افسردگی در کمین فرزندان اول خانواده

براساس پژوهشی تازه، فرزند اول خانواده یا تک‌فرزند بودن ممکن است با اختلال اضطراب در هشت سالگی و حتی در سنین بالاتر مرتبط باشد و همین موضوع این فرزند را به دلیل جایگاهی که دارد، به سمت افسردگی ببرد.

فرزند اول، مضطرب‌تر و افسرده‌تر از فرزند دوم

از میان کودکانی که تحت مطالعه بودند، فرزندان اول در مقایسه با فرزند دوم یا بعدتر ۴۸ درصد بیشتر در معرض اضطراب و ۳۵ درصد بیشتر در معرض ابتلا به افسردگی بودند.

تک‌فرزندها که هیچ خواهر و برادری نداشتند، در مقایسه با کودکانی که خواهر و برادر داشتند، ۴۲ درصد بیشتر در معرض اضطراب و ۳۸ درصد بیشتر در معرض ابتلا به افسردگی بودند.

البته محققان درمورد اینکه چرا فرزند اول و تک‌فرزندها بیشتر با ابتلا به اضطراب و افسردگی مواجه‌اند، به نتیجه مشخصی نرسیده‌اند. این مطالعه در بحبوحه هشدارها پیرامون بحران رو به افزایش سلامت روان در نوجوانان انجام شده است. بسیاری از محققان حوزه کودک بر این باور هستند که غربالگری اضطراب باید از سن هشت سالگی آغاز شود. آن‌ها تاکید می‌کنند حدود هشت درصد کودکان سه تا ۱۷ساله اضطراب دارند و کودکان زیر ۱۸ سالِ مبتلا به اضطراب در آینده با افزایش اختلال اضطراب یا افسردگی مواجه‌اند.

از اضطراب تا اختلال اضطراب

اضطراب احساسی است که به‌دلیل ترس و نگرانی از وقوع حادثه‌ای ناخوشایند به وجود می‌آید. این حالت ممکن است دوری‌گزینی، حمله‌های عصبی، نگرانی بیش از حد یا علائم دیگر را به دنبال داشته باشد.

موسسه ملی سلامت روان در ایالات متحده می‌گوید هر فرد در مواقعی دچار اضطراب می‌شود، اما زمانی که اضطراب به اندازه‌ای فراگیر شود که پیوسته در زندگی روزمره تداخل ایجاد کند، به اختلال اضطراب منجر می‌شود. اختلال اضطراب نیز، مانند بسیاری دیگر از بیماری‌های روانی، در طیفی از درجات شدت ظاهر می‌شود.

اضطراب در کودکان با علائمی مانند خواب منقطع یا مشکل در خوابیدن و احساسات ناخوشایندی مانند خشم، تحریک‌پذیری و رفتارهای وابسته افراطی آشکار می‌شود و در برخی کودکان هم با علائم فیزیکی مانند ناراحتی معده و سردرد همراه است.

• ویژگی‌های مثبت فرزند اول

در بین فرزندانی که جایگاه اول را در خانواده دارند، خصوصیات مشترکی دیده می‌شود، از جمله:

مسئولیت‌پذیری:

فرزندان اول معمولاً حس مسئولیت بیشتری دارند و از سنین پایین‌تر به وظایف خانوادگی اهمیت می‌دهند.

رهبری:

آن‌ها تمایل دارند نقش رهبری را در خانواده یا گروه‌های همسالان ایفا کنند و اغلب به عنوان الگو برای خواهران و برادران کوچکتر دیده می‌شوند.

کمال‌گرایی:

بسیاری از فرزندان اول به کمال‌گرایی گرایش دارند و ممکن است فشار زیادی به خود وارد کنند تا در کارها موفق شوند.

مراقبت و حمایت:

آن‌ها معمولاً نسبت به خواهران و برادران کوچکتر خود حس حمایت و مراقبت دارند.

• ویژگی‌های منفی فرزندان اول

فرزند اول خانواده ممکن است برخی ویژگی‌های رفتاری منفی داشته باشد که به عوامل مختلفی مانند مسئولیت‌پذیری بیش از حد، فشار اجتماعی و انتظار خانواده بستگی دارد.

کمالگرایی

فرزندان اول به خاطر انتظارات بالای والدین ممکن است به کمال‌گرایی شدید گرایش پیدا کنند. این ویژگی می‌تواند باعث استرس و احساس ناکافی بودن شود.

کنترل‌گری

این فرزندان ممکن است تمایل به کنترل اوضاع داشته باشند و در نتیجه می‌توانند رفتارهای سلطه‌جو یا کنترل‌گر از خود نشان دهند، به‌ویژه نسبت به خواهران و برادران کوچکتر.

حساس به انتقاد و روابط اجتماعی

فرزندان اول معمولاً به انتقادات حساس‌تر هستند و ممکن است به‌راحتی تحت تأثیر نظرات دیگران قرار گیرند، که می‌تواند منجر به احساس ناامنی شود. همچنینبه دلیل مسئولیت‌های بالایی که دارند، ممکن است در روابط اجتماعی دچار مشکل شوند و کمتر از دیگران بازی کنند یا تعاملات غیررسمی داشته باشند.

رقابتی و خصمانه

فرزندان اول ممکن است در رقابت با دیگران بیش از حد احساس فشار کنند و در نتیجه ممکن است رفتارهای رقابتی و خصمانه از خود نشان دهند. عدم انعطاف‌پذیری

این فرزندان ممکن است در مواجهه با تغییرات یا برنامه‌های جدید، کمتر انعطاف‌پذیر باشند و به تغییرات به سختی واکنش نشان دهند.

احساس تنهایی و رفتار تهاجمی

به دلیل مسئولیت‌های زیاد و انتظارات بالا، ممکن است احساس تنهایی یا انزوا کنند و نتوانند به راحتی با دیگران ارتباط برقرار کنند. در برخی موارد، فشارهای روحی و انتظارات می‌تواند منجر به بروز رفتارهای تهاجمی یا پرخاشگرانه شود.

وابسته به تأیید دیگران

فرزندان اول ممکن است به دنبال تأیید و تأییدیه‌های دیگران باشند و در نتیجه احساس ارزشمندی آن‌ها به نظر دیگران بستگی پیدا کند.

فرزند اول دختر است یا فرزند اول پسر است؟

رفتار و خصوصیات فرزند اول بر اساس جنسیتی که دارند می‌تواند متفاوت شود. از جمله اینکه فرزند اول دختر ممکن است بیشتر به نقش‌های مراقبتی تمایل داشته باشد و مسئولیت‌های خانگی را زودتر بپذیرد. همچنین ممکن است در تعاملات اجتماعی و عاطفی حساس‌تر باشد.

فرزند اول پسر؛ ممکن است بیشتر به سمت فعالیت‌های فیزیکی و رقابتی تمایل داشته باشد و در برخی موارد به استقلال بیشتری گرایش یابد. همچنین ممکن است بیشتر به ایفای نقش‌های رهبری و مدیریتی علاقه‌مند باشد.