مضرات آنتی بیوتیک چیست؟

آنتی‌بیوتیک‌ها داروهای تجویزی هستند که به درمان عفونت‌های ناشی از باکتری‌ها کمک می‌کنند. در این مقاله به درمان با آنتی بیوتیک و مضرات آنتی بیوتیک می‌پردازیم.
برخی از شایع‌ترین عفونت‌هایی که با آنتی‌بیوتیک‌ها درمان می‌شوند عبارتند از: برونشیت ، ذات‌الریه و عفونت‌های دستگاه ادراری.
آنتی بیوتیک‌ها با از بین بردن باکتری‌های عامل عفونت، در درمان تاثیر می‌گذارند.
آنتی بیوتیک‌ها فقط برای درمان عفونت‌های باکتریایی موثرند . آن‌ها برای عفونت‌های ناشی از ویروس فایده‌ای ندارند که می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• سرماخوردگی
• آبریزش بینی
• اکثر سرفه‌ها
• آنفولانزا

گروه‌های مختلفی از آنتی بیوتیک‌ها وجود دارد که عوارض جانبی دارند و معمولا مردان و زنان را به یکسان تحت تاثیر قرار می‌دهند. با این حال، برخی از عوارض جانبی برخی از آنتی بیوتیک ها بیشتر از سایرین است.
برای آشنایی با عوارض جانبی رایج، نحوه مدیریت آن‌ها و اینکه کدام آنتی بیوتیک ها بیشتر باعث ایجاد عوارض می‌شوند، ادامه این مطلب را مطالعه کنید.

بیشتر بخوانید: تزریق واکسن آنفولانزا تاثیری دارد؟

عوارض جانبی رایج‌تر آنتی بیوتیک
در ادامه با برخی از عوارض آنتی بیوتیک آشنا می‌شوید:

۱- معده‌درد
بسیاری از آنتی بیوتیک‌ها باعث ناراحتی معده، یا سایر عوارض گوارشی می‌شوند که شامل موارد زیر است:

• حالت تهوع
  استفراغ
• گرفتگی عضلات
• اسهال

آنتی بیوتیک‌های ماکرولید، سفالوسپورین‌ها، پنی‌سیلین‌ها و فلوروکینولون‌ها ممکن است بیشتر از سایر انواع آنتی بیوتیک باعث ناراحتی معده شوند.

بیشتر بخوانید: درمان قطعی زخم معده چگونه است؟

چه باید کرد؟
از پزشک یا داروساز بپرسید که آیا باید آنتی بیوتیک را با غذا مصرف کنید، یا نه. غذا خوردن می‌تواند به کاهش عوارض جانبی معده که ناشی از مصرف آنتی بیوتیک است، (مانند آموکسی‌سیلین و داکسی‌سایکلین) کمک کند.
با این حال، این رویکرد برای همه آنتی بیوتیک‌ها مفید نیست. برخی از آنتی بیوتیک‌ها مانند «تتراسایکلین» باید با معده خالی مصرف شوند.
با پزشک خود صحبت کنید تا مطمئن شوید که می‌دانید چگونه باید داروی خود را مصرف کنید و آیا راه‌های دیگری برای کاهش عوارض جانبی معده وجود دارد، یا نه.

چه زمانی باید با پزشک تماس بگیرید؟
اسهال خفیف معمولا پس از قطع مصرف دارو برطرف می‌شود. با این حال، اگر اسهال شدید باشد، ممکن است باعث این مشکلات شود:

• درد و گرفتگی شکم
• تب
• حالت تهوع
• مخاط، یا خون در مدفوع شما

این علائم می‌تواند ناشی از رشد بیش از حد باکتری‌های مضر در روده باشد. در این موارد فورا با پزشک تماس بگیرید.

2- حساسیت به نور
اگر آنتی بیوتیکی مانند تتراسایکلین مصرف می‌کنید، بدن شما نسبت به نور حساس‌تر می‌شود. این اثر می‌تواند چشم‌های شما را به نور حساس کند، یا پوستتان را مستعد آفتاب‌سوختگی کند.
پس از اتمام مصرف آنتی بیوتیک، حساسیت به نور باید از بین برود.

بیشتر بخوانید: آنتی بیوتیک مجاز در بارداری، چیست؟

چه باید کرد؟
اگر می‌دانید که زیر نور خورشید خواهید بود، اقدامات احتیاطی خاصی را برای ایمن و راحت بودن انجام دهید.
حتما از ضدآفتاب با محافظ UVA و UVB استفاده کنید و دستورالعمل روی برچسب را انجام دهید.
همچنین از لباس‌ها و لوازم جانبی محافظ مانند کلاه و عینک آفتابی استفاده کنید.

۳- تب
تب، یکی از عوارض جانبی رایج بسیاری از داروها از جمله آنتی بیوتیک‌ها است. تب ممکن است به دلیل واکنش آلرژیک به یک دارو، یا به عنوان یک عارضه جانبی بد رخ دهد.
تب‌های دارویی ممکن است با هر آنتی بیوتیکی رخ دهد، اما در موارد زیر شایع‌تر است:

• انواع بتالاکتام
• سفالکسین
• مینوسیکلین
• انواع سولفونامید پیشنهاد ویژه: آشنایی با متخصصان داخلی در کلینیک نی نی بان

چه باید کرد؟
اگر حین مصرف آنتی بیوتیک تب کنید، احتمالا خود به خود از بین می‌رود. اما، اگر تب شما بعد از 24 تا 48 ساعت از بین نرفت، از پزشک یا داروساز در مورد استفاده از مسکن‌های بدون نسخه مانند استامینوفن، یا ایبوپروفن برای کاهش تب سئوال بپرسید.

چه زمانی با پزشک تماس بگیرید؟
اگر تب بیش از ۴۰ درجه سانتیگراد، بثورات پوستی ، یا مشکل تنفسی دارید، فورا با پزشک خود یا اورژانس تماس بگیرید.

۴- عفونت قارچی واژن
آنتی بیوتیک‌ها میزان باکتری مفید، «لاکتوباسیلوس»، را در واژن کاهش می‌دهند. این باکتری خوب به کنترل یک قارچ طبیعی به نام کاندیدا کمک می‌کند. هنگامی که این تعادل طبیعی به نفع رشد کاندیدا منحرف شود، ممکن است عفونت قارچی رخ دهد.
علائم عبارتند از:

• خارش واژن
• سوزش در هنگام ادرار، یا رابطه جنسی
• تورم در اطراف واژن
• درد
• درد هنگام رابطه جنسی
• سرخی
• راش

ترشحات خاکستری متمایل به سفید از واژن که گاهی اوقات گفته می‌شود شبیه پنیر است، نشانه دیگری از ابتلا به عفونت قارچی است.

بیشتر بخوانید: مترونیدازول برای عفونت زنان، درمان خوبی است؟

چه باید کرد؟
برای عفونت‌های مخمری ساده، پزشک ممکن است یک کرم ضد قارچ واژینال، پماد، شیاف یا یک قرص خوراکی تجویز کند. درمان‌ها عبارتند از:

• بوتوکونازول
• کلوتریمازول
• میکونازول
• ترکونازول
• فلوکونازول

بسیاری از کرم‌ها، پمادها و شیاف‌های بدون نسخه هم در دسترس هستند.
برای عفونت‌های مخمری شدید، یا پیچیده، پزشک ممکن است مدت طولانی‌تری درمان دارویی را تجویز کند.
اگر عفونت عود کند، شریک جنسی شما هم ممکن است عفونت قارچی داشته باشد. در صورت مشکوک بودن به عفونت قارچی باید هنگام رابطه جنسی از کاندوم استفاده کنید.

عوارض جانبی جدی
عوارض جانبی جدی آنتی بیوتیک‌ها رایج نیستند، اما ممکن است رخ دهند. برخی از عوارض جانبی جدی اصلی عبارتند از:

1- عکس‌العمل‌های آلرژیتیک
واکنش‌های آلرژیک با هر دارویی از جمله آنتی بیوتیک‌ها امکان‌پذیر است. برخی از واکنش‌های آلرژیک می‌توانند خفیف باشند، اما برخی دیگر می‌توانند جدی باشند و نیاز به مراقبت پزشکی دارند.
اگر به آنتی بیوتیک خاصی حساسیت دارید، بلافاصله پس از مصرف دارو علائمی خواهید داشت. این علائم می‌تواند شامل مشکلات تنفسی، کهیر ، و تورم زبان و گلو باشد.

بیشتر بخوانید: آنتی بیوتیک در شیردهی ضرر دارد؟

چه زمانی با پزشک تماس بگیرید؟
اگر کهیر دارید، مصرف دارو را قطع کرده و با پزشک خود تماس بگیرید. اگر تورم یا مشکل تنفسی دارید، مصرف دارو را قطع کنید و فورا با اورژانس تماس بگیرید.

۲- سندرم استیونز جانسون
سندرم استیونز جانسون، یک اختلال نادر، اما جدی در پوست و غشاهای مخاطی است. غشاهای مخاطی، پوشش مرطوب قسمت‌های خاصی از بدن شما مانند بینی، دهان، گلو و ریه ها هستند.
سندرم استیونز جانسون، واکنشی است که می‌تواند با هر دارویی از جمله آنتی بیوتیک‌ها اتفاق بیفتد و اغلب با آنتی بیوتیک‌هایی مانند بتالاکتام‌ها و سولفامتوکسازول رخ می‌دهد.
به طور معمول، سندرم استیونز جانسون با علائمی شبیه آنفولانزا ، مانند تب یا گلودرد شروع می‌شود. این علائم ممکن است تاول و بثورات دردناکی که گسترش می‌یابد به دنبال داشته باشد.
پس از آن، لایه بالایی پوست شما می‌تواند ریزش کند. علائم دیگر می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• کهیرها
• درد پوست
• تب
• سرفه کردن
• تورم صورت یا زبان
• درد در دهان و گلو

چه باید کرد؟
شما نمی‌توانید از این وضعیت جلوگیری کنید، اما می‌توانید خطر را کاهش دهید.
اگر سیستم ایمنی ضعیفی دارید، در گذشته سندرم استیونز جانسون داشته‌اید، یا سابقه خانوادگی این بیماری را دارید، در معرض خطر ابتلا به آن هستید.
اگر فکر می‌کنید هر یک از این شرایط برای شما صدق می‌کند، قبل از مصرف آنتی بیوتیک با پزشک خود صحبت کنید.

چه زمانی با پزشک تماس بگیرید؟
اگر علائم را دارید و فکر می‌کنید به این عارضه مبتلا هستید، فورا با اورژانس تماس بگیرید، یا به نزدیک‌ترین اورژانس مراجعه کنید.

۳- واکنش‌های خونی
برخی از آنتی بیوتیک‌ها می‌توانند تغییراتی در خون شما ایجاد کنند.
مثلا «لکوپنی» کاهش تعداد گلبول‌های سفید خون است که می‌تواند منجر به افزایش عفونت شود.
تغییر دیگر ترومبوسیتوپنی است که سطح پایین پلاکت است که می‌تواند باعث خونریزی، کبودی و کندی لخته شدن خون شود.

پیشنهاد ویژه: آشنایی با مراکز آزمایشگاه در کلینیک نی نی بان

چه باید کرد؟
شما نمی‌توانید از این واکنش ها جلوگیری کنید. با این حال، اگر سیستم ایمنی ضعیفی دارید، در معرض خطر بیشتری قرار دارید. اگر سیستم ایمنی بدن شما ضعیف است، قبل از مصرف آنتی بیوتیک، با پزشک مشورت بگذارید.

چه زمانی با پزشک خود تماس بگیرید؟
اگر عفونت جدیدی دارید، یا عفونتی که به طور ناگهانی پس از مصرف آنتی بیوتیک ظاهر می‌شود، با پزشک تماس بگیرید.
در این شرایط هم به پزشک مراجعه کنید:

• خونریزی جدی دارید که متوقف نمی‌شود.
• خونریزی از راست‌روده.
• ماده‌ای مانند تفاله قهوه سرفه می‌کنید. بیشتر بخوانید: مصرف آنتی بیوتیک در کودکان، چه موقع نیاز است؟

با پزشک خود مشورت کنید
اگر پزشک برای شما آنتی بیوتیک تجویز کرده است، بدانید که راه‌هایی برای مدیریت عوارض جانبی وجود دارد. برخی از سئوالاتی که لازم است از پزشک خود در مورد عوارض جانبی آنتی بیوتیک بپرسید، عبارتند از:

• آیا احتمال دارد دارو عوارض جانبی داشته باشد؟
• پیشنهاد شما برای مقابله با عوارض جانبی چیست؟
• آیا آنتی بیوتیکی وجود دارد که عوارض جانبی کمتری داشته باشد؟
• این موضوع را هم حتما در نظر بگیرید که آنتی بیوتیک را فقط با مشورت پزشک مصرف کنید.

به کلینیک نی نی بان سر بزنید تا متخصص مورد نظر خود را پیدا کنید.