سونوگرافی بیضه نوزاد، دلیل ادم اسکروتوم چیست؟
برای تشخیص دقیق منشأ اادم اسکروتوم، پزشک ممکن است انجام سونوگرافی بیضه نوزاد را تجویز کند؛ روشی بی‌خطر، بدون درد و بسیار مؤثر که به شناسایی علت اصلی کمک می‌کند و نقش کلیدی در تصمیم‌گیری درمانی دارد.
علت انجام سونوگرافی بیضه نوزاد چیست؟
۱. بررسی بیضه نزول نکرده (Undescended Testicle)
یکی از رایج‌ترین دلایل انجام سونوگرافی بیضه در نوزادان، عدم لمس یا مشاهده یک یا هر دو بیضه در کیسه بیضه (اسکروتوم) است. این حالت معمولاً موقتی است و در برخی موارد تا چند ماه بعد از تولد برطرف میشود، اما اگر ادامه یابد نیاز به بررسی دارد.
۲. تشخیص وجود یا نبود بیضه (Anorchia)
در برخی موارد نادر، نوزاد ممکن است به طور مادرزادی فاقد یک یا هر دو بیضه باشد. سونوگرافی می‌تواند به پزشک کمک کرده تا مشخص کند بیضه وجود دارد و فقط پنهان است، یا اصلاً تشکیل نشده است.
۳. بررسی فتق اینگوینال (Inguinal Hernia)
اگر بخشی از روده یا بافت شکمی وارد کانال کشاله ران شود، ممکن است پزشک مشکوک به فتق اینگوینال شود. این حالت می‌تواند باعث تورم و ناراحتی در ناحیه بیضه شود. سونوگرافی به‌خوبی می‌تواند این مورد را بررسی کند.
۴. تشخیص تورم یا توده
اگر پزشک یا والدین برآمدگی یا تورم غیرعادی در کیسه بیضه مشاهده کنند، ممکن است برای اطمینان از خوش‌خیم بودن آن یا رد احتمال ناهنجاری، سونوگرافی انجام شود.
۵. بررسی هیدروسل (Hydrocele)
هیدروسل به تجمع مایع اطراف بیضه گفته میشود. این حالت در نوزادان نسبتاً شایع است و معمولاً بدون درمان خاص برطرف میشود، اما سونوگرافی برای تشخیص دقیق آن استفاده میشود.
۶. پیچ‌خوردگی بیضه (Testicular Torsion)
هرچند بسیار نادر است، اما اگر نوزاد علائمی مانند بی‌قراری شدید، قرمزی یا تورم در ناحیه تناسلی داشته باشد، پزشک ممکن است احتمال پیچ خوردگی بیضه را بررسی کند که یک اورژانس پزشکی محسوب میشود.
سونوگرافی بیضه چگونه انجام میشود؟
- نوزاد به پشت خوابانده میشود و ژل مخصوص روی ناحیه بیضه مالیده میشود.
- پروب سونوگرافی روی پوست قرار گرفته و تصاویری از بیضه‌ها و اطراف آن گرفته میشود.
- این روش کاملاً بدون درد و بی‌خطر است و معمولاً فقط چند دقیقه طول می‌کشد.
آیا سونوگرافی بیضه برای نوزاد خطر دارد؟
خیر. سونوگرافی یکی از ایمن‌ترین روش‌های تصویربرداری است، چون از اشعه استفاده نمی‌کند و هیچ اثر جانبی شناخته‌شده‌ای برای نوزادان ندارد. این روش توسط پزشکان کودکان و اورولوژیست‌ها به‌طور گسترده برای بررسی‌های دقیق به کار می‌رود.
ادم اسکروتوم چیست؟
اصطلاح ادم اسکروتوم (به انگلیسی: Scrotal Edema) به حالتی گفته میشود که در آن مایع اضافی در بافت‌های کیسه بیضه (اسکروتوم) جمع شده و باعث تورم، پف‌کردگی یا سنگینی این ناحیه میشود.
آیا ادم اسکروتوم خطرناک است؟
در بسیاری از موارد، خطرناک نیست و خودبه‌خود برطرف میشود (مثلاً بعد از جراحی یا واکنش موقتی بدن). اما در برخی موارد، می‌تواند نشانه‌ای از بیماری جدی مانند عفونت یا نارسایی اندام‌ها باشد که نیاز به بررسی فوری پزشکی دارد.
تشخیص چگونه انجام میشود؟
- معاینه بالینی توسط پزشک
- سونوگرافی اسکروتوم برای تشخیص علت تورم
- در صورت لزوم: آزمایش خون، ادرار یا بررسی‌های تخصصی دیگر
دلایل ادم اسکروتوم در نوزادان
ادم اسکروتوم در نوزادان (تورم کیسه بیضه) می‌تواند به دلایل مختلفی ایجاد شود و معمولاً والدین را نگران می‌کند، اما در بسیاری از موارد بی‌خطر و گذراست. در ادامه، رایج‌ترین دلایل ادم اسکروتوم در نوزادان را بررسی می‌کنیم.
۱. هیدروسل (Hydrocele)
- شایع‌ترین علت تورم بیضه در نوزادان.
- در این حالت، مایعی در اطراف بیضه‌ها جمع میشود.
- اغلب بی‌درد و بدون خطر است و معمولاً در طی سال اول زندگی خودبه‌خود برطرف میشود.
- اگر هیدروسل بزرگ یا فشرده باشد، ممکن است با ادم اشتباه گرفته شود.
۲. فشار مایعات مادرزادی (ادم فیزیولوژیک)
پس از تولد، برخی نوزادان دچار احتباس مایعات در بدن می‌شوند که می‌تواند اسکروتوم را هم متورم کند. معمولاً ظرف چند روز اول زندگی بدون درمان خاصی برطرف میشود.
۳. فتق اینگوینال (Inguinal Hernia)
- ورود بخشی از روده از طریق کانال کشاله ران به کیسه بیضه.
- ممکن است باعث تورم متناوب یا ثابت اسکروتوم شود.
- نیازمند پیگیری پزشکی و معمولاً جراحی است.
۴. عفونت‌ها
- عفونت‌های ادراری یا عفونت در مجاری تناسلی ممکن است منجر به التهاب و تورم بیضه‌ها شود (اگرچه در نوزادان نادر است).
- ممکن است با علائمی مثل تب، بی‌قراری یا تغییر رنگ پوست همراه باشد.
۵. ترومای زمان تولد یا زایمان سخت
فشار مکانیکی هنگام تولد طبیعی یا استفاده از فورسپس می‌تواند موجب خونریزی یا تورم موقت در ناحیه تناسلی نوزاد شود.
۶. نارسایی ارگان‌ها یا لنف‌ادم مادرزادی
در موارد نادر، مشکلات کلیوی، قلبی یا اختلال در جریان لنف می‌تواند باعث ورم عمومی بدن از جمله اسکروتوم شود.
چه زمانی باید نگران شد؟
اگر هر یک از علائم زیر را مشاهده کردید، باید فوراً به پزشک مراجعه کنید:
- قرمزی یا تغییر رنگ شدید اسکروتوم
- بی‌قراری زیاد یا گریه غیر قابل کنترل
- تب
- حساسیت به لمس یا درد شدید
- تورم یک طرفه ناگهانی و سفت
روش‌های درمان ادم اسکروتوم در نوزادان
درمان ادم اسکروتوم در نوزادان (تورم کیسه بیضه) به علت زمینه‌ای آن بستگی دارد. از آن‌جا که ادم می‌تواند نشانه‌ای از یک مشکل خوش‌خیم یا گاهی جدی باشد، تشخیص درست توسط پزشک بسیار مهم است. در ادامه، روش‌های رایج درمان ادم اسکروتوم در نوزادان را مورد بررسی قرار خواهیم داد.
اگر علت هیدروسل باشد
- درمان: معمولاً نیازی نیست
- در اغلب موارد، هیدروسل مادرزادی تا یک سالگی به طور خودبه‌خود برطرف میشود.
فقط در موارد زیر نیاز به مداخله جراحی است:
- اگر هیدروسل تا بعد از ۱۲ تا ۱۸ ماهگی باقی بماند
- تورم به مرور بزرگ‌تر شود
- با ناراحتی یا عفونت همراه باشد
اگر علت فتق اینگوینال باشد
- درمان: جراحی
- برخلاف هیدروسل، فتق اینگوینال باید هرچه سریع‌تر جراحی شود چون خطر گیر افتادن روده و انسداد وجود دارد.
- جراحی ساده و ایمن بوده و معمولاً نوزاد همان روز از بیمارستان مرخص میشود.
اگر علت احتباس مایعات فیزیولوژیک نوزادی باشد
- درمان: نیاز ندارد
- ادم ناشی از تغییرات طبیعی بدن نوزاد در چند روز اول تولد، معمولاً بدون درمان خاصی رفع میشود.
- فقط لازم است نوزاد تحت نظر پزشک باشد و مصرف مایعات و دفع ادرار به‌طور منظم کنترل شود.
اگر علت عفونت باشد
- درمان: آنتی‌بیوتیک
- در صورت وجود علائم عفونت (تب، بی‌قراری، قرمزی، ترشح)، پزشک ممکن است آنتی‌بیوتیک خوراکی یا تزریقی تجویز کند.
- گاهی برای اطمینان از عدم درگیری بیضه یا اپیدیدیم، سونوگرافی انجام میشود.
اگر علت لنف‌ادم یا بیماری سیستمیک باشد
- درمان: تخصصی و طبق نظر فوق تخصص
- اگر نوزاد دچار بیماری‌های نادر لنفاوی یا نارسایی قلبی/کلیوی باشد، درمان به صورت پزشکی تخصصی و چندجانبه انجام میشود.
اقدامات کمکی در خانه (با نظر پزشک)
- بالا نگه داشتن ملایم اسکروتوم (در حالت خوابیده)
- استفاده از پوشک مناسب و نرم برای کاهش فشار
- پرهیز از فشار فیزیکی یا ماساژ دادن ناحیه
توجه به علائم هشدار: تب، تغییر رنگ شدید، بی‌قراری مداوم، توقف دفع ادرار