علائم افتادگی رحم، درمان دارد؟

بسیاری از خانم‌ها تصور می‌کنند بروز افتادگی رحم که معمولا با افتادگی مثانه همراه است از عوارض زایمان طبیعی است. گرچه این تصور نادرست نیست، اما متخصصان زنان باز هم به انجام زایمان طبیعی به جای سزارین تاکید می‌کنند و معتقدند افتادگی رحم مشکلی قابل درمان است، در حالی که عوارض سزارین بیشتر است.
تصویر افتادگی رحم؛ مشکلی که پیشگیری و درمان دارد

جالب است بدانید جدای از تاثیر زایمان طبیعی در بروز افتادگی رحم، ژنتیک نیز عامل دیگری است که در این زمینه نقش موثری دارد و نباید نادیده گرفته شود. به طوری که ممکن است برای فردی پس از چند مرتبه زایمان طبیعی سخت و مشکل هم اتفاق خاصی پیش نیاید، ولی شخص دیگری با یک بار زایمان طبیعی هم دچار این مشکل شود.

با این حال علت بروز افتادگی رحم را از دکتر فاطمه سروی، متخصص زنان و زایمان و فلوشیپ نازایی جویا شدیم. وی با تاکید بر این که افتادگی رحم به دلیل شل‌شدن عضلات دیواره رحم اتفاق می‌افتد که طی آن، رحم کمی جابه‌جا می‌شود و پایین‌تر از جای معمول قرار می‌گیرد در این باره توضیح می‌دهد: افتادگی رحم و مثانه به معنی جابه‌جایی رحم و دیگر ارگان‌های لگنی به سمت پایین و برآمده شدن به داخل مهبل است‌.

این جابه‌جایی سبب احساس فشار و درد لگنی و در اغلب موارد، مشکلات ادراری می‌شود. معمولا علت این بیماری، فشار ناشی از حاملگی و زایمان است‌. اما عوامل دیگری چون سن بالا، چاقی، سرفه مزمن و شلی ذاتی فاشیای لگنی ( افتادگی و شلی لگن ) نیز می‌تواند در بروز این مشکل موثر باشد .

افتادگی لگن، بی‌اختیاری ادرار می‌آورد
معمولا افتادگی رحم و مثانه به‌طور همزمان اتفاق می‌افتد که ناشی از شل‌شدن دیواره میان واژن و مثانه است‌. در نتیجه مثانه کمی جابه‌جا می‌شود و بر اثر آن، مجرای ادرار هم جابه‌جا شده و زاویه میان مجرای ادرار و مثانه تغییر پیدا می‌کند. بر اثر بروز چنین مشکلی ممکن است فرد دچار بی‌اختیاری ادرار شود که این وضع هم می‌تواند بسیار ناراحت کننده باشد.

این استادیار دانشگاه علوم پزشکی تهران درباره بروز این عارضه می‌گوید: در بسیاری موارد، بی‌اختیاری ادرار، احساس فوریت در ادرار، تکرر ادرار، احتباس ادراری، یبوست، بی‌اختیاری مدفوع، درد لگن، درد موقع نزدیکی، افزایش ترشحات واژن و احساس پری در واژن به‌عنوان عوارض همراه با افتادگی لگن شناخته می‌شوند .

تشـخیص افتادگـی ارگان‌های لگنی معاینه دقیق توسط جراح بیماری‌های زنان و انجام تست‌های تشخیصی خاص است.

گام اول درمانی انجام ورزش‌های خاص
جالب است بدانید افتادگی رحم را نمی‌توان به کمک درمان‌های دارویی برطرف کرد‌. گرچه در برخی موارد درمانی بجز جراحی برای افتادگی رحم مطرح نیست، اما در مراحل ابتدایی بیماری نباید به فکر جراحی بود، بلکه در این مرحله رعایت برخی ملاحظات و نیز کمک گرفتن از ورزش‌هایی که از سوی پزشک توصیه می‌شود، مفید خواهد بود.

دکتر سروی با تاکید بر این که درمان افتادگی لگن بسته به این است که چه ارگانی درگیر است، می‌گوید: بهره‌گیری از ورزش درمانی معمولا در موارد درجات خفیف بیماری بسیار موثر خواهد بود. براساس آن از بیمار خواسته می‌شود فیبر بیشتری در رژیم غذایی برای پیشگیری از یبوست مصرف کند و اگر دچار سرفه مزمن است، آن را درمان کند .

این جراح زنان می‌افزاید: بیمار دارای افتادگی رحم باید از بلند کردن اشیای سنگین و سیگار کشیدن خودداری کند و کافئین مصرف نکند‌. همچنین اگر دارای اضافه وزن است، سعی در کاهش وزن خود داشته باشد. بررسی‌ها نشان داده است انجام ورزش‌های تقویت‌کننده عضلات لگن شامل انقباضات مکرر به مدت سه تا شش ماه در درمان درجات خفیف افتادگی رحم موثر بوده است. حتی ممکن‌ است‌ شیاف‌ مهبل‌ (دستگاه‌ حلقه‌ای‌ کوچک‌ که‌ برای‌ کمک‌ به‌ نگه‌‌داشتن‌ رحم‌ در یک‌ موقعیت‌ طبیعی‌ در مهبل‌ گذاشته‌ می‌شود) تجویز شود.وی تاکید می‌کند: دارو درمانی‌ با استروژن‌ مهبلی در زنان یائسه نیز می‌تواند جریان‌ خون‌ بافت‌های‌ مهبل‌ و قدرت‌ بافت‌های‌ حمایت‌کننده‌ را افزایش‌ دهد.

وقتی چاره‌ای جز جراحی نیست
بی‌شک، در مواردی که بیمار علائم ادراری یا عدم تخلیه کامل ادرار یا مدفوع دارد، در انجام نزدیکی مشکل دارد یا در مواردی که روش‌های ذکر شده و ورزش در درمان بیمار موثر نیست، انجام جراحی‌های ترمیمی از سوی جراح زنان موثر‌ترین توصیه خواهد بود.

تقویت عضلات کف لگن را نادیده نگیرید
دکتر سروی با اشاره به این که ورزش‌های کگل با هدف تقویت عضلات حمایت‌کننده کف لگن به کار می‌رود، توضیح می‌دهد: مهم‌ترین عضله کف لگن که از طریق این ورزش تقویت می‌شود عضله‌ای به شکل یو انگلیسی است. این عضله از جلو به عقب لگن کشیده می‌شود. برای یافتن این عضله کافی است در هنگام ادرار کردن سعی کنید جریان ادرار را متوقف کنید در این هنگام عضله منقبض شده قابل لمس است. برای انجام تمرین موثر لازم است عضله مذکور ده ثانیه منقبض شود و ده ثانیه شل شود و این کار ۱۵ بار تکرار شود.

با این که این ورزش‌ها بهترین شیوه برای پیشگیری از افتادگی‌ها به حساب می‌آید، اما به این نکته نیز توجه داشته باشید وزن زیاد هم می‌تواند عاملی باشد برای ایجاد افتادگی و در نتیجه کاهش وزن و حفظ وزن مناسب را نباید کم اهمیت دانست.

نشانه‌ای که نباید نادیده گرفته شود
افتادگی رحم و مثانه در بسیاری موارد با هم همراه هستند‌. افتادگی مثانه موجب بی‌اختیاری ادرار می‌شود که در مراحل اولیه به صورت بی‌اختیاری استرسی (فشاری) بروز می‌کند‌. به این معنی که در صورت ایجاد فشارهایی مانند عطسه یا سرفه کردن، خندیدن، دویدن یا برداشتن اجسام سنگین ممکن است فرد با این مشکل روبه‌رو شود و زمانی که این وضع به طور مکرر و دائم ادامه می‌یابد، حتما برای درمان آن باید به پزشک مراجعه شود.

پیشگیری‌ از افتادگی رحم
توصیه‌های زیر را برای پیشگیری از افتادگی رحم نادیده نگیرید:

ـ تناسب اندام‌تان را حفظ‌ کنید و نگذارید دچار اضافه وزن شوید.

ـ در طول‌ بارداری‌ و پس‌ از زایمان‌، تمرینات‌ ورزشی‌ انجام‌ دهید.

ـ از یک‌ رژیم‌ غذایی‌ طبیعی‌ و کاملا متعادل‌ استفاده‌ کنید.

ـ برای‌ حفظ‌ قدرت‌ عضلانی‌ مناسب‌، در یک‌ برنامه‌ ورزشی‌ منظم‌ شرکت‌ کنید. ورزش‌ می‌تواند غالبا کارکرد عضلات‌ را بهبود بخشد.

ـ از ابتلا به یبوست‌ پیشگیری کنید.