بیماری اندومتریوز در زنان، چه افرادی مبتلا میشوند؟

درد پیش از قاعدگی، طی قاعدگی و بعد از آن، شایع ترین علامت های این بیماری هستند. در برخی از خانم ها، این درد خیلی شَدید است و هنگام رابطه جنسی، هنگام اجابت مزاج یا هنگام دفع ادرار، تشدید می شود. گاهی اندومتریوز، دردهای مداومی در ناحیه لگن و یا کمر ایجاد می کند. البته بسیاری از خانم هایی که به اندومتریوز مبتلا هستند، علائم خفیفی از بیماری را تجربه می کنند و در بعضی موارد، حتی هیچ گونه علامتی را در بدن خود احساس نمی کنند. ظهور علائم بیماری، بستگی به نقاطی از بدن دارد که این بافت ها در آن رشد یافته اند.
در این مقاله می توانید با بیماری اندومتریوز و راه های درمان آن آشنا شوید.

انقباض عضلات یا اندومتریوز؟
اغلب خانم ها در دوران قاعدگی، دچار درد خفیفی می شوند. حتی ممکن است برای کاهش درد، از داروهای ضد درد نیز استفاده کنند. در صورتی که درد، بیشتر از دو روز ادامه داشت و شما را از انجام فعالیت های روزمره باز داشت یا درد پس از دوران قاعدگی نیز ادامه پیدا کرد، لازم است با پزشک خود در این خصوص مشورت کنید.
در خصوص نوجوانان، درد ناشی از بیماری اندومتریوز، می تواند با اولین دوره قاعدگی آنها آغاز شود. در صورتی که درد قاعدگی شما به حدی زیاد است که مزاحم انجام فعالیت های شما شده، باید به پزشک مراجعه کنید. اولین مرحله درمان نیز می تواند دنبال کردن علائم بیماری و مصرف داروی ضد درد باشد.
گاهی اوقات اولین یا تنها علامت بیماری اندومتریوز، همراه با ایجاد مشکلاتی در باروری است. به دلایل ناشناخته ای، ناباروری در یک سوم از زنانی که دچار این بیماری هستند، بروز خواهد کرد. خبر خوب این است که درمان پزشکی می تواند در از بین بردن ناباروری این بیماران موثر باشد، از سوی دیگر، بارداری به خودی خود می تواند موجب کاهش علائم این بیماری شود.

اندومتریوز یا فیبروئید (فیبروم)
اندومتریوز، یکی از دلایل ایجاد درد حاد در دوران قاعدگی است. اما درد می تواند به دلیل مسائل دیگری همچون فیبروم ها (رشد غیرسرطانی بافت های عضلانی رحم) نیز ایجاد شده باشد. فیبروم، می تواند انقباض های عضلانی دردناک و خونریزی شَدید در طول دوران قاعدگی ایجاد کند. درد اندومتریوز می تواند در زمان های دیگری غیر از دوران قاعدگی نیز بروز کند.

دلیل اندومتریوز چیست؟
پزشکان هنوز به درستی نمی دانند که چرا بافت رحم در خارج از آن، شروع به رشد می کند. نظریه های مختلفی در خصوص دلایل ایجاد این بیماری وجود دارد. وراثت، یکی از عواملی است که می تواند نقش مهمی در این خصوص ایفا کند، در این حالت، سلول های رحم از بدو تولد در نقاط مختلفی از بدنِ این افراد، وجود دارند.
نظریه دیگر این است که خون قاعدگی که حاوی سلول های اندومتریال است، به جای خارج شدن، از طریق لوله های فالوپ برگشته و به داخل حفره لگن می ریزد. در این صورت، این سلول ها به اندام های بدن چسبیده، رشد کرده و در طول زمان، باعث ایجاد خونریزی می شوند. همچنین ممکن است این سلول ها از راه های دیگری به عنوان مثال حین انجام عمل سزارین وارد حفره لگن شوند.

چه افرادی در معرض ابتلا به این بیماری هستند؟
این بیماری در بین خانم هایی شایع تر است که در یکی از گروه های زیر قرار داشته باشند:
-بین سنین ۳۰ تا ۴۰ سالگی
-خانم هایی که فرزند ندارند.
-دوران قاعدگی آنها بیش از هفت روز ادامه دارد.
-سیکل های قاعدگی آنها کوتاه تر از ۲۸ روز است.
-قبل از ۱۲ سالگی، دوره قاعدگی آنها آغاز شده است.
-مادر یا خواهران ایشان به بیماری اندومتریوز مبتلا هستند.

تشخیص بیماری
معاینه لگن
پزشک شما جهت بررسی تخمدان ها، رحم، دهانه رحم و نیز برای تشخیص هر گونه ناهنجاری، معاینه لگن را انجام می دهد. این معاینه می تواند وجود کیست تخمدان یا زخم های داخلی که ممکن است به دلیل اندومتریوز ایجاد شده باشند را نشان دهد. سایر اختلالات حفره لگنی که باعث ایجاد علائم شبیه به بیماری اندومتریوز می شوند نیز طی معاینه بررسی می شوند.
اسکن لگن
با وجود اینکه روش های اسکن و عکسبرداری به تنهایی برای تشخیص بیماری اندومتریوز کافی نیستند، ممکن است پزشک شما انجام اولتراساوند، سی تی اسکن یا ام آر آی، را توصیه کند. با این روش ها، می توان رشد سلول های اندومتر و کیست های بزرگ را تشخیص داد. برای انجام اسکن، امواج صوتی، اشعه ایکس یا میدان های مغناطیسی به همراه پالس های رادیو فرکانس، استفاده می شوند.
لاپاراسکوپی
تنها راه مطمئن برای تشخیص بیماری اندومتریوز، لاپاراسکوپی است. پزشک جراح، با دمیدن گاز به داخل شکم از طریق حفره ای کوچک آن را فراخ تر می کند. لاپاراسکوپ (ابزاری برای رویت درون شکم) از طریق برش ایجاد شده وارد بدن می شود. پزشک می تواند قسمت های کوچکی از بافت ها را جهت بررسی آزمایشگاهی و تایید بیماری حین لاپاراسکوپی جدا کند (این کار بیوپسی نامیده می شود).

درمان بیماری
داروی ضد درد
استفاده از داروهای مُسکن و نیز داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAID)، غالباً به تسکین درد یا گرفتگی عضلانی ناشی از اندومتریوز کمک خواهند کرد. با این حال، این داروها فقط علائم بیماری را از بین می برند و به درمان بیماری کمکی نمی کنند.
قرص های ضد بارداری
قرص های خوراکی جهت پیشگیری از بارداری، سطح هورمون های استروژن و پروژسترون را تنظیم می کنند و به این ترتیب باعث می شوند دوران قاعدگی، کوتاه تر و خفیف تر شود. معمولاً مصرف این داروها، درد ناشی از بیماری اندومتریوز را کاهش می دهد. پزشک شما ممکن است این قرص ها را برای درمان این بیماری به صورت پیوسته و بدون توقف در دوره قاعدگی تجویز کند. همچنین ممکن است قرص هایی که فقط هورمون پروژسترون دارند یا فرم تزریقی آن را برای شما تجویز کند. البته گاهی اوقات علائم بیماری اندومتریوز پس از توقف درمان با قرص، مجدداً بروز پیدا می کنند.
سایر روش های درمانی هورمونی
برای درمان اندومتریوز داروهای دیگری هم وجود دارد. این داروها تولید هورمون های زنانه را مهار کرده و شرایطی شبیه یائسگی در بدن ایجاد می کنند. با قطع دوره های قاعدگی، علائم اندومتریوز هم به کلی از بین می روند. البته این امر ممکن است عوارض مشابه با یائسگی مثل گُرگرفتگی، خشکی واژن، خستگی، تغییرات خُلقی و پوکی استخوان را نیز به دنبال داشته باشد.
عمل جراحی
در زمان انجام لاپاراسکوپی، ممکن است پزشک جراح، بافت اندومتر رشد یافته یا چسبندگی ها را از بدن خارج کند. در اغلب زنان، درد، بلافاصله پس از انجام عمل جراحی از بین می رود. اما در حدود ۴۵ درصد زنان، یک سال پس از انجام عمل جراحی، علائم اندومتریوز بر می گردد. با گذشت زمان، احتمال بازگشت علائم بیشتر هم می شود. البته هورمون درمانی پس از انجام عمل جراحی، می تواند نتایج رضایت بخش تری به همراه داشته باشد.
عمل جراحی باز
در موارد شَدید بیماری اندومتریوز، ممکن است برای خارج کردن بافت های رشد یافته، برداشتن کل رحم و یا خارج کردن بخش یا کل تخمدان ها، انجام لاپاراتومی یا جراحی باز ناحیه شکمی مورد نیاز باشد. اگرچه این نوع عمل های جراحی، میزان موفقیت بالایی دارد، اما بیماری اندومتریوز در مورد ۱۵ درصد از زنانی که رحم و تخمدان های خود را در آورده اند، ممکن است مجدداً بروز کند.

بارداری با وجود بیماری اندومتریوز
بسیاری از خانم هایی که بیماری اندومتریوز دارند، مشکلی در باردار شدن نخواهند داشت. اما عمل جراحی لاپاراسکوپی می تواند باعث افزایش میزان باروری خانم های مبتلا به موارد متوسط تا شَدید اندومتریوز شود. در صورتی که ناباروری به صورت ماندگار ایجاد شده باشد، لقاح مصنوعی (آزمایشگاهی)، روش دیگری است که قابل انجام است. در این روش، اسپرم ها و تخمک ها در آزمایشگاه با یکدیگر ترکیب شده و در نهایت، سلول تخم ایجاد شده در رحم، کاشته خواهد شد.

غلبه بر بیماری اندومتریوز
اگرچه راهی برای پیشگیری از بیماری اندومتریوز وجود ندارد، اما دنبال کردن سبک زندگی سالم، می تواند باعث بهبود حال و وضعیت جسمی بیماران شود. انجام تمرینات ورزشی منظم، موجب بهبود جریان گردش خون و افزایش سطح اندورفین در خون (مُسکن طبیعی بدن) خواهد شد. طب سوزنی، یوگا، ماساژ و میدتیشن نیز می توانند به خفیف تر شدن علائم این بیماری کمک کنند.
یائسگی در اغلب خانم ها، از بین رفتن بیماری اندومتریوز را به دنبال خواهد داشت. در مورد برخی دیگر از خانم ها، در طول دوران بارداری، بیماری اندومتریوز از بین می رود. همچنین در یک سوم از خانم های مبتلا به بیماری اندومتریوز خفیف، علائم بیماری به صورت خود به خود بر طرف می شود.