آلودگی هوا و کودکان، سلامتشان در خطر است؟

این روزها همه ی پدر و مادران نگران فرزندانشان هستند و مایلند بدانند عوارض آلودگی هوا بر سلامت کودکان چیست؟ مواد مضر موجود در هوای آلوده در مواردی به بروز آلرژی های شدید در بینی منجر می شود که این موضوع به اختلالات تنفسی طی شبانه روز دامن می زند و ممکن است اثرات بدی روی کیفیت خواب و سلامت کودک بگذارد.
دکتر علیرضا ناطقیان، فوق تخصص بیماری های عفونی اطفال در پاسخ به این که تردد در هوای آلوده چه عواقبی برای کودکان می تواند داشته باشد، می گوید:
«وقتی هوای شهرها در شرایط هشدار قرار می گیرد، نشان می دهد انواع آلاینده های مضر در هوایی که تنفس می کنیم وجود دارد. استنشاق برخی از این آلاینده ها آثار کوتاه مدت دارد و به سرعت خود را نشان می دهد و عوارض برخی از آنها اثرات بلند مدت دارد که با گذشت زمان عواقبش آشکار می شود، مثلا وقتی ریزگردها در هوا افزایش می یابد، آثار کوتاه مدتی بر سیستم تنفس کودکان می گذارد که غالبا سبب تشدید آلرژی های تنفسی به ویژه در کودکان مبتلا به آسم می شود و می تواند با حملات آسم همراه باشد.
مواد مضر موجود در هوای آلوده در مواردی به بروز آلرژی های شدید در بینی منجر می شود که این موضوع به اختلالات تنفسی طی شبانه روز دامن می زند و ممکن است اثرات بدی روی کیفیت خواب و سلامت کودک بگذارد.»
دکتر ناطقیان با اشاره به اثرات شدید مسمومیت با سرب، آثار منفی بلندمدت این نوع مسمومیت را بر سیستم تکامل عصبی کودک و بروز کم خونی در کودکان می داند و تأکید می کند:
«در روزهایی که به علت آلودگی هوا از سوی سازمان های مسئول، مدارس و مهدهای کودک تعطیل اعلام می شود، کودکان آسیب پذیر که بیشتر شیرخواران و کودکان زیر پنج سال هستند، به هیچ وجه نباید از منزل خارج شوند و در معرض هوای آلوده قرار بگیرند.»

بیرون نرفتن کودک از خانه
دکتر عباس مومن زاده، فوق تخصص عفونی اطفال درباره لزوم بیرون نرفتن کودک از خانه می گوید :
«بهتر است وسایل بچه ها در اتاقشان را با پارچه نم دار یک به یک تمیز کنیم تا ذرات معلق نشسته روی اشیا پاک شود. در شرایط آلوده نمی توان توصیه به باز کردن پنجره ها برای تعویض هوا کرد. مسلما خطر مواجه شدن با ذرات معلق خطرناک در هوای آلوده ی خارج از خانه در فصول سرد بسیار بیشتر است. این مواد موجب افزایش بروز عفونت های ریوی، شدت یافتن آلرژی و در بلندمدت زمینه ساز ابتلا به انواع سرطان ها در کودکان می شود. بنابراین باید از مواجهه با ذرات معلق و مضر موجود در هوای آلوده پیشگیری کرد.»

رابطه آلودگی هوا و افزایش سرماخوردگی
دکتر مؤمن زاده با اشاره به این که در زمان شدت یافتن آلودگی هوا و افزایش ذرات معلق، کودکان بیشتر به سرماخوردگی مبتلا می شوند می گوید:
«سازمان بهداشت جهانی می گوید حدود ۲۰۰ نوع ویروس سرماخوردگی داریم که به طور مستقیم، از طریق تماس دست با اشیای آلوده و سپس تماس دست با بینی و دهان یا از طریق نشستن ویروس ها روی ذرات معلق موجود در هوای آلوده و سپس استنشاق این هوا وارد بدن کودکان می شوند و آنها را مبتلا به سرماخوردگی می کنند. به همین علت است که این روزها می بینیم بسیاری از کودکان از سرماخوردگی رنج می برند.
وی تغذیه مناسب، تأمین ویتامین های بدن مانند ویتامین ث از طریق خوردن میوه جات و سبزیجات و تقویت سیستم ایمنی بدن را از عوامل مهم پیشگیری از ابتلا به سرماخوردگی در فصول سرد می داند.»
مواد مضر موجود در هوای آلوده، به بروز آلرژی های شدید در بینی منجر می شود.

راهکار در شرایط اضطرار
دکتر مومن زاده معتقد است : «اگر ناچاریم در هوای آلوده با کودکان بیرون برویم، باید از ماسک های مناسبی که صورت و دهان و بینی کودکان را به خوبی می پوشاند استفاده کنیم. این ماسک ها در بازار از طریق داروخانه ها و فروشگاه های عرضه محصولات پزشکی در دسترس است.
در روزهایی که هوا آلوده است، بهتر است کودکان از تماس بدنی و دست دادن با کودکان دیگر یا بزرگسالان خودداری کنند و حداقل یک و نیم متر با کسی که مبتلا به سرماخوردگی است فاصله داشته باشند. وقتی کودک را از خارج از منزل به خانه می آوریم، حتما باید دست و صورت خود و کودک را با آب و صابون به دقت بشوییم تا ذرات معلق نشسته روی اشیا وارد دستگاه تنفسی شان نشود. برای تمیز کردن دهان و بینی از تماس مستقیم دست باید خودداری کرد و لازم است حتما از دستمال کاغذی یک بار مصرف استفاده شود.»

اصلی ترین عوارض آلودگی هوا بر سلامت کودکان
دکتر کوشانفر، متخصص کودکان می گوید: «آلودگی هوا ضریب هوشی کودکان تهرانی را ۵ تا ۱۰ درصد از سایر کودکان کمتر کرده است. همچنین کم خونی و کمبود ویتامین D از دیگر تبعات آلودگی هواست.
آلودگی هوا در تهران هم برای کودکان و هم برای بزرگسالان مسئله پر اهمیتی است که باید به آن توجه ویژه ای داشت.
در آلودگی هوا وجود فلزاتی مانند سرب و آلاینده هایی مثل ازن بیش از مقدار مجاز است. وارونگی هوا فلزات سنگینی مانند سرب را در سطح پایین تری می آورد و کودکان به دلیل داشتن قد کوتاه، بیشترین قربانیان سرب هستند.
سرب یک ماده بی رنگ و سنگین است که از طریق خون به قسمت های مختلف بدن وارد می شود و در مغز و مغز استخوان رسوب پیدا می کند و خارج سازی آن بسیار سخت است؛ پس می توان گفت که عملا راهی برای خارج سازی آن وجود ندارد و این مواد ۱۰ تا ۱۵ سال در نسوج بدن باقی می مانند.
وقتی این مواد در مغز کودک وارد می شوند، ضریب هوشی را کاهش می دهد.
اختلالات تنفسی و بروز زمینه های آلرژی از دیگر عوارض آلودگی هوا بر سلامت کودکان است، به طور مثال کودکانی که در این محیط ها زندگی می کنند، اغلب بعد از یک سرماخوردگی، عوارض طولانی مدتی چون سرفه های بیش از حد و آبریزش بینی دارند که آلودگی هوا، علت اصلی آن است.
کم خونی نیز یکی دیگر از بیماری هایی است که به واسطه آلودگی هوا برای شخص به وجود می آید. همچنین کمبود ویتامین D در کودک به علت آلودگی هوا و تابش کمتر اشعه آفتاب به چشم می خورد.
با توجه به شرایط آلودگی هوا در تهران و سایر شهرستان ها و عوارض آلودگی هوا بر سلامت کودکان به والدین توصیه می کنیم که در برنامه تغذیه ای کودک علاوه بر مواد پروتئینی، سبزیجات و میوه های تازه را نیز قرار دهند. همچنین خوردن سیب به دلیل جذب ترکیبات سرب و دفع از راه ادرار فراموش نشود.»