بیرون زدگی ناف نوزاد و تفاوت با فتق ناف - ۶ علت + روش درمان
بیرون زدگی ناف نوزاد یکی از نگرانی‌های رایج میان والدین است. با این وجود، باید بدانید که طبیعی است و معمولاً در کودکان زیر شش ماه شایع است و تا پنج سالگی خود به خود برطرف می‌شود. دلیل بیرون زدگی ناف نوزاد، فتق ناف، بافت اسکار، بارداری چندقلویی، گریه زیاد نوزاد و ... است. در این مقاله، علت، علائم و راه درمان بیرون زدگی ناف نوزاد را بررسی می‌کنیم.
فهرست مطالب
- بیرون زدگی ناف نوزاد چیست؟
- علائم بیرون زدگی ناف نوزاد چیست؟
- علت بیرون زدگی ناف نوزاد
- عکس ناف سالم نوزاد
- تشخیص بیرون زدگی ناف نوزاد چگونه است؟
- درمان بیرون زدگی ناف نوزاد
- درمان خانگی بیرون زدگی ناف نوزاد
- درمان بیرون زدگی ناف نوزاد در طب سنتی
- چه کسانی دچار بیرون زدگی ناف می‌شوند؟
- فتق ناف و بیرون زدگی ناف نوزاد چه تفاوتی باهم دارند؟
بیرون زدگی ناف نوزاد چیست؟
بیرون زدگی ناف نوزاد حالتی است که در آن بخشی از اندام‌های داخلی از موقعیت اصلی خود در بدن بیرون می‌زند. این بخش بیرون‌زده باعث ایجاد یک برآمدگی در ناف نوزاد می‌شود.
بند ناف، پلی است که مواد مغذی را از مادر به جنین منتقل می‌کند تا نوزاد را در رحم تغذیه کند. بند ناف از طریق سوراخ کوچکی در دیواره شکم به جنین متصل است. هنگامی که نوزاد متولد می‌شود، بند ناف بریده می‌شود. حدود ۷ تا ۱۰ روز بعد، ته مانده بند ناف به‌تدریج خشک شده، می‌افتد، زخم خشک می‌شود و خود به خود بهبود می‌یابد و ناف نوزاد را تشکیل می‌دهد. سوراخی در دیواره شکم که بند ناف از آن عبور کرده بود، به‌تدریج بسته می‌شود. در نوزادانی که دچار بیرون زدگی ناف هستند، عضله شکمی نمی‌تواند به‌صورت خودکار بسته شود.
بیشتر بخوانید: مراقبت از بند ناف نوزاد
عکس ناف بیرون زده نوزاد
در زیر عکس ناف بیرون زده نوزاد آورده شده است.
علائم بیرون زدگی ناف نوزاد چیست؟
نشانه اصلی بیرون زدگی ناف نوزاد، وجود یک برآمدگی قابل مشاهده زیر پوست و در نزدیکی ناف است. این برآمدگی می‌تواند بزرگ‌تر یا کوچک‌تر به نظر بیاید که در ادامه توضیح می‌دهیم.
- بزرگ‌تر به نظر می‌رسد وقتی کودک کاری انجام می‌دهد که فشار را در شکم افزایش می‌دهد مانند گریه کردن، سرفه کردن یا زور زدن برای اجابت مزاج.
- دوباره کوچک‌تر می‌شود وقتی کودک دراز می‌کشد و آرام است.
بیشتر بخوانید: علائم فتق ناف بعد از سزارین چیست؟
علت بیرون زدگی ناف نوزاد
بیرون زدگی ناف نوزاد زمانی رخ می‌دهد که بخشی از روده، از دیواره عضلانی که باید آن را در جای خود نگه دارد، بیرون می‌زند. در برآمدگی ناف، این شکاف در وسط ناف، در بخشی از دیواره شکمی به نام حلقه نافی قرار دارد.
حلقه نافی یک عضله است که اطراف ناف را احاطه کرده است. در طول بارداری، بند ناف از طریق حلقه نافی عبور می‌کند تا خون و مواد مغذی را به جنین در حال رشد برساند. حلقه نافی باید مدت کوتاهی پس از تولد بسته شود. اگر این حلقه به‌درستی بسته نشود، روده‌ها می‌توانند از آن بیرون بزنند. این امر می‌تواند باعث ایجاد برآمدگی در نزدیکی ناف شود، به‌ویژه زمانی که نوزاد گریه می‌کند، سرفه می‌کند یا زور می‌زند.
در ادامه سایر دلایل بیرون زدگی ناف نوزاد را ذکر می‌کنیم.
-
فتق ناف: زمانی ایجاد می‌شود که دیواره شکم به بند ناف اجازه خروج دهد و ناف به سمت بیرون برجسته شود. این حالت معمولاً چند روز پس از تولد رخ می‌دهد اما در برخی نوزادان سوراخ شکمی دیرتر بسته می‌شود و روده‌ها از ناحیه ضعیف ناف بیرون می‌زنند. این مشکل بیشتر در نوزادان نارس یا کم وزن دیده می‌شود.
اغلب فتق ناف تا سن چهار یا پنج سالگی خود به خود برطرف می‌شود اما در صورت باقی ماندن، متخصص اطفال درباره نیاز به جراحی فتق تصمیم می‌گیرد.
-
بافت اسکار یا زخم: گاهی بیرون زدگی ناف به دلیل باقی ماندن بافت اسکار پس از ترمیم است. شکل ظاهری ناف در این شرایط به روند بهبود بستگی دارد و معمولاً نیازی به اقدام درمانی خاصی ندارد.
-
گرانولوم ناف: گرانولوم نافی توده کوچکی از بافت است که داخل دکمه شکمی رشد می‌کند و موجب برجستگی ناف می‌شود. این وضعیت معمولاً تا دو هفته پس از تولد برطرف می‌شود. برای پیشگیری از عفونت، مراقبت صحیح از ناف ضروری است. در صورت باقی ماندن، پزشک ممکن است از نمک یا نیترات نقره برای درمان استفاده کند.
-
بارداری چندقلویی: در نوزادان دوقلو یا چندقلو احتمال بیرون زدگی ناف بیشتر است. دلیل اصلی این موضوع تولد زودرس و وزن پایین نوزادان به علت محدودیت مواد غذایی در رحم مادر است.
بیشتر بخوانید: بارداری دوقلو هفته به هفته
-
گریه و فریاد زیاد: گریه یا فریاد شدید نوزاد در هفته‌های نخست تولد می‌تواند فشار زیادی به عضلات ضعیف ناف وارد کند و موجب باز شدن شکاف شود. هرچند این عامل نادر است و خطری جدی برای نوزاد ایجاد نمی‌کند.
-
سرفه شدید و مداوم: نوزادی که دچار سرماخوردگی و سرفه‌های شدید باشد، ممکن است دچار پارگی در حلقه ناف و بیرون‌زدگی آن شود.
بیشتر بخوانید: علائم سرماخوردگی نوزاد و درمان آن
عکس ناف سالم نوزاد
در زیر عکس ناف سالم نوزاد آورده شده است.
تشخیص بیرون زدگی ناف نوزاد چگونه است؟
بیرون زدگی ناف نوزاد به‌صورت یک برآمدگی ظاهر می‌شود. والدین می‌توانند این وضعیت را با مشاهده یا فشار دادن آرام ناحیه ناف و احساس یک برآمدگی تشخیص دهند. هنگامی که نوزاد آرام است، برآمدگی کوچک است و فرو می‌رود که تشخیص آن را دشوار می‌کند. این برآمدگی وقتی نوزاد کش می‌آید، سرفه می‌کند، گریه می‌کند یا می‌نشیند، بزرگ‌تر و قابل مشاهده می‌شود. بیرون زدگی ناف در نوزادان دردی ایجاد نمی‌کند، بنابراین باعث ناراحتی نوزاد نمی‌شود.
درمان بیرون زدگی ناف نوزاد
برای درمان بیرون زدگی ناف نوزاد چه کنیم؟ بیرون زدگی ناف در بیشتر نوزادان تا سن پنج سالگی، به طور طبیعی برطرف می‌شود و معمولاً نیازی به درمان پزشکی ندارد. با این حال، در برخی شرایط خاص، مداخله پزشکی ضروری خواهد بود. اگر بخشی از روده در شکاف ناف گیر کند و پزشک احتمال دهد این وضعیت به روده آسیب می‌رساند، جراحی اورژانسی لازم است.
در عمل فتق ناف، ابتدا کودک تحت بیهوشی قرار می‌گیرد تا هیچ دردی احساس نکند. سپس جراح یک برش کوچک روی پوست ایجاد کرده و روده بیرون‌زده را به داخل حفره شکم بازمی‌گرداند. در نهایت، شکاف ناف با بخیه‌های جذبی بسته می‌شود. این بخیه‌ها معمولاً طی حدود ده روز جذب می‌شوند و نیازی به کشیدن ندارند.
درمان خانگی بیرون زدگی ناف نوزاد
مادران نقش بسیار مهمی در مراقبت از نوزاد دارند. رعایت برخی نکات ساده در خانه می‌تواند به بهبود شرایط کمک کند و از بروز مشکلات بیشتر جلوگیری نماید. در ادامه چند راهکار برای درمان خانگی بیرون زدگی ناف نوزاد ذکر می‌کنیم.
- پرهیز از سفت بستن پوشک: پوشک را بیش از حد محکم نبندید تا فشار اضافی به ناف وارد نشود.
- خودداری از استفاده از سکه یا باند فشاری بدون تجویز پزشک: این روش‌ها می‌توانند خطر عفونت یا آسیب به ناف را افزایش دهند.
- تغذیه مناسب برای پیشگیری از یبوست: یبوست، فشار داخلی شکم را بیشتر کرده و احتمال بیرون زدگی ناف را افزایش می‌دهد.
- مراقبت از پوست اطراف ناف: تمیز و خشک نگه داشتن این ناحیه، به جلوگیری از عفونت کمک می‌کند.
- توجه به علائم هشداردهنده: در صورت مشاهده تغییر رنگ ناف، درد یا تورم غیرطبیعی باید فوراً به پزشک مراجعه شود.
درمان بیرون زدگی ناف نوزاد در طب سنتی
در طب سنتی، راه‌های مختلفی برای درمان فتق ناف و بیرون زدگی ناف وجود دارد اما از آن‌جایی که استفاده از گیاهان دارویی برای نوزادان ممنوع است، پیش از مصرف هر داروی گیاهی باید با متخصص اطفاال مشورت کنید.
چه کسانی دچار بیرون زدگی ناف می‌شوند؟
نقل قول از:
Umbilical hernias are most common in newborns and infants younger than 6 months old. About 20% of babies have one. But older kids and adults can get them too.
ترجمه:
بیرون زدگی ناف بیشتر در نوزادان و شیرخواران زیر ۶ ماه شایع است. حدود ۲۰ درصد از نوزادان به این عارضه مبتلا می‌شوند اما کودکان بزرگ‌تر و بزرگسالان نیز ممکن است به آن دچار شوند.
فتق ناف و بیرون زدگی ناف نوزاد چه تفاوتی باهم دارند؟
گاهی والدین تصور می‌کنند فتق ناف و بیرون زدگی ساده ناف یکسان هستند، در حالی‌که این دو تفاوت اساسی دارند.
- بیرون‌زدگی ناف: در برخی نوزادان تنها شکل ظاهری یا ساختار پوستی ناف برجسته‌تر است و هیچ ارتباطی با روده یا بافت‌های داخلی ندارد. این حالت معمولاً طبیعی است و مشکل خاصی ایجاد نمی‌کند.
- فتق ناف: در این وضعیت بخشی از احشای داخلی، به‌ویژه روده، از طریق شکاف یا ضعف دیواره شکم بیرون می‌زند.
پزشک اطفال با معاینه و لمس دقیق ناف می‌تواند تشخیص دهد که آیا بیرون‌زدگی ساده است یا فتق ناف وجود دارد.
عکس فتق ناف نوزاد
عکس فتق ناف نوزاد از وب سایت Canadian Premature Babies Foundation آورده شده است.
سخن پایانی
بیرون زدگی ناف نوزاد اغلب یک حالت گذرا و بدون خطر است و در بیشتر موارد تا سن پنج سالگی به‌طور طبیعی برطرف می‌شود. با این حال، شناخت علائم فتق و توجه به تغییرات غیرعادی در شکل ناف یا اطراف آن اهمیت زیادی دارد. در صورتی که ناف کودک تغییر رنگ دهد، برآمدگی بزرگ‌تر شود یا نشانه‌هایی از درد و پارگی ناف مشاهده گردد، مراجعه به پزشک ضروری است. والدین باید بدانند که هرچند بیرون زدگی ناف نوزاد یک ماهه یا دو ماهه معمولاً طبیعی است اما پیگیری به‌موقع توسط متخصص می‌تواند از بروز عوارض جدی جلوگیری کند. بنابراین، توجه به مراقبت‌های خانگی، مشورت با پزشک و پرهیز از روش‌های غیرعلمی بهترین راهکار برای حفظ سلامت ناف کودک است.
