علت کم کاری تیروئید در کودکان چیست؟

سنین کودکی که به دوران رشد معروف هستند، نقش مهمی در زندگی انسان دارند چرا که در این دوران رشد جسمی و شکوفایی ذهنی در مغز صورت می ‌گیرد؛ تیروئید کم‌کار در کودکان می‌تواند اثر مخرّب و جبران‌ناپذیری داشته باشد، چرا که نه تنها رشد فکری و جسمی بلکه متابولیسم کلی بدن و تنظیم فرآیندهای تنفس، خون‌رسانی و بیشتر اندام‌ها به هورمون‌های تیروئید بستگی دارند.

دلایل کم‌کاری تیروئید در کودکان
اختلالی که در آن به هر علتی غدّة تیروئید کمتر از میزان طبیعی هورمون ترشّح کند، کم‌کاری تیروئید است؛ این بیماری معمولا در تمام سنین دلایل مشابهی دارد که در ادامه با علّت‌های شایع آن در کودکی آشنا می‌شویم:
عوامل وراثتی
لازم است بدانید که این بیماری واگیردار نیست و بروز آن در کودکی دلایل دیگری دارد که یکی از آنها می‌تواند عامل ارثی باشد، کودکانی که در خانوادة آنها والدین یا یکی از اقوام درجه یک به اختلال تیروئید مبتلا هستند، بیشتر در معرض کم‌کاری تیروئید قرار دارند.
نواقص مادرزادی
اگر مادر در دوران بارداری به هر دلیلی دچار این عارضه باشد، ممکن است نوزاد با نقص در این غدّه به دنیا بیاید و این بیماری که معمولا تشخیص داده نمی‌شود، در سنین کودکی ادامه پیدا می‌کند. گاهی هم بعد از تولد این غدّه به اندازة کافی رشد نمی‌کند یا با وجود رشد کافی هورمون ترشح نمی‌کند که این هم بیشتر به وضعیت مادر در بارداری بستگی دارد و در هر صورت باعث کم‌کاری تیروئید در کودک می‌شود.
کمبود یُد
تیروئید برای تولید هورمون به عنصر یُد بسیار وابسته است و اگر بدن کودک آن را کم داشته باشد به کم‌کاری این غدّة درون‌ریز مبتلا می‌شود و علامت آن معمولا تورم این قسمت است که به آن گواتر می‌گویند. البته امروزه این مشکل با اضافه شدن این عنصر به نمک خوراکی در سفرة مردم، بسیار نادر است.
کم ‌کاری هیپوفیز
تمام فعالیت‌های تیروئید را غدّة دیگری به نام هیپوفیز در مغز کنترل می‌کند؛ اگر این قسمت در مغز کودک درست عمل نکند ممکن است به این بیماری دچار شود که به آن هایپوتیروئیدی ثانویه هم می‌گویند.
نقص در سیستم ایمنی
از شایع‌ترین عوامل بروز کم‌کاری تیروئید، نقص در سیستم ایمنی بدن است؛ گاهی آنتی‌بادی‌های تولید شده توسط این سیستم به اشتباه به تیروئید حمله می‌کنند و آن را فلج می‌کنند که در این حالت نمی‌تواند به اندازة کافی هورمون تولید کند. این بیماری معمولا با التهاب غدّه همراه است و آن را هاشیموتو می‌نامند.

علائم تیروئید کم ‌کار در کودکان
نشانه‌های این بیماری به آهستگی بروز می‌کنند و معمولا به سختی تشخیص داده می‌شود و به همین دلیل است که والدین با مشاهدة هر کدام از آنها باید فرزند خود را برای آزمایش نزد متخصص ببرند:
تاخیر در رشد جسمی (رشد نکردن استخوان‌ها ناشی از کم‌کاری تیروئید)
خستگی و بی‌حالی غیر معمول در کودک
تورّم غدّة تیروئید (گواتر)
ورم کردن بدن و چاقی در کودک
حساسیت به سرما
خشک شدن پوست و به راحتی کبود شدن آن
تمرکز پایین و اختلالات ذهنی
یبوست و خواب زیاد
استخوان‌های شکننده و ضربان آهستة قلب

علامت ‌های هنگام تولد
هنگام به دنیا آمدن نیز نوزاد علائمی دارد که اگر تشخیص داده شوند، بیماری کنترل شده و به سنین کودکی نمی‌رسد؛ این علائم عبارتند از: بزرگ‌تر بودن دور سر نوزاد از حد طبیعی با وجود قد و وزن نرمال، طول کشیدن زردی بیش از مدت طبیعی، دیر بسته شدن ملاج، سرفه‌های ناگهانی زمان شیرخوردن، بزرگی شکم، خواب زیاد و گریة کم، اختلالات تنفسی و…

تشخیص کم ‌کاری تیروئید در کودکان
بهترین راه تشخیص آن در نوزادی و به وسیلة غربالگری است که با گرفتن چند قطره خون از پاشنة طفل در ایّام سوم تا پنجم تولد انجام می‌شود، این کار باعث می‌شود تا عوارض این اختلال به دوران کودکی کشیده نشوند.
امّا در کودکی مطالعة علائم بالینی اولین قدم در تشخیص این عارضه است و معمولا پزشک بعد از مشاهدة آنها کودک را برای آزمایش می‌فرستد؛ در این مرحله با انجام یک آزمایش خون و اندازه‌گیری سطح هورمون تی.اس.اچ در خون، کم‌کاری تیروئید به آسانی تشخیص داده می‌شود.

عوارض تیروئید کم‌ کار در کودکان
باید بدانید که در صورت شدید بودن اگر این بیماری در سنین پیش از کودکی درمان نشود، عواقبی خواهد داشت که دیگر جبران نخواهند شد و بزرگترین پیامد آن عقب‌ماندگی ذهنی است، هم‌چنین تیروئید کم‌کار در کودکان در صورت درمان نشدن می‌تواند عوارض زیر را داشته باشد:
کوتاه ماندن قد
از دست دادن قدرت تکلّم (لالی)
بیماری‌های مغز و اعصاب
ناشنوایی