شکاف لب در کودکان، اطلاعاتی در این باره

شکاف لب (لب شکری) و شکاف کام ناهنجاری های صورت و دهان هستند که در اوایل بارداری زمانی که جنین در شکم مادر در حال رشد است، رخ می دهند. شکاف زمانی رخ می دهد که در ناحیه دهان یا لب بافت کافی وجود ندارد و بافت موجود به درستی بهم پیوند نمی خورد.

شکاف لب ( یا اصطلاحاً لب‌شکری)، یک شکاف فیزیکی یا جدایی دو طرف لب بالاست که به‌ صورت باز شدن یا شکاف در پوست لب بالایی ظاهر می‌شود. این شکاف اغلب تا بینی ادامه دارد و استخوان‌های فک بالا و/ یا لثه بالا را دربرمی گیرد.

شکاف کام شکاف و یا باز شدن در سقف دهان است. شکاف کام می‌تواند کام سخت (بخش استخوانی جلو سقف دهان) و یا کام نرم (قسمت نرم سقف دهان) را درگیر کند.

شکاف لب و کام می‌تواند در یک یا هر دو طرف دهان رخ دهد. از آنجا که لب و دهان به‌طور جداگانه توسعه می‌یابند احتمال بروز شکاف لب بدون شکاف کام یا شکاف کام بدون شکاف لب و یا هر دو شکاف وجود دارد.

چه کسی دچار شکاف لب و کام (لب شکری) می‌شود؟

شکاف لب همراه با شکاف کام یا بدون آن سالانه در ۷۰۰ نوزاد اتفاق می‌افتد و چهارمین نقض مادرزادی به شمار می رود. این عارضه عمدتاً در کودکان آسیایی، آمریکایی لاتین یا بومی رخ می‌دهد. در مقایسه با دختران، در پسران شکاف لب همراه با شکاف کام یا بدون آن دوبرابر رخ میدهد. بااین‌حال، در مقایسه با پسران شکاف کام بدون شکاف لب در دختران دو برابر است.

چه چیزی موجب شکاف لب یا کام می‌شود؟

در اغلب موارد علت شکاف لب و کام شناخته‌ شده نیست. این شرایط قابل‌ پیشگیری نیست. اکثر دانشمندان بر این باورند که شکاف‌ها به دلیل ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی رخ می‌دهند. این مسئله باعث می‌شود که احتمال وجود این شکاف در نوزادی که خواهر یا برادر، یا والدین یا اقوامی که این مشکل را داشته‌اند بیشتر شود. عامل بالقوه دیگر ممکن است به دلیل مصرف دارویی باشد که مادر در دوران بارداری استفاده کرده است. برخی از داروها ممکن است موجب بروز شکاف لب و کام شوند. نمونه چنین داروهایی شامل داروهای ضد تشنج، داروهای آکنه که شامل آکوتان و متوتروکسات هستند، داروهایی که معمولا برای درمان سرطان، آرتریت و پسوریازیس (یک بیماری شایع پوستی است که چرخه زندگی سلول های پوستی را بهم میزند.) استفاده می شوند.

شکاف لب و کام ممکن است در نتیجه قرار گرفتن در معرض ویروس ها یا مواد شیمیایی در دوران بارداری که جنین در رحم در حال رشد است، رخ دهد.

در شرایط دیگر، شکاف لب و کام ممکن است به علت وضعیت پزشکی دیگر باشد.

چگونه شکاف لب و کام تشخیص داده می شوند؟

از آنجایی که شکاف لب باعث تغییرات فیزیکی بسیار واضح می شوند، تشخیص شکاف لب یا کام بسیار ساده است. سونوگرافی قبل از زایمان گاهی اوقات می تواند وجود شکاف را در جنین تعیین کند. اگر شکاف در سونوگرافی قبل از تولد کودک شناسایی نشده باشد، آزمایش فیزیکی از دهان، بینی و سقف دهان وجود شکاف لب و کام را بعد از تولد کودک تعیین می کند. گاهی اوقات آزمایشات تشخیصی ممکن است به منظور تعیین یا رد وجود سایر اختلالات انجام شوند.

چه مشکلاتی با شکاف لب و یا کام همراه هستند؟

مشکلات خوردن:

با وجود یک قسمت باز یا جدا در سقف دهان، غذا و مایعات می توانند از دهان به داخل بینی منتقل شوند. خوشبختانه بطری ها و شیشه های شیر مخصوص چنین کودکان طراحی شده اند که به جریان انتقال مواد به معده کمک می کنند. کودکان مبتلا به شکاف کام ممکن است نیاز به یک سقف دهان مصنوعی داشته باشند تا بتوانند به طور صحیح بخورند و اطمینان حاصل شود که تا زمانی که درمان جراحی انجام می شود، آن ها غذای کافی دریافت می کنند.

عفونت گوش/کاهش شنوایی:

کودکان مبتلا به شکاف کام در معرض ابتلا به عفونت گوش هستند زیرا آن ها بیشتر مستعد ایجاد مایع در گوش میانی هستند. در صورت عدم درمان، عفونت گوش می تواند باعث کاهش شنوایی شود. برای جلوگیری از این اتفاق، کودکان مبتلا به شکاف کام، معمولا به قرارگیری لوله هایی ویژه در پرده گوش نیاز دارند تا مایع تخلیه شود و شنوایی آن ها باید سالی یکبار بررسی شود.

مشکلات گفتاری:

کودکان مبتلا به شکاف لب یا کام ممکن است در صحبت کردن دچار مشکل شوند. صدای این کودکان به خوبی شنیده نمی شود، ممکن است صدا تو دماغی باشد یا درک کلام آن ها دشوار باشد. همه کودکان این مشکلات را ندارند و ممکن است عمل جراحی تمامی یا برخی از این مشکلات را رفع کند. برای آن دسته از کودکان که مشکلات گفتاری دارند پزشک متخصص در این زمینه، که پاتولوژیست گفتار نامیده می شود، برای حل مشکلات گفتاری کودک با او کار می کند.

مشکلات دندان پزشکی:

کودکان مبتلا به شکاف بیشتر در معرض ایجاد حفره های دندانی متعدد قرار دارند و اغلب دندان های خود را از دست میدهند یا دندان های بدشکل، ناقص یا جا به جا شده دارند که نیازمند درمان دندان پزشکی و ارتودنسی می باشند. علاوه بر این کودکان مبتلا به شکاف کام اغلب نقص برآمدگی استخوان آلوئول دارند. آلوئول قسمت استخوانی لثه بالا است که دندان ها را نگه می دارد. نقص در آلوئول می تواند ۱) دندان های دائمی را جا به جا یا کج کند یا بچرخاند ۲) مانع بوجود آمدن دندان های دائمی شود ۳)مانع شکل گیری برآمدگی آلوئول شود. این مشکلات اغلب از طریق جراحی دهان رفع می شوند.

چه کسی کودکان مبتلا به شکاف لب و یا کام را درمان می کند؟

با توجه به تعداد بیماری های دهانی و دندان پزشکی که با شکاف لب یا کام مرتبط هستند، تیمی از پزشکان و متخصصان دیگر معمولا در مراقبت از این کودکان مشارکت میکنند. اعضای تیم درمان شکاف لب و کام معمولا شامل افراد زیر می شوند:

- جراح پلاستیک برای ارزیابی و انجام جراحی های ضروری در لب و یا کام

- متخصص گوش و حلق و بینی (پزشک گوش، بینی و گلو) برای بررسی مشکلات شنوایی و در نظر گرفتن گزینه های درمانی برای مشکلات شنوایی

- جراح دهان و دندان برای تنظیم بخش هایی از فک بالا در صورت نیاز، برای بهبود عملکرد و ظاهر و برای ترمیم شکاف لثه

- متخصص ارتودنسی جهت صاف کردن و جابجا کردن دندانها

- دندانپزشک برای انجام مراقبت معمول دندان ها

- متخصص پروتز دندان برای ساخت دندان مصنوعی و لوازم دندانپزشکی برای بهبود ظاهر و رعایت نیازهای عملکردی برای خوردن و صحبت کردن

- پاتولوژیست گفتار برای ارزیابی گفتار و تغذیه

- گفتار درمان برای کار با کودک برای بهبود گفتار

- متخصص شنوائی (متخصص در اختلالات ارتباطی ناشی از اختلالات شنوایی)؛ برای ارزیابی و نظارت بر شنوایی

- پرستار برای نظارت مداوم بر سلامت کودک

- مددکار اجتماعی یا روانشناس برای حمایت از خانواده و ارزیابی هر گونه مشکلات سازگاری

متخصص ژنتیک برای کمک به والدین و بزرگسالان برای فهمیدن اینکه آیا احتمال دارد فرزندان دیگر آنها نیز دچار این وضعیت شوند .

- تیم مراقبت های بهداشتی با یکدیگر کار می کنند تا برنامه ای برای مراقبت از نیازهای فردی هر بیمار بسط دهند. درمان معمولا در ابتدای تولد آغاز می شود و اغلب تا اوایل دوران بزرگسالی ادامه می یابد.

درمان شکاف لب و شکاف کام چیست؟

در شکاف لب ممکن است یک یا دو جراحی بسته به میزان ترمیم مورد نیاز، لازم باشد. جراحی اولیه معمولا زمانی انجام می شود که کودک ۳ ماهه است.

ترمیم شکاف کام اغلب نیاز به عمل های جراحی متعدد در طی دوره ۱۸ ساله دارد. اولین عمل جراحی برای ترمیم کام معمولا زمانی اتفاق می افتد که کودک بین ۶ تا ۱۲ ماه سن دارد. جراحی اولیه، کامی کاربردی ایجاد می کند، شانس ایجاد مایع در گوش میانی را کاهش میدهد و به رشد مناسب دندان ها و استخوان های صورت کمک میکند.

کودکانی که شکاف کام دارند ممکن است در حدود ۸ سالگی برای پرکردن خط لثه بالایی نیاز به پیوند استخوان داشته باشند تا بتوانند دندان های دائمی را حفظ و فک بالا را تثبیت کنند. حدود ۲۰ درصد از کودکان مبتلا به شکاف کام نیاز به جراحی بیشتری برای کمک به بهبود گفتار خود دارند.

هنگامی که دندان های دائمی رشد می کنند، اغلب به براکت های دندانی برای صاف نگه داشتن دندان ها نیاز دارند.

جراحی های دیگر میتوانند به منظور بهبود ظاهر لب و بینی، بسته شدن فاصله بین دهان و بینی، کمک به تنفس و تثبیت و هم ترازی مجدد فک انجام شوند. ترمیم های نهایی زخم های بجای مانده از جراحی اولیه ممکن است تا دوران نوجوانی، زمانی که ساختار صورت کاملا تکامل یابد، انجام نشوند.

چشم انداز آینده کودکان مبتلا به شکاف لب یا کام چگونه است؟

اگر چه درمان برای شکاف لب و یا شکاف کام ممکن است چندین سال طول بکشد و نیاز به چندین عمل جراحی بر حسب درگیری دارد، اکثر کودکان مبتلا به این بیماری می توانند به ظاهر طبیعی، گفتار و خوردن غذا دست یابند.

مراقبت از دندان برای کودکان مبتلا به شکاف کام یا شکاف لب

به طور کلی، نیازهای مراقبت دندانپزشکی پیشگیرانه و ترمیمی کودکان مبتلا به شکاف لب و کام همانند سایر کودکان است. با این حال، کودکان مبتلا به شکاف لب و کام ممکن است مشکلات خاصی را در ارتباط با از دست دندانها، بدشکل بودن و یا جابه جا بودن دندان ها که نیاز به نظارت دقیق دارند داشته باشند.

- مراقبتهای اولیه دندانپزشکی. همانند دیگر کودکان، کودکان مبتلا به شکاف لب و کام باید دندان های خود را تمیز کنند، تغذیه خوب داشته باشند و به منظور داشتن دندان های سالم تحت درمان فلوراید باشند. تمیز کردن مناسب با مسواک کوچک و برس نرم به محض اینکه رویش دندان ها آغاز میشود، باید شروع شود. اگر مسواک کودکانه نرم به دلیل شکل اصلاح شده دهان و دندان به اندازه کافی دندان ها را تمیز نکند، اسنفج مخصوصی که toothtee نام دارد، ممکن است توسط دندانپزشک شما توصیه شود. این اسفنج نرم حاوی دهانشویه است که برای مالیدن روی دندان استفاده می شود. بسیاری از دندانپزشکان توصیه می کنند که اولین مراجعه دندانپزشکی در حدود ۱ سالگی یا حتی در صورت وجود مشکلات دندانی خاص، قبل از یکسالگی باشد. مراقبت های معمول دندان می تواند حدود یک سالگی شروع شود.

- مراقبت های ارتودنسی. اولین مراجعه برای ارتودنسی ممکن است قبل از اینکه کودک دندانی داشته باشد برنامه ریزی شود. هدف از این ملاقات، ارزیابی رشد چهره، به ویژه رشد فک است. پس از رویش دندان ها، ارتودنتیست می تواند ارزیابی های بیشتری برای نیازهای کوتاه مدت و بلند مدت دندان کودک انجام دهد. پس از رویش دندان های دائمی، درمان ارتودنسی می تواند برای هم تراز کردن دندان ها استفاده شود.

- مراقبت های پروتز دندانی. متخصص پروتز دندان یکی از اعضای تیم شکاف لب و کام است. او میتواند بریج دندانی برای جایگزینی دندان های از دست رفته ایجاد کند یا وسایل ویژه ای به نام " speech bulbs " یا "بالابر های کام" برای کمک به بستن بینی از دهان استفاده کند تا صدای کودک طبیعی تر شود. متخصص پروتز، درمان را با جراح پلاستیک یا جراح دهان و دندان و پاتولوژیست گفتار هماهنگ میکند.