مصرف دارو در بارداری، آیا ممنوع است؟

یکی از نگرانی‌های مادران باردار، اثر داروهای مصرفی در طول بارداری بر جنین است. در این مقاله می‌خواهیم به بررسی مصرف دارو در دوران بارداری و دسته‌بندی داروهای مجاز بارداری بپردازیم.

آیا مصرف دارو در دوران بارداری ممنوع است؟
تبادل مواد مختلف بین مادر و جنین از طریق جفت انجام می‌شود. همان طور که مولکول‌های اکسیژن و مواد قندی می‌توانند از جفت عبور کرده و وارد بدن جنین شوند، برخی از داروهایی که توسط مادر مصرف می‌شوند نیز می‌توانند از جفت عبور کنند. در صورتی که این دارو باعث ایجاد اختلال در مراحل رشد و نمو جنین شوند، عوارض مختلفی ممکن است به وجود بیاید.
با توجه به توضیحات بالا می‌توان نتیجه گرفت که:
همه‌ی داروها نمی‌توانند از جفت عبور کنند.
همه‌ی داروهایی که از جفت عبور می‌کنند، برای جنین مضر نیستند.

دسته‌بندی داروها براساس تاثیر آنها بر جنین
سازمان غذا و داروی آمریکا یک سیستم طبقه‌بندی دارویی تنظیم کرده است که اثرات احتمالی داروهای موجود در هر گروه بر جنین مشخص شده‌اند. مجاز یا غیرمجاز بودن مصرف دارو در دوران بارداری برطبق این دسته‌بندی تعریف می‌شود.
گروه A
اگر دارویی در گروه A باشد، به این معنی است که مطالعات کافی بر روی خانم‌های باردار انجام شده و مدارک علمی مناسبی مبنی بر بی‌خطر بودن مصرف این دارو توسط آن‌ها وجود دارد. بنابراین در صورت لزوم، خانم باردار بدون نگرانی می تواند از داروهای این گروه استفاده کند.
مثال: داروهای لووتیروکسین و اسید فولیک در این گروه قرار دارند.
گروه B
در مورد داروهای گروه B، مطالعاتی که بر روی حیوانات انجام شده، بی خطر بودن مصرف این دارو و یا وجود برخی عوارض در جنین آن‌ها را نشان داده‌اند. اما آزمایشات انجام شده، دلیل و مدرک علمی مناسبی مبنی بر احتمال ایجاد عارضه در جنین انسان نشان نداده‌اند. یعنی اگر دارویی در گروه B قرار بگیرد، مصرف دارو در دوران بارداری مجاز بوده و می‌توان از آن استفاده کرد.
مثال: داروهای آموکسی سیلین، پنی سیلین، نیتروفورانتوئین، متفورمین، پنتوپرازول و هیدروکلروتیازید در این گروه قرار دارند.
گروه C
مطالعات حیوانی ایجاد عوارضی در جنین حیوانات را نشان داده‌اند، اما مطالعات مناسبی در مورد انسان انجام نشده است. اگر نیازی به مصرف داروهای این گروه وجود داشته باشد و نتوانیم داروی جایگزینی از گروه A یا B انتخاب کنیم، می‌توان این داروهای این گروه را برای خانم‌های باردار نیز تجویز کرد. چون اثرات درمانی که از آن‌ها انتظار می‌رود، از عوارض احتمالی آن‌ها بیشتر خواهد بود.
مثال: داروهای پروپرانولول، آملودیپین و گاباپنتین در این گروه قرار دارند.
گروه D
مطالعات انجام شده بر روی داروهای این گروه، احتمال ایجاد عارضه در جنین انسان را تایید کرده‌اند. اما مانند بحثی که در مورد داروهای گروه C انجام شد، اگر جایگزینی برای این داروها وجود نداشته باشد، در شرایط تهدیدکننده‌ی حیات، مصرف دارو در دوران بارداری مجاز است. چون اثرات درمانی که از آن‌ها در این شرایط انتظار می‌رود، از عوارض احتمالی آن‌ها بیشتر خواهد بود.
مثال: داروهای لوزارتان، آلپرازولام، کلونازپام و لورازپام در این گروه قرار دارند.
گروه X
مطالعات مختلف انسانی و حیوانی ایجاد عارضه در جنین را تایید کرده‌اند. بنابراین عوارض احتمالی مورد انتظار از اثرات درمانی این داروها بیشتر خواهد بود. پس مصرف داروهای این گروه در خانم‌های باردار ممنوع است.