روش شیردهی به نوزاد، مناسب‌ترین‌ها

بیشتر مشکلات مربوط به شیردادن، مثل زخم شدن و درد گرفتن سینه، کمبود شیر و مشکل شیردادن، ناشی از عدم آشنایی مادر به نحوه درست شیردادن به نوزاد است. نکته مهمی که در شیر دادن به نوزاد باید رعایت شود، آن است که نوزاد بخشی از هاله قهوه‎ای رنگ سینه را در دهان بگذارد. این کار به مخزن‎های شیری که در زیر هاله سینه قرار دارند، فشار وارد کرده و موجب جاری شدن شیر به دهان نوزاد می‎گردد. همچنین با این روش نوک سینه زخم نمی‎شود. یکی از تحولات مهم در تغذیه نوزادان در چند دهه اخیر، بازگشت به تغذیه با شیر مادر است. مادران جوان ضمن مراجعه به پزشک و مشورت با آشنایان با تجربه، می‌توانند روش صحیح شیردادن به نوزاد را بیاموزند. در سه ماهه آخر بارداری بهتر است مادران در کلاس‌ها یا جلسات آموزشی درباره تغذیه با شیر مادر که توسط زایشگاه‌ها و مراکز پزشکی تشکیل می‌شود، شرکت کنند و ضمن پیدا کردن دوستان جدید، از تجربه مادران موفق استفاده نمایند.

وضعیت مناسب مادر برای شیر دادن

برای آنکه مادر بهتر به نوزاد خود شیر بدهد، بهتر است روی مبل راحت یا تخت بنشیند. آرامش و راحتی هنگام شیردادن امری ضروری است. در این وضعیت، مادر به چند بالش نیاز دارد تا آن‎ها را در پشت، زیر بازو، در زیر نوزاد یا زیر دست خود قرار دهد. آسودگی خیال مادر برای تخلیه شیر لازم است. اگر روی صندلی می‌نشیند، برای آسایش بیشتر یک چهارپایه کوتاه زیر پای خود بگذارد تا پاهایش بالا بیاید و بتواند نوزاد را بهتر به سینه بچسباند.

وضعیت مناسب نوزاد

در صورت مساعد بودن هوای اتاق، بهتر است بالاپوش نوزاد را بیرون بیاورد و او را به سینه بچسباند. این تماس مستقیم نوزاد با بدن مادر، از به خواب رفتن او جلوگیری می‌کند و بهتر می‌تواند در حالت هوشیاری سینه مادر را بمکد.

مادر باید دست خود را زیر کفل نوزاد بگذارد و او را طوری بغل کند که سر او در خمیدگی آرنج و پشت او روی ساعد تکیه کند. سپس نوزاد را به طرف خود بگرداند تا شکم او روی شکمش قرار گیرد.

سر نوزاد باید در امتداد بدنش باشد و به عقب یا طرفین خم نشود. هنگامی که نوزاد سینه را می‌گیرد، نباید به سر و گردن او فشاری وارد شود. بهتر است مادر با استفاده از بالشی که زیر نوزاد قرار می‎دهد، او را کمی بالا بیاورد تا سر او در مقابل سینه‌اش قرار بگیرد.

اگر مادر بخواهد بدون بالش نوزاد را بالا نگه دارد، فشار زیادی به عضلات پشت و بازویش وارد می‌شود. اگر نوزاد پایین‌تر از سینه قرار بگیرد، مجبور است سینه را به طرف خود بکشد. برای تنظیم موقعیت، هیچ‎وقت نباید مادر به طرف نوزاد خم شود، بلکه باید نوزاد را به طرف خود بکشد. خم‎شدن به طرف نوزاد، به پشت مادر فشار وارد می‌کند و به آن صدمه می‌زند. وقتی مادر نوزاد را بغل می‌گیرد، باید دست زیری او را در کنار پهلوی خود نگه دارد تا بهتر به او بچسبد. اگر دست نوزاد مزاحم شیرخوردن است، باید با دست خود آن را نگه دارد. این روش بغل کردن نوزاد را روش «گهواره‌ای» می‌گویند.

وضعیت‌های دیگر شیر دادن

علاوه بر وضعیت نشسته، دو موقعیت دیگر برای شیردادن به نوزاد متداول است که یکی وضعیت «خوابیده» و دیگری روش «کلاچ» است.

در روش «خوابیده»، مادر و نوزاد هر دو روی پهلو و روبه‌روی هم می‌خوابند. مادر برای راحتی بیشتر، زیر سر و پشت خود یک بالش می‌گذارد. برای اینکه نوزاد نزدیک مادر بماند، یک بالش هم در پشت او قرار می‌دهد. موقعیت سر نوزاد طوری تنظیم می‌شود که دهان او مقابل سینه مادر قرار می‌گیرد.

روش دیگر که روش «کلاچ» نام دارد، شبیه بغل کردن توپ فوتبال است. در این روش، مادر باید روی مبل راحتی بنشیند و نوزاد را در طرف همان سینه‌ای که می‌خواهد به او شیر بدهد، زیر بغل بگیرد. برای راحتی خود، روی زانوی خود یک بالش بگذارد و نوزاد را روی آن بخواباند. با یک دست زیر گردن و سر نوزاد را نگه دارد و پاهای او را روی بالشی بگذارد که در پشتش قرار دارد. نوزاد را به طرف خود بکشد و وقتی سینه را خوب گرفت، با گذاشتن بالشی در پشت او، او را در همین وضعیت نگه دارد. سپس با خیال راحت به مبل تکیه داده و از شیردادن به نوزاد لذت ببرد. مواظب باشد که نوزاد با پای خود به پشت صندلی فشار ندهد. در اثر این فشار، پشت نوزاد خم می‌شود. بنابراین باید او را طوری جابه‌جا کنید که این اشکال برطرف گردد. این روش برای کودکان ناآرام و بی‌قراری که زیاد تقلا کرده و مرتباً سینه را رها می‌کنند و برای نوزادان ضعیف و نارسی که نمی‌توانند خودشان را خوب نگه دارند، مؤثر است.

نگه داشتن سینه

مادر ابتدا سعی کند با یک دست، نوزاد و با دست دیگر، سینه خود را بگیرد. سپس با فشار دادن و بیرون راندن چند قطره شیر، آن را خیس کند. سینه خود را طوری بگیرد که انگشت شست در بالا و سایر انگشتان زیر آن قرار گیرد.

دست و انگشتان خود را طوری قرار دهد که اطراف هاله سینه آزاد باشد تا نوزاد بتواند آن را بگیرد. از فشار آوردن به سینه خود با انگشتان خودداری کند زیرا این فشار می‌تواند سر سینه را به طرف داخل بکشاند.

اگر مادری سینه بزرگی دارد، یک حوله کوچک تا شده زیر آن قرار دهد تا سنگینی آن روی صورت و فک پایین نوزاد فشار نیاورد و او را خسته نکند.

نحوه گرفتن سینه به وسیله نوزاد

مادر برای باز کردن دهان نوزاد بهتر است سر سینه خود را با چند قطره شیر خیس کند و به لب‌های نوزاد بمالد. آن‌گاه صبر کند تا نوزاد دهان خود را به خوبی باز کند. دهان نوزاد مثل دهان جوجه پرنده کاملاً باز شده و سپس به سرعت بسته می‌گردد. به محض باز شدن دهان نوزاد، مادر سر سینه خود را در دهان و روی زبان او قرار دهد و با دستی که نوزاد را بغل کرده است، به سرعت او را به طرف خود بکشد و به خود بچسباند. برای نزدیک شدن به نوزاد نباید به طرف او خم شد یا سینه را به طرف او کشاند، بلکه بهتر است نوزاد را به طرف خود کشید.

چند پیشنهاد برای کمک به کودک در درست گرفتن سینه

توصیه می‌شود مادر سعی کند قسمت بیشتر هاله سینه را در دهان نوزاد قرار دهد. برای این کار می‌توان لب‌های نوزاد را از هم باز کرد و از جمع شدن دهان کودک جلوگیری نمود. همچنین می‌توان چانه کودک را با انگشت به طرف پایین کشید و لب او را به طرف بیرون فشار داد. هاله سینه، قسمت تیره‌ای در جلو سینه و دور سینه است که در زیر آن، سینوس‌ها یا مخزن‌های شیر قرار دارند و برای خارج شدن شیر باید آنها را فشار داد. لثه‌های نوزاد باید از سر سینه بگذرد و روی هاله قرار گیرد. اگر نوزاد گرفتن سینه را به خوبی یاد بگیرد، مادر فشاری روی سینه خود احساس نمی‌کند. اگر مادر متوجه شد که نوزاد قادر به مکیدن نیست، باید کار شیر دادن را متوقف کند. برای این‌که شیر دادن متوقف شود، باید انگشت خود را بین لثه‌های نوزاد گذاشت تا نوزاد سینه مادر را رها کند. مادر باید به نوزاد کمک کند تا بتواند نحوه درست‎گرفتن سینه را یاد بگیرد. برای این کار باید چانه او را کمی به طرف پایین فشار داد تا بتواند به خوبی سینه مادر را بگیرد.

- نوزاد را باید طوری به خود چسباند که نوک بینی او با سینه تماس پیدا نکند. نباید نگران بسته شدن بینی نوزاد و گرفتن راه تنفس او بود چون نوزاد به خوبی می‌تواند از کنار سوراخ‌های بینی نفس بکشد. اگر سنگینی سینه، بینی او را می‌بندد، در محل تماس با بینی نوزاد، با انگشت فشار ملایمی به سینه وارد کرده تا راه تنفس او باز شود. در تمام مدت تغذیه نوزاد، مادر سینه خود را با دست نگه دارد تا سنگینی آن نوزاد را خسته نکند. باید این کار را تا وقتی که نوزاد بزرگ‌تر می‌شود، ادامه داد.

- اگر سر سینه مادر صاف یا فرورفته است و اگر نوزاد نیروی کافی برای مکیدن آن ندارد، باید بلافاصله بعد از اینکه نوزاد سینه را گرفت و شروع به مکیدن کرد، کمی با انگشت سینه را فشار داده تا جریان شیر آسان‌تر برقرار شود و نوزاد سینه را رها نکند.

- نوزادی که در گرفتن سینه بی‌میل و تنبل است و مدتی آن را می‌گیرد و آن‌گاه به خواب می‌رود، به تمرین و محرک نیاز دارد. تماس نزدیک بدن نوزاد با بدن مادر می‌تواند به بیدار ماندن نوزاد کمک کند.

- بعد از چند هفته مشاهده می‌شود که نوزاد به دو روش از سینه مادر تغذیه می‌کند. در روش اول، نوزاد با استفاده از لب‌هایش به آرامی سینه را می‎مکد و از شیر رقیق اولیه تغذیه می‌کند. در روش دوم نوزاد با قدرت بیشتری به وسیله زبان و حرکت آرواره‌ها به مکیدن ادامه می‌دهد و شیر غلیظ‌تر و پرمایه‌تری می‌خورد.