کسانی که به این بیماری مبتلا هستند، دوری کنید. در صورتی که واکسن ضد آبله مرغان در دسترس باشد، باید قبل از بارداری خود را بر ضد این بیماری واکسینه کنید.

هِرپِس نوعی بیماری است که نوزادان هنگام تولد به آن مبتلا می شوند. بیشتر اوقات نوزاد در زمانی که از طریق زایمان طبیعی، کانال زایمانی مادری را که به هِرپِس تناسلی آلوده است، طی می کند به این بیماری مبتلا می شود. روی پوست شیرخوارانی که به عفونت ویروسی هرپس دچار می شوند، تاول های پر از مایعی ظاهر می شودکه بعد از ترکیدن روی آن ها پوسته های نازکی تشکیل می شود. این بیماری ممکن است پیشرفت کند و باعث تورم کشنده مغز شود که به آن تورم نسج مغز یا آنسِفالیت می گویند. عفونت هرپس را با داروی ضد ویروسی به نام آسیکلوویر درمان می کنند.

توکسوپلاسموزیس کسانی را که گربه نگهداری می کنند، تهدید می کند. این بیماری به وسیله انگلی به نام توکسوپلاسما گوندی آی که در بین گربه ها شایع است و در گوشت و ماهی خام نیز دیده می شود، به انسان انتقال می یابد. حیوان آلوده شکلی از این انگل را از طریق مدفوع خود دفع می کند و کسانی که به نحوی با فضولات دفعی این حیوان در تماس هستند، به آن مبتلا می شوند.