غذا کمکی برای نوزادان، چه زمانی شروع شود؟
دختر من در حال حاضر سه ماه و نیم سن دارد و با اینکه شیر من زیاد هم هست ولی احساس می کنم هنوز احساس گرسنگی می کند.
پرسش: سوال من در مورد شروع غذای کمکی برای نوزاد است. دختر من در حال حاضر سه ماه و نیم سن دارد و با اینکه شیر من زیاد هم هست ولی احساس می کنم هنوز احساس گرسنگی می کند و مدام انگشتانش را می مکد و حرص و ولع برای خوردن دارد و با دادن شیر باز هم این احساس را دارد. آیا می توانم برای دخترم غذای کمکی را شروع کنم یا خیر؟
پاسخ: تا زیر شش ماهگی تنها باید کودکتان را از شیر خودتان تغذیه کنید.هر چقدر میل دارد شیر خودتان را بدهید تا پایان شش ماهگی. بنا براین وقتی کودک شما وزن می گیرد یعنی سیر شده و به چیز دیگری به جز شیر مادر نیاز ندارد.
شیر مادر بهترین و ضروری ترین غذا در ۶ ماه اول زندگی طفل است. درمورد فواید شیر مادر و دلایل برتری آن به شیر فورمولا (شیرخشک) صحبت کردیم و گفتیم که در شیر مادر بیش از ۳۰۰ نوع عامل ضد بیماری موجود است.
در این دوره ی زندگی، رشد بسیار سریع است و کودک با مصرف غذای خوب، رشد کافی می کند. نوزاد سالمی که با کفایت بالای مواد مغذی تغذیه می شود، انرژی کافی برای یادگیری و پاسخ دادن به محرک های محیط را دارد.
در اولین روزهای زندگی کودک یعنی در هفته اول، وزن شیرخوار کم می شود ولی از روز هفتم کودک به وزن اولیه باز می گردد. دلیل این کم شدن وزن ، خروج کودک از محیط مایع رحم است. با رشد مناسب و تغذیه خوب در پایان ۶ ماهگی، وزن کودک دو برابر وزن هنگام تولدش می شود. تغذیه کودک در ۶ ماه اول، تغذیه انحصاری با شیرمادر است. کودک به هیچ ماده غذایی دیگری نیاز ندارد. حتی آب هم نیاز ندارد. اگر به دفعات کافی و مقدار مناسب شیر بخورد، کلیه نیازهایش تأمین می شود. دادن آب قند، جوشانده ها و داروهای خودسرانه یک اشتباه بزرگ است و موجب حساسیت غذایی و غیرغذایی کودک در سنین بالاتر و افزایش احتمال آلودگی به میکروب اسهال می شود.
بهترین روش برای شیر دادن به کودک
آیا کودک به میزان کافی شیر مصرف می کند؟
اطلاع از اینکه آیا نوزاد شیر کافی مصرف می کند مشکل است، چون شیرمکیده شده از سینه را نمی توان اندازه گرفت از اینرو با روشهای زیر از کفایت مصرف شیر توسط کودک مطلع می شویم.
* افزایش وزن مطلوب شیرخوار بر اساس منحنی رشد که نیم کیلوگرم در ماه است.
* حدود ۶ تا ۸ بار دفع ادرار بصورت پوشک کاملاً خیس در ۲۴ ساعت در صورتی که شیرخوار با شیر مادر تغذیه شود. ادرار پس از چند روز اول تولد باید کاملاً شفاف باشد و در غیراینصورت باید با پزشک کودک مشورت کنید.
* ۵-۲ بار دفع مدفوع در روز. در روزهای اول تولد حرکت روده ی کودک بدلیل دفع مکونیوم زیاد است و مدفوع کودک تیره رنگ است. از روز پنجم تولد حرکات روده نرمال شده و مدفوع آبکی یا خمیری و خردلی رنگ است و معمولاً بوی کمی دارد. تغییر رنگ مدفوع نشان دهنده بروز مشکل نیست، ولی اگر مدفوع کودک مثل روزهای نخستین همچنان تیره بود و یا تعداد دفعات مدفوع در ۵ تا ۲۱ روزگی ، کمتر از یکبار در روز شد، حتماً با پزشک مشورت کنید.
با افزایش سن کودک دفعات مدفوع کم شده و این نشانه یبوست یا بیماری نیست. بطور کامل مدفوع کم و نامنظم کودک نشانه کمبود مصرف شیر است.
- شادابی پوست، هوشیاری و سلامت ظاهری شیرخوار.
افزایش حجم شیر مادر
بهترین راه برای افزایش شیر، افزایش دفعات شیردهی است. مثلاً اگر کودک را هر 2 ساعت یکبار شیر می دادید، فواصل شیردهی را به یکساعت و نیم کاهش دهید. برای راحت تر شدن و اطمینان بیشتر، در چند روز اول، دفعات و مدت شیردهی را یادداشت کنید. مدت معمول شیرخوردن کودکان 15 دقیقه است. افزایش دفعات شیردهی سیستم هورمونی بدن را بیشتر تحریک کرده و تولید شیر افزایش می یابد.
از جمله غذاها و مواد غذایی که موجب افزایش شیرمادر می شوند:
مواد غنی از نشاسته مثل ماکارونی، به علاوه میوه هایی چون بادام، انگور، همچنین هویج، شوید، آب لیموی تازه، سیب زمینی ترشی موجب افزایش شیرمادر می شوند. در طب گیاهی آمده، خوردن عرق زیره ، برگ ترب سیاه پخته شده و ۲ گرم تخم ترب در طول شبانه روز موجب افزایش شیرمادر خواهد شد.
مادران شاغل چگونه باید فرزند خود را شیر بدهند؟
این سئوال برای خیلی از مادران مطرح است، زیرا با مشغولیتی که خارج از منزل دارند نمی توانند بطور منظم به کودک شیر بدهند. این مادران باید در مدتی که در منزل هستند شیر خود را بوسیله شیردوش یا در فنجان بدوشند و در یخچال نگه داری کنند. در ساعت کاری پرستار بچه، فنجان شیر را در آب گرم گذاشته و وقتی شیر ولرم شد با قاشق کوچک به شیرخوار بدهند. در مواردی که امکان نگه داری شیرخوار در منزل فراهم نیست، بهتر است مادر، کودک را در مهد کودکی نزدیک محل کارش بگذارد تا بتواند در طول ساعت کاری چند مرتبه به کودک شیر بدهد.
سعی کنید تا حد امکان سراغ شیر خشک نروید.
زمان شروع مکمل های ویتامین و املاح برای شیرخوار
کودکی که زودتر از موعد بدنیا می آید و یا با وزن کمتر از ۵/۱ کیلو بدنیا می آید، نیاز به ویتامین ها و املاح زیادی دارد تا رشدش جبران شود. از اینرو دادن مکمل های ویتامین و املاح که برای نوزادان و بر اساس نیازهای آنها تنظیم شده، مفید است.
در مورد کودکان سالم، شروع قطره آهن از ۶ ماهگی الزامی است و طبق تحقیقات قطره ویتامینD هم بسیار مفید است و از بروز بیماری راشیتیسم شیرخواران یا همان نرمی استخوان جلوگیری می کند.
در مورد زمان شروع تغذیه تکمیلی و یا غذای جامد و نوع آن، در مطلب بعدی توضیحات جامعی ارائه خواهد شد.
پاسخ: تا زیر شش ماهگی تنها باید کودکتان را از شیر خودتان تغذیه کنید.هر چقدر میل دارد شیر خودتان را بدهید تا پایان شش ماهگی. بنا براین وقتی کودک شما وزن می گیرد یعنی سیر شده و به چیز دیگری به جز شیر مادر نیاز ندارد.
شیر مادر بهترین و ضروری ترین غذا در ۶ ماه اول زندگی طفل است. درمورد فواید شیر مادر و دلایل برتری آن به شیر فورمولا (شیرخشک) صحبت کردیم و گفتیم که در شیر مادر بیش از ۳۰۰ نوع عامل ضد بیماری موجود است.
در این دوره ی زندگی، رشد بسیار سریع است و کودک با مصرف غذای خوب، رشد کافی می کند. نوزاد سالمی که با کفایت بالای مواد مغذی تغذیه می شود، انرژی کافی برای یادگیری و پاسخ دادن به محرک های محیط را دارد.
در اولین روزهای زندگی کودک یعنی در هفته اول، وزن شیرخوار کم می شود ولی از روز هفتم کودک به وزن اولیه باز می گردد. دلیل این کم شدن وزن ، خروج کودک از محیط مایع رحم است. با رشد مناسب و تغذیه خوب در پایان ۶ ماهگی، وزن کودک دو برابر وزن هنگام تولدش می شود. تغذیه کودک در ۶ ماه اول، تغذیه انحصاری با شیرمادر است. کودک به هیچ ماده غذایی دیگری نیاز ندارد. حتی آب هم نیاز ندارد. اگر به دفعات کافی و مقدار مناسب شیر بخورد، کلیه نیازهایش تأمین می شود. دادن آب قند، جوشانده ها و داروهای خودسرانه یک اشتباه بزرگ است و موجب حساسیت غذایی و غیرغذایی کودک در سنین بالاتر و افزایش احتمال آلودگی به میکروب اسهال می شود.
بهترین روش برای شیر دادن به کودک
آیا کودک به میزان کافی شیر مصرف می کند؟
اطلاع از اینکه آیا نوزاد شیر کافی مصرف می کند مشکل است، چون شیرمکیده شده از سینه را نمی توان اندازه گرفت از اینرو با روشهای زیر از کفایت مصرف شیر توسط کودک مطلع می شویم.
* افزایش وزن مطلوب شیرخوار بر اساس منحنی رشد که نیم کیلوگرم در ماه است.
* حدود ۶ تا ۸ بار دفع ادرار بصورت پوشک کاملاً خیس در ۲۴ ساعت در صورتی که شیرخوار با شیر مادر تغذیه شود. ادرار پس از چند روز اول تولد باید کاملاً شفاف باشد و در غیراینصورت باید با پزشک کودک مشورت کنید.
* ۵-۲ بار دفع مدفوع در روز. در روزهای اول تولد حرکت روده ی کودک بدلیل دفع مکونیوم زیاد است و مدفوع کودک تیره رنگ است. از روز پنجم تولد حرکات روده نرمال شده و مدفوع آبکی یا خمیری و خردلی رنگ است و معمولاً بوی کمی دارد. تغییر رنگ مدفوع نشان دهنده بروز مشکل نیست، ولی اگر مدفوع کودک مثل روزهای نخستین همچنان تیره بود و یا تعداد دفعات مدفوع در ۵ تا ۲۱ روزگی ، کمتر از یکبار در روز شد، حتماً با پزشک مشورت کنید.
با افزایش سن کودک دفعات مدفوع کم شده و این نشانه یبوست یا بیماری نیست. بطور کامل مدفوع کم و نامنظم کودک نشانه کمبود مصرف شیر است.
- شادابی پوست، هوشیاری و سلامت ظاهری شیرخوار.
افزایش حجم شیر مادر
بهترین راه برای افزایش شیر، افزایش دفعات شیردهی است. مثلاً اگر کودک را هر 2 ساعت یکبار شیر می دادید، فواصل شیردهی را به یکساعت و نیم کاهش دهید. برای راحت تر شدن و اطمینان بیشتر، در چند روز اول، دفعات و مدت شیردهی را یادداشت کنید. مدت معمول شیرخوردن کودکان 15 دقیقه است. افزایش دفعات شیردهی سیستم هورمونی بدن را بیشتر تحریک کرده و تولید شیر افزایش می یابد.
از جمله غذاها و مواد غذایی که موجب افزایش شیرمادر می شوند:
مواد غنی از نشاسته مثل ماکارونی، به علاوه میوه هایی چون بادام، انگور، همچنین هویج، شوید، آب لیموی تازه، سیب زمینی ترشی موجب افزایش شیرمادر می شوند. در طب گیاهی آمده، خوردن عرق زیره ، برگ ترب سیاه پخته شده و ۲ گرم تخم ترب در طول شبانه روز موجب افزایش شیرمادر خواهد شد.
مادران شاغل چگونه باید فرزند خود را شیر بدهند؟
این سئوال برای خیلی از مادران مطرح است، زیرا با مشغولیتی که خارج از منزل دارند نمی توانند بطور منظم به کودک شیر بدهند. این مادران باید در مدتی که در منزل هستند شیر خود را بوسیله شیردوش یا در فنجان بدوشند و در یخچال نگه داری کنند. در ساعت کاری پرستار بچه، فنجان شیر را در آب گرم گذاشته و وقتی شیر ولرم شد با قاشق کوچک به شیرخوار بدهند. در مواردی که امکان نگه داری شیرخوار در منزل فراهم نیست، بهتر است مادر، کودک را در مهد کودکی نزدیک محل کارش بگذارد تا بتواند در طول ساعت کاری چند مرتبه به کودک شیر بدهد.
سعی کنید تا حد امکان سراغ شیر خشک نروید.
زمان شروع مکمل های ویتامین و املاح برای شیرخوار
کودکی که زودتر از موعد بدنیا می آید و یا با وزن کمتر از ۵/۱ کیلو بدنیا می آید، نیاز به ویتامین ها و املاح زیادی دارد تا رشدش جبران شود. از اینرو دادن مکمل های ویتامین و املاح که برای نوزادان و بر اساس نیازهای آنها تنظیم شده، مفید است.
در مورد کودکان سالم، شروع قطره آهن از ۶ ماهگی الزامی است و طبق تحقیقات قطره ویتامینD هم بسیار مفید است و از بروز بیماری راشیتیسم شیرخواران یا همان نرمی استخوان جلوگیری می کند.
در مورد زمان شروع تغذیه تکمیلی و یا غذای جامد و نوع آن، در مطلب بعدی توضیحات جامعی ارائه خواهد شد.
منبع:
تبیان
برای ارسال نظر کلیک کنید
▼