مرخصی زایمان در ایران، شرایط جدید آن

مرخصی زایمان بانوان شاغل٬ از ۶ ماه به ۹ ماه افزایش یافته است و به همسران زنان شاغل٬ ۳ روز مرخصی اهدا می شود و همسران زنان خانه دار از این حق برخوردار نیستند. حداقل ۶۰ روز سابقه بیمه پردازی زنان شاغل در طول ۱۲ ماه پیش از زایمان٬ از جمله شرایط اصلی دریافت کمک هزینه بارداری است.
مثل بیمه اجباری و بیمه اختیاری خویش فرما و بیمه اختیاری صاحبان حرف و مشاغل آزاد که اخیرا در اختیار دانشجویان هم قرار گرفته است٬ کمک هزینه بارداری٬ سزارین٬ مرخصی زایمان و شیردهی بانوان٬ از جمله سوالات متداول بانوان کارمند بوده که تحت قانون سازمان تامین اجتماعی قرار دارند. خدمات بیمه ای بانوان کارمند که صاحب فرزند می شوند٬ بیش تر از آقایان کارمند است و این خدماتی است که سازمان در اختیار این دسته از کارگران قرار داده است. کمک هزینه بارداری و مدت مرخصی استراحت زایمان٬ ارتباطی به بیمه بیکاری ندارد و دریافت آن٬ شرایط و مقرراتی دارد که در گزارش امروز عصر شهروند به همه این موضوعات اشاره شده است.
اگر شما هم خواهان دریافت کمک هزینه بارداری و خواستار غرامت دستمزد ایام بارداری هستید٬ به شما توصیه می کنیم که این گزارش را با دقت مطالعه کرده و اگر نظر و دیدگاهی دارید از طریق بخش کامنت با ما در ارتباط باشید.

فرق بیمه اجباری با بیمه خویش فرما چیست؟
این سوال متداول بسیاری از هموطنان است که قصد دارند به عضویت سازمان تامین اجتماعی درآمده و بیمه پرداز آن بشوند یا قبلا بیمه خویش فرما دارند و اکنون می خواهند بیمه اجباری بشوند یا بالعکس. موارد زیر می تواند پاسخ گوی سوالات شما درباره این ابهام همه گیر باشد:
- بیمه اجباری مربوط به کارگرانی است که طبق قانون کار٬ کارفرما٬ ملزم به بیمه آن ها توسط قانون سازمان تامین اجتماعی است. افرادی که مشمول قانون کار هستند٬ مشمول قانون تامین اجتماعی می شوند. اما عکس آن لزوما صادق نیست.
- بیمه اجباری با بیمه اختیاری این تفاوت اصلی را دارد که مسئول رد کردن لیست ماهانه بیمه کارگران و پرداخت هزینه آن٬ کارفرما (خصوصی یا دولتی) است و کارگر فقط ۷ درصد کل حق بیمه را بر اساس جمع حقوق و مزایای دریافتی٬ پرداخت می کند. اما در بیمه اختیاری٬ این درصد٬ ۲ تا ۳ برابر درصد بیمه اجباری است.
- بیمه اختیاری خویش فرما مخصوص افرادی است که خود اشتغال هستند و خودشان کارفرمای خودشان هستند و کارفرمایی ندارند. بیمه اختیاری صاحبان حرف و مشاغل آزاد٬ از نظر کار افتادگی و نقص عضو و درصد بیمه پردازی کارگران٬ تفاوت هایی با بیمه خویش فرما دارد.
- فرق اصلی بیمه اجباری با بیمه اختیاری آن است که بیمه پرداز بیمه اختیاری٬ مشمول قانون بیمه بیکاری نخواهد بود. اما بیمه پرداز بیمه اجباری ٬‌اگر به صورت غیر ارادی از کار بیکار شود٬ بر اساس مدت سابقه بیمه و هم چنین وضعیت تاهل٬ مستمری بیمه بیکاری دریافت خواهد کرد که جزو سنوات خدماتی او نیز لحاظ می شود.
فرق بیمه اجباری با بیمه خویش فرما چیست

کمک هزینه بارداری
کمک هزینه بارداری در واقع تسهیلاتی است که سازمان تامین اجتماعی در ۳۱ استان کشور٬ در اختیار بانوان کارمند قرار می دهد و بایستی شرایط آن را داشته باشند. شرایط لازم برای دریافت کمک هزینه بارداری به این شرح است:
- برای دریافت کمک هزینه بارداری٬ بانوان محترم باید ظرف ۱۲ ماه پیش از عمل زایمان٬ سابقه بیمه پردازی به مدت حداقل ۲ ماه را داشته باشند. در غیر این صورت٬ کمک هزینه بارداری به آن ها پرداخت نخواهد شد.
- اگر شما خواهان دریافت کمک هزینه بارداری از سوی سازمان تامین اجتماعی هستید٬ باید در زمان استراحت٬ مشغول به کار نبوده و حقوقی دریافت نکرده باشید. هم چنین در دوران استراحت٬ مرخصی داشته باشید.

کمک هزینه بارداری بانوان چگونه محاسبه می شود؟
کمک هزینه بارداری٬ دو سوم آخرین حقوق دریافتی بانوان است و روز های استراحت آن ها را نیز شامل می شود و سه روز اول استراحت آن ها نیز از آن کسر نخواهد شد. شیوه محاسبه آخرین حقوق بیمه شده بانو به این صورت است که کل حقوق و دستمزد مشمول کسر حق بیمه که بانوان کارگر در ۳ ماه قبل از ایام استراحت بارداری دریافت کرده اند٬ جمع شده و بر تعداد روز های کارکرد٬ تقسیم می شود تا حقوق ایام بارداری مشخص شود. در واقع٬ کمک هزینه بارداری بانوان٬ دو سوم میانگین ۳ ماه حقوق اخر آن ها خواهد بود.

مدت مرخصی استراحت زایمان چقدر است؟
مدت مرخصی استراحت زایمان بانوان کارگر٬ ۱۸۰ ماه است که ۹۰ روز آن پس از وضع حمل و بعد از دوران زایمان خواهد بود. کمک هزینه بارداری٬ از پس از زایمان محاسبه نمی شود بلکه از روز استراحت٬ محاسبه می شود. از تیر ماه سال هشتاد و شش و بر اساس مصوبه مجلس شورای اسلامی٬ کمک هزینه بارداری بانوان کارگر٬ از چهار ماه به شش ماه افزایش یافت و برای بارداری های دو قلو٬ شش ماه و سه قلو یا چهار قلو٬ یک سال خواهد بود.
طبق داد نامه افزایش مرخصی زایمان که توسط شعب بدوی دیوان عدالت اداری در بیست و هشتم مهر ماه سال نود و هفت اعلام شد٬ مرخصی زایمان بانوان٬ از شش ماه به ۹ ماه افزایش یافت.
اگر یک بانوی کارگر٬ در طول دوره بارداری٬ به مشکلی پزشکی دچار شود که طبق نظر پزشک معالج و تایید شورای پزشکی سازمان تامین اجتماعی وزارت تعاون٬ کار و رفاه اجتماعی٬ به استراحت بیش تری نیاز داشته باشد٬ غرامت این ایام نیز به وی تعلق خواهد گرفت. اما همسران زنان خانه دار٬ مشمول مرخصی زایمان نخواهند شد و تنها در صورتی مشمول هستند که همسر آن ها شاغل باشد و سابقه پرداخت بیمه تامین اجتماعی داشته باشد.

مدارک دریافت کمک هزینه بارداری و غرامت ایام برداری
برای دریافت این خدمات باید مدارک زیر را در اختیار شعبه ای که آخرین بیمه شما در انجا توسط کارفرما پرداخت شده است٬ قرار دهید:
- دفترچه درمانی معتبر
- گواهی پزشک معالج با مهر نظام پزشکی
- دریافت تاییدیه مراجع پزشکی حسب تشخیص سازمان تامین اجتماعی
- معرفی نامه

آیا مدت غرامت ایام بارداری٬ جزو سنوات خدمتی بانوان محاسبه می شود؟
بله. مدت غرامت ایام بارداری و شیر دهی و پس از زایمان و قبل از زایمان٬ همه جزو سنواخت خدمتی بانوان نزد سازمان تامین اجتماعی منظور شده و در سابقه بیمه آن ها خدشه ای وارد نخواهد شد.

سامانه کمک هزینه بارداری تامین اجتماعی
برای آشنایی با خدمات و تسهیلاتی که سازمان تامین اجتماعی از سال نود و هفت به بعد در اختیار کارگران زن شاغل در کارگاه های تولیدی و خدماتی خصوصی و دولتی قرار می دهد٬ به سامانه کمک هزینه بارداری تامین اجتماعی معرفی کرده و اطلاعات تکمیلی دریافت کنید.

فرمول محاسبه کمک هزینه بارداری چیست؟
شما با یک کسر طرف هستید. صورت و مخرج دارد.
صورت این کسر٬ میانگین ۹۰ روز دستمزد شما قبل از ایام بارداری ضرب در ایام بارداری است که باید این در ۲ ضرب شود. مخرج هم عدد ۳ است.

فرق کمک هزینه بارداری با مرخصی زایمان چیست؟
یکی است و فرقی ندارد و مدت دریافت آن هم ۶ ماه است. اگر در دوران بارداری یک کارگر زن٬ به تشخیص پزشک معالج٬ استراحت نیاز باشد٬ مرخصی استعلاجی تعلق خواهد گرفت به شرطی که همه این موارد به تایید پزشک معتمد سازمان تامین اجتماعی برسد.
آیا به کارگران زنی که به صورت پیمانی مشغول به کار بوده و ۴ ماه هم بیمه پردازی دارند٬ کمک هزینه بارداری تعلق خواهد گرفت؟
بله. سابقه بیمه پردازی مهم است و پیمانی و رسمی فرقی ندارد.
آیا به بانوان شاغلی که بیمه اختیاری هستند٬ کمک هزینه بارداری و زایمان تعلق می گیرد؟
خیر. تعلق نمی گیرد. بیمه شدگان اختیاری (خویش فرما و صاحبان حرف و مشاغل آزاد)٬ چون خود بیمه پرداز هستند٬ نمی توانند از خدمات کمک هزینه بارداری و غرامت دستمزد ایام بارداری استفاده کنند و به آن ها این تسهیلات تعلق نخواهد گرفت. پس٬ بیمه غیر اجباری٬ مشمول کمک های ایام برداری و بیماری نیست.
آیا کارفرما می تواند پس از ایام بارداری٬ از پذیرش بانوی کارگر٬ امتناع کند؟
توجه داشته باشید که مرخصی ایام بارداری٬ طبق قانون کار٬ در زمره دوران تعلق از خدمت محسوب شده و کارفرمایان مکلف هستند تا نسبت به بازگرداندن بانوان به کار٬ اقدام کنند. اگر کارفرمایی از این مسئولیت شانه خالی کند و بانوان کارگر٬ نسبت به این موضوع شکایت کنند٬ شورا های حل اختلاف کارگر و کارفرما در وزارت کار٬ مرجع رسیدگی به اختلاف ها هستند. اگر رای به بازگشت کارگر به کار صادر شود٬ کارفرما موظف به پذیرش کارگر است و در غیر این صورت٬ کارگر باید نسبت به دریافت مقرری بیمه بیکاری اقدام کند.
اگر زایمان در تیر انجام شود٬ می توان از مرخصی زایمان و تسهیلات از چند ماه بعد استفاده کرد؟
خیر. امکان ندارد. پیوستگی مرخصی زایمان و بارداری و استراحت قبل و بعد باید پوسته باشد و بدون فاصله.

منظور از غرامت دستمزد چیست؟
طبق بند ۹ ماده ۲ قانون تامین اجتماعی٬ منظور از غرامت دستمزد٬ وجوهی است که در ایام بارداری یا بیماری و عدم توانایی موقت اشتغال به کار و عدم دریافت دستمزد یا حقوق ٬ به بیمه شده پرداخت می گردد.

مرخصی زایمان مردان چقدر است؟
توجه داشته باشید که بر اساس قانون تنظیم جمعیت و خانواده مصوبه بیستم خرداد ماه سال نود و دو مجلس شورای اسلامی ٬ همسران مادرانی که از مرخصی زایمان استفاده می کنند٬ ۱۴ روز مرخصی اجباری تشویقی (استحقاقی) خواهند داشت. ۱۱ اسفند نود و پنج٬ نمایندگان مجلس شورای اسلامی تصویب کردند که مرخضی مردان پس از زایمان همسرانشان٬ ۳ روز باشد که قبلا ۱۴ روز بود. این موضوع٬ مخالفان زیادی پیدا کرده بود به گونه ای که رییس مجلس وقت٬ مرخصی زایمان مردان را به سخره گرفته بود!
آیا سابقه بیمه زمان مرخصی زایمان هم در سامانه سوابق بیمه تامین اجتماعی نشان داده می شود؟
بله. برای کسب اطلاعات بیش تر به این سامانه مراجعه کنید.
آیا به همسران بیمه شده مرد نیز تسهیلات بارداری و زایمان تعلق می گیرد؟
طبق ماده شصت و هشت و شصت و نه قانون تامین اجتماعی در صورتی که بیمه شده زن و یا همسر بیمه شده مردم٬ به بیماری هایی مبتلا شود که شیر دادن برای طفل٬ زیان آور باشد یا پس از زایمان فوت کند٬ شیر مورد نیاز تا ۱۸ ماهگی تحویل خواهد شد. به همسران بیمه شده مرد نیز تسهیلات بارداری و زایمان تعلق خواهد گرفت.
چرا مرخصی زایمان کارکنان دانشگاه آزاد اسلامی توسط تامین اجتماعی پرداخت نمی شود؟
ممنوعیت پرداخت مرخصی زایمان کارکنان دانشگاه آزاد اسلامی٬ بر اساس ماده ده آیین نامه استخدامی اعضا هیات علمی است که در بیستم اردیبهشت ماه سال شصت و نه به تصویب رسید و کارفرما٬ مکلف به پرداخت حقوق و مزایای کامل دوره مرخصی استعلاجی شد.
آیا کمک هزینه بارداری به فرزند چهارم هم پرداخت می شود؟
بله. همچنین همه محدودیت ها در پرداخت کمک هزینه ایام بارداری و دیگر مزایای قانونی این بیمه شدگان لغو می شود.