آیا کیست بیضه خطرناک است؟
هر نوع توده در داخل خود بیضه می‌تواند نشانه سرطان باشد بنابراین مهم است بدانیم توده‌ای که لمس می‌شود داخل نسج بیضه است یا فقط متصل به آن است.
اسپرماتوسل یک توده کیست مانند است که بر روی اپیدیدیم (اپیدیدیم مجرای انتقال اسپرم است که بصورت یک لوله ی باریک در هم پیچیده در پشت و بالای بیضه قرار دارد و به آن چسبیده است) ایجاد می شود. این توده بدخیم نبوده و عموما بدون درد است و توسط یک مایع شفاف و شیری رنگ که ممکن است حاوی اسپرم باشد پر شده است.علت دقیق ایجاد اسپرماتوسل مشخص نیست اما ممکن است ناشی از مسدود شدن یکی از لوله های انتقال اسپرم باشد.اسپرماتوسل شایع بوده و باعث ناباروری نشده و نیاز به درمان ندارد. اگر اندازه ی اسپرماتوسل خیلی بزرگ شود که ایجاد ناراحتی کند ممکن است برای درمان نیاز به جراحی باشد.اپیدیدیم جزئی از متعلقات بیضه است. اسپرم‌ها پس از تولید توسط بیضه وارد اپیدیدیم شده و پس از عبور از آن وارد لوله منی بر می‌شوند.اسپرم‌ها هنگام عبور از اپیدیدیم، قدرت باروری پیدا می‌کنند و به این دلیل در مردانی که برای لقاح مصنوعی، اسپرم مستقیم از بیضه‌ها با سوزن اخذ می‌شود چون اسپرم‌ها از اپیدیدیم عبور نکرده‌اند قدرت باروری آنها کمتر خواهد بود.اپیدیدیم از سه قسمت سر، تنه و دم تشکیل شده است. هرگاه یک قسمت
از لوله اپیدیدیم دچار اتساع شود کیست اپیدیدیم ایجاد می‌شود و چون محتوی لوله اپیدیدیم اسپرم است بنابراین محتویات داخل این کیست‌ها اسپرم خواهد بود. از این رو نام دیگر کیست اپیدیدیم، اسپرماتوسل است.
این کیست‌ها پر از مایع هستند. کیست اپیدیدیم به صورت یک توده کروی در قسمت بالا و چسبیده به بیضه احساس می‌شود.
اندازه آن از چند میلی‌متر تا چند سانتی متر می‌تواند متفاوت باشد. داشتن کیست اپیدیدیم قدرت باروری مرد را تحت تاثیر قرار نمی‌دهد، ولی درمان نامناسب آن می‌تواند سبب آسیب به باروری شود.اگر در نقطه‌ای لوله اپیدیدیم مسدود شود پشت انسداد لوله متسع و سبب ایجاد کیست اپیدیدیم یا همان اسپرماتوسل می‌شود البته این مشکل اغلب بدون علامت است و به صورت اتفاقی توسط خود بیمار یا معاینه به وسیله پزشک کشف می‌شود، ولی بیشتر موارد بنا به دلایل دیگر که بیمار سونوگرافی از بیضه‌ها انجام می‌دهد، مشخص می‌شود که دارای کیست اپیدیدیم نیز است.شایع ترین علامت، احساس یک توده کروی متصل به قسمت فوقانی بیضه است. باید بدانید کیست اپیدیدیم یک بیماری کاملا خوش خیم است، ولی هر نوع توده در داخل خود بیضه می‌تواند نشانه سرطان باشد بنابراین مهم است بدانیم توده‌ای که لمس می‌شود داخل نسج بیضه است یا این که جدا از بیضه و فقط متصل به آن است. علامت دیگر این است که کیسه بیضه رفته رفته بزرگ تر می‌شود.از طرفی کیست‌های اپیدیدیم اگر دچار عفونت شوند، دردناک شده و همراه با تورم، پوست کیسه بیضه گرم و قرمز می‌شود. البته پزشک با معاینه می‌تواند بیماری را تشخیص
دهد. در واقع چون کیست یک توده پر از مایع است می‌تواند نور را از خود عبور دهد بنابراین اگر با چراغ قوه به یک طرف کیست نور تابانده شود، نور از طرف دیگر خارج می‌شود ولی اگر توده تو پر باشد نور را عبور نمی‌دهد.
در صورت لمس هر گونه توده ای در بیضه، برای بررسی بیشتر و رد هرگونه بیماری جدی تری مثل سرطان بیضه به پزشک مراجعه کنید.
هر توده تو پر در داخل کیسه بیضه سرطان است، مگر این که خلاف آن ثابت شود. در صورت لزوم می‌توان برای تشخیص از سونوگرافی استفاده کرد البته کیست اپیدیدیم دارو درمانی ندارد و در مواردی که اندازه آن کوچک است بویژه در مردانی که هنوز بچه دار نشده‌اند، به هیچ وجه نباید اقدام به درآوردن کیست با جراحی کرد.اگر مردی در هر دو طرف دارای کیست اپیدیدیم باشد و با جراحی آنها را خارج کنند لوله‌های منی بر در هر دو طرف بسته شده و بیمار مبتلا به آزواسپرمی (تعداد اسپرم صفر) می‌شود.در مواردی کیست به مرور بزرگ می‌شود، مثلا به اندازه یک پرتقال یا بزرگ تر در می‌آید که در این موارد می‌توان با جراحی کیست را خارج کرد، ولی باید به عارضه آن که بسته شدن اپیدیدیم است، توجه کرد.در مردانی که دارای فرزند هستند و نمی‌خواهند در آینده بچه دار شوند می‌توان کیست اپیدیدیم را جراحی کرد.
نشانه های اسپرماتوسل
توده بیضه معمولا علائم و نشانه ای نداشته و اندازه ی آن ممکن است ثابت باقی بماند.
ولی اگر خیلی بزرگ شود احتمال دارد باعث علائم زیر شود
احساس درد یا ناراحتی در بیضه
احساس سنگینی در بیضه
احساس وجود توده یا پری پشت و بالای بیضه
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
از آنجایی که توده بیضه معمولا بدون علامت است، ممکن است فقط در زمان معاینه بیضه توسط خودتان کشف شود، یا اینکه توسط پزشک در یک معاینه معمولی تشخیص داده شود.توصیه می شود که درصورت لمس هرگونه توده ای در بیضه، برای بررسی بیشتر و رد هرگونه بیماری جدی تری مثل سرطان بیضه به پزشک مراجعه کنید. همچنین در صورت درد یا تورم در بیضه حتما به پزشک مراجعه کنید. برخی بیماری ها می توانند باعث درد بیضه شوند، که برخی از آن ها نیاز به درمان فوری دارند.
علل اسپرماتوسل
علت اسپرماتوسل نامشخص است. توده بیضه ممکن است به دلیل انسداد یکی از لوله های انتقال اسپرم در درون اپیدیدیم باشد. ضربه و التهاب نیز ممکن است در انسداد لوله های انتقال اسپرم نقش داشته باشند.
عوامل خطر
عوامل خطر چندانی برای بروز اسپرماتوسل بجز افزایش سن وجود ندارد. ولیکن اسپرماتوسل ها غالبا در مردان بین سن ۲۰ تا ۵۰ سال یافت می شود.
عوارض توده بیضه
بعید است که اسپرماتوسل، باعث عوارض شود.با این حال، اگر اسپرماتوسل دردناک شود یا رشد کرده و آنقدر بزرگ شود که باعث ناراحتی شود، ممکن است برای برداشتن توده بیضه نیاز به جراحی شود. برداشتن اسپرماتوسل با جراحی ممکن است باعث آسیب اپیدیدیم یا لوله انتقال اسپرم (مجرای واز مجرایی که اسپرم را از اپیدیدیم به آلت تناسلی منتقل می کند) شود.آسیب به هر کدام از این مجاری می تواند منجر به ناباروری شود. عارضه ی احتمالی دیگر که می تواند بعد از جراحی رخ دهد عود اسپرماتوسل است، اگر چه این حالت نادر است.
آزمایشات و تشخیص اسپرماتوسل
برای تشخیص اسپرماتوسل، نیاز به معاینه توسط پزشک می باشد. اگرچه توده بیضه عموما دردناک نیست، ولی امکان دارد بهنگام معاینه توده توسط پزشک کمی احساس ناراحتی کنید.
ممکن است برای تشخیص نیاز به اقدامات زیر باشد
عبور دادن نور، دراین روش پزشک با چراغ قوه نور را از توده عبور می دهد. در اسپرماتوسل، نور از مایع عبور خواهد کرد ولی اگر توده توپر باشد نور عبور نمی کند.سونوگرافی، اگر روش عبور دادن نور نتواند به تشخیص کمک کند، سونوگرافی می تواند کمک کننده باشد. در این روش با استفاده از امواج صوتی با فرکانس بالا، تصاویری ایجاد خواهد شد، که می تواند برای رد تشخیص تومور بیضه یا دیگر علل تورم کیسه بیضه کمک کند.
