مشکل ناباروری در مردان، فریز کردن اسپرم

سلول های جنسی مردانه در مقابل ابتلا به عفونت ها، ضربه، برخی آلودگی ها و برخی روش های درمان مانند رادیوتراپی، شیمی درمانی و برخی جراحی ها حساس هستند و ممکن است منجر به عدم توانایی کامل در تولید اسپرم شوند. این مجموعه دلایل، پزشکان و محققان را به سمت فریز کردن اسپرم سوق داده است.

سلول جنسی مردانه را می توان در دمای ۷۰- درجه سانتی گراد در حضور گلیسرول نگه داشت تا در مواقع ضروری دوباره به کار آید. اما چرا ممکن است بعدها به اسپرم فریز شده نیاز شود؟ بیمارانی که تحت درمان های خاص مانند رادیوتراپی یا شیمی درمانی قرار می گیرند، ممکن است در طی فرآیند درمان توانایی تولید اسپرم توسط بدن آن ها به طور کامل از بین برود و یا کاهش باید. این روش جدید، برای زوج هایی که تعداد سلول های اسپرم در مرد کم است، به کار رود.

قبل از انجام پروسه فریز اسپرم، آزمایشگاه موظف است پروسه فریز را برای فرد نمونه دهنده توضیح داده و موافقت و رضایت وی را برای اتمام دوره کسب کند، سپس فرد برای بررسی و کنترل برخی بیماریها مانند: هپاتیت B&C، ایدز و... مورد آزمایش قرار خواهد گرفت. نمونه گیری منی در خود آزمایشگاه به صورت fresh انجام می گیرد. سپس نمونه با شرایط خاص و طبق قوانین، فریز شده و در تانک نیتروژن نگهداری خواهند شد. زمان استاندارد نگهداری از اسپرم فریز شده ۱۰ سال می باشد اما در هر آزمایشگاه تنها ۱سال از اسپرم فریز شده در قبال رضایت فرد نگهداری می شود، تمدید دوره منوط به درخواست فرد نمونه دهنده می باشد. فرد حق این را خواهد داشت در صورت پشیمانی با رعایت مقررات آزمایشگاه نمونه خود را پس گرفته یا اهدا کرده و یا برای مصارف تحقیقاتی در اختیار سایر موسسات قرار دهد.

فریز اسپرم

انجماد شاخه ای از علم کرایوبیولوژی است که به حفظ و نگهداری طولانی مدت سلول در دمای بسیار پایین می پردازد. کشفی که درسال 1948 توسط Polge- Smith -Parks به عمل آمد، نشان داد که اسپرم fowl (ماکیان) می تواند در دمای 70 - درجه سانتیگراد در حضور گلیسرول زنده بماند، که در واقع شروع تئوری انجماد سلولهای جنسی و بافتها بود.

سلولهای زایای مرد در مقابل ابتلا به عفونت ها، ضربه، تأثیرعوامل محیطی همانند آلودگی های شغلی وهمچنین داروها به خصوص شیمی درمانی و اشعه درمانی بسیارآسیب پذیر بوده به گونه ای که این عوامل میتوانند منجر به تخریب فرآیند اسپرماتوژنز شده و تا مرحله توقف کامل روند تولید اسپرم، پیشروند.

از روش های تجربه شده و قابل قبول، حفظ باروری مردان مبتلا به سرطان و یا افراد درمعرض تخریب اسپرماتوژنز قبل ازهر گونه اقدام درمانی، انجماد اسپرم و نگهداری آن در بانک اسپرم می باشد. نزدیک به نیم قرن است که روش فریز اسپرم ابداع شده وامروزه از آن به عنوان یکی از روشهای کمک باروری ART)) مورد استفاده قرار می گیرد. اسپرم ها را می توان برای استفاده هایی چون لقاح مصنوعی یا سایر درمان های ناباروری و نیز اهداء اسپرم در آینده فریز کرد.

بعد از طی شدن آزمایشات مخصوص، انجماد نمونه های اسپرم در ظروف حاوی نیتروژن مایع با دمای 196_ درجه سانتیگراد صورت می گیرد. پس از انجماد اسپرم، زمانی که فرد نیاز به ذوب نمونه داشته باشد با به کارگیری روش های پیشرفته، نمونه از حالت فریز خارج شده و برای استفاده در تکنیک های IUI،ICSI،IVF آماده می شود. در واقع تکنیک های لقاح خارج رحمی، به ویژه ICSI اثرات مخرب ایجاد شده بر روی سلولهای زایای مرد را پس از پروسه فریزجبران می نماید.

کاربردهای فریز اسپرم

اسپرم فرد نمونه دهنده برای استفاده وی در موارد ذیل گرفته و فریز می گردد:

- قدرت تولید مثل در تمام طول زندگی برای همه افراد

- ذخیره و نگهداری اسپرم قبل از اعمال جراحی سیستم تناسلی که توانایی انزال و روند تغییر تولید اسپرم را مختل می نمایند.

- تضمین باروری با ذخیره و نگهداری دراز مدت اسپرم برای مردانی که تحت عمل وازکتومی قرار می گیرند.

- ذخیره و نگهداری اسپرم برای مردانی که مایلند اسپرم آنها درغیاب وی برای همسرشان در دسترس باشد.

- فرد نمونه دهنده بزودی در معرض درمان های خاص قرار خواهد گرفت (شیمی درمانی، رادیوتراپی و ...)

- فرد دارای تعداد کمی اسپرم بوده و یا تعداد اسپرمهای وی در هر بار نمونه دهی، کاهش چشمگیری را نشان می دهد.

- فرد در روز نمونه گیری برای انجام عمل IVF نخواهد توانست در زمان و مکان درمان حضور پیدا کند.

- ذخیره و نگهداری اسپرم برای مردانی که با مواد رادیو اکتیو، اشعه X، سموم و مواد شیمیایی خطرناک و مضر برای سلامت جنسی (دستگاه تولید مثلی) سروکار دارند.

- فرد خواهان اهدای اسپرم باشد.

شانس فرزند دار شدن پس از فریز اسپرم

برخی از اسپرم ها در طول پروسه فریز اسپرم زنده نمانده و یا دچار تغیرات ساختاری می شوند.از این پروسه بیشتر برای درمان ناباروری به روش ICSI((Intra_Cytoplasmic Sperm Injectionاستفاده می شود. اما موفقیت در روشهای IVF و DI نیز نسبی بوده که بیشتر به سن زن گیرنده اسپرم وابسته است.