اسباب بازی کودکان، نقش آن در پرورش کودک

اینکه کودکی گاهی تمایل داشته باشد با اسباب بازی هایی که بیشتر مناسب جنس مخالف به نظر می رسد بازی کند هم نگران کننده نیست. <div style="text-align: start;">بیشتر ما فکر می کنیم دخترها فقط باید صورتی بپوشند و عروسک بازی کنند و پسرها فقط به ماشین و تفنگ علاقه دارند، حالا فرض کنید بچه ای بخواهد با اسباب بازی جنس مخالف بازی کند...</div><div style="text-align: start;">مثلا هوس ماشین بازی به سر دختر کوچکی بیفتد. ممکن است پدر و مادر تعجب کنند و حتی نگران شوند که نکند بچه شان مشکلی دارد! حتی بعضی والدین از اینکه بچه شان با یک اسباب بازی خاص خیلی بیشتر بازی می کند، نگران می شوند اما دکتر کتایون رازجویان، فوق تخصص روان پزشکی کودک و نوجوان می گوید این رفتارها نگران کننده نیست. البته به گفته دکتر رازجویان، اما و اگرهایی هم در این میان وجود دارد که اگر این مطلب را تا انتها بخوانید، متوجه آنها می شوید. شاید هم باعث شود دست از خیلی سخت گیری ها بردارید.</div><div style="text-align: start;"><br></div><div style="text-align: start;"><span style="font-weight: bold; color: rgb(۱۲۸, ۰, ۱۲۸);">جنسیت و محیط دو عامل موثر در انتخاب</span></div><div style="text-align: start;">اینکه هر کودکی چه اسباب بازی ای را انتخاب کند، به جنسیت و محیط او بستگی دارد. نتایج تحقیقات متعدد نشان داده اگر پیش روی دختر کوچکی اسباب بازی های مختلف قرار گیرد، حتی اگر هیچ مداخله ای انجام نشود، بیشتر به سمت اسباب بازی های دخترانه، نرم، بغل کردنی، عروسک ها و... می رود. اگر پسربچه ای در این شرایط قرار گیرد، اسباب بازی هایی را انتخاب می کند که هیجان، رقابت، حرکت دارد و بازی با آنها تحرک بیشتری می طلبد.</div><div style="text-align: start;">نقش محیط را هم نمی توان نادیده گرفت چون اسباب بازی ها فقط دخترانه یا پسرانه نیستند. اسباب بازی های خنثی مثل بازی های فکری، لگوها، پازل و... هم داریم که برای هر دو جنس مناسب هستند و بچه ها آنها را هم انتخاب می کنند.</div><div style="text-align: start;"> </div><div style="text-align: start;"><span style="font-weight: bold; color: rgb(۱۲۸, ۰, ۱۲۸);">وارد بازی تفاوت جنسیتی نشوید</span></div><div style="text-align: start;">موضوع مهم آن است که پدر و مادر نباید خیلی وارد بازی تفاوت جنسیتی قائل شدن در انتخاب اسباب بازی شوند. هر چند که امروزه در مغازه های اسباب بازی فروشی هم این تفاوت ها زیاد به چشم می خورد ؛ به طوری که قسمتی از فروشگاه را به وسایل دخترانه و صورتی و بخشی را به وسایل پسرانه و مثلا آبی اختصاص می دهند.</div><div style="text-align: start;">البته نمی توان گفت این تفاوت ها همیشه هم بد است چون مثلا بازی دخترها با اسباب بازی های دخترانه، نقش زنانه و مادرانه را در آنها تقویت می کند و پسرها هنگام بازی با اسباب بازی های پسرانه، نقش های مردانه و مرد بودن را می آموزند.اما این کار زیان هایی هم دارد؛ مثلا اسباب بازی ها و عروسک های دخترانه، بی نهایت زیبا و لاغر هستند و این باعث می شود دختر کوچکمان تصور کند برای اینکه در جمع بدرخشد و مورد توجه قرار گیرد، باید مثل این عروسک ها بسیار زیبا، لاغراندام، ظریف و با موهای قشنگ باشد. حتی به او القا می شود که دخترها همیشه وابسته اند و ضعیف در حالی که واقعیت این نیست و این نگرش می تواند روی اعتماد به نفس کودک تاثیر منفی بگذارد.</div><div style="text-align: start;">بازی با اسباب بازی هایی با چهره های خشن و ظاهر درشت و قوی هم روی پسرها تاثیر می گذارد و ممکن است این رفتارها و خشونت در آنها نهادینه شود.</div><div style="text-align: start;">اگر واقعا هدف پدر و مادر این است که اسباب بازی خلاقیت و مهارت حل مساله را در فرزندشان افزایش دهد، باید خودشان به او بفهمانند دختر یا پسر است چون خیلی اهمیت دارد که کودک با جنسیت خود آشنا شود و بفهمد بخشی از هویت او به جنسیتش ربط دارد.</div><div style="text-align: start;"> </div><div style="text-align: start;"><span style="font-weight: bold; color: rgb(۱۲۸, ۰, ۱۲۸);">اسباب بازی های خنثی بهترند</span></div><div style="text-align: start;">باید در انتخاب اسباب بازی هم دقت کرد؛ اسباب بازی هایی که خیلی به جنسیت تاکید می کنند، تاثیر چندانی در تقویت خلاقیت، مهارت حل مساله و رفتارهای اجتماعی ندارند و کودک این مهارت ها و ویژگی ها را بیشتر هنگام بازی با اسباب بازی های خنثی می آموزد. البته می توان اسباب بازی هایی که متناسب با جنسیت کودک است هم برای او تهیه کرد تا گاهی با آنها بازی کند و نقش های جنسیتی اش تقویت شود البته نه در حد افراطی.</div><div style="text-align: start;"> </div><div style="text-align: start;"><span style="font-weight: bold; color: rgb(۱۲۸, ۰, ۱۲۸);">بازی با اسباب بازی های جنس مخالف ممنوع نیست</span></div><div style="text-align: start;">اینکه کودکی گاهی تمایل داشته باشد با اسباب بازی هایی که بیشتر مناسب جنس مخالف به نظر می رسد بازی کند هم نگران کننده نیست. مثلا اگر پسربچه ای که دوستانش پسر هستند، با اسباب بازی های پسرانه هم بازی می کند، می گوید من مَردَم، لباس های پسرانه می پوشد و در رفتارش مشکلی مشاهده نمی شود، از عروسکی خوشش بیاید و بخواهد آن را داشته باشد، اصلا نگران کننده نیست. اگر هم دخترکوچولویتان گاهی دلش می خواهد با ماشین یا تفنگ بازی کند ولی با عروسک هایش هم بازی می کند، نباید نگران شد.</div><div style="text-align: start;">مشکل جایی است که این رفتارها افراطی باشد. یعنی اگر پسربچه، دخترانه حرف بزند، رفتارهای دخترانه داشته باشد، بخواهد لباس دخترانه بپوشد و فقط با دخترها بازی کند و اسباب بازی های دختران را ترجیح دهد یا اگر دختری بگوید من پسرم و فقط با پسرها بازی کند، بزند، هل دهد و رفتارهای خشن نشان دهد و حتی جنسیت خود را نپذیرد و تمایلی به بازی با اسباب بازی های دخترانه نداشته باشد، مشورت پدر و مادر با روان پزشک ضروری است چون امکان دارد مشکلی وجود داشته باشد که اگر زودتر برای حل آن اقدام شود، بی شک موثرتر خواهد بود.</div><div style="text-align: start;"> </div><div style="text-align: start;"><span style="font-weight: bold; color: rgb(۱۲۸, ۰, ۱۲۸);">وقتی کودک فقط با یک نوع اسباب بازی بازی می کند</span></div><div style="text-align: start;">گاهی کودک فقط با یک نوع اسباب بازی مثل یک کتاب، تفنگ، نوع خاصی عروسک یا... بازی می کند که آن هم قابل بررسی است. یعنی اگر فرزندمان در هیچ زمینه ای مشکل خاصی ندارد، ارتباط های اجتماعی و یادگیری اش خوب است، با بچه های دیگر بازی می کند، برای بازی با اسباب بازی های دیگرش هم وقت می گذارد ولی ترجیح اساسی اش یکی از آنهاست، به نظر نمی رسد مشکل خاصی داشته باشد ولی اگر فقط با یک وسیله بازی می کند، تمام زمان خود را به آن اختصاص می دهد به طوری که ارتباط های اجتماعی، بازی های دیگر و همبازی هایش را نادیده می گیرد و تنها بازی می کند، یادگیری و رفتارش مختل است و رفتارهای عجیب و غریب نشان می دهد، نشانه ای در دل علایم دیگر است و باید به روان پزشک کودک مراجعه کنیم.</div>

بیشتر ما فکر می کنیم دخترها فقط باید صورتی بپوشند و عروسک بازی کنند و پسرها فقط به ماشین و تفنگ علاقه دارند، حالا فرض کنید بچه ای بخواهد با اسباب بازی جنس مخالف بازی کند...

مثلا هوس ماشین بازی به سر دختر کوچکی بیفتد. ممکن است پدر و مادر تعجب کنند و حتی نگران شوند که نکند بچه شان مشکلی دارد! حتی بعضی والدین از اینکه بچه شان با یک اسباب بازی خاص خیلی بیشتر بازی می کند، نگران می شوند اما دکتر کتایون رازجویان، فوق تخصص روان پزشکی کودک و نوجوان می گوید این رفتارها نگران کننده نیست. البته به گفته دکتر رازجویان، اما و اگرهایی هم در این میان وجود دارد که اگر این مطلب را تا انتها بخوانید، متوجه آنها می شوید. شاید هم باعث شود دست از خیلی سخت گیری ها بردارید.

جنسیت و محیط دو عامل موثر در انتخاب

اینکه هر کودکی چه اسباب بازی ای را انتخاب کند، به جنسیت و محیط او بستگی دارد. نتایج تحقیقات متعدد نشان داده اگر پیش روی دختر کوچکی اسباب بازی های مختلف قرار گیرد، حتی اگر هیچ مداخله ای انجام نشود، بیشتر به سمت اسباب بازی های دخترانه، نرم، بغل کردنی، عروسک ها و... می رود. اگر پسربچه ای در این شرایط قرار گیرد، اسباب بازی هایی را انتخاب می کند که هیجان، رقابت، حرکت دارد و بازی با آنها تحرک بیشتری می طلبد.

نقش محیط را هم نمی توان نادیده گرفت چون اسباب بازی ها فقط دخترانه یا پسرانه نیستند. اسباب بازی های خنثی مثل بازی های فکری، لگوها، پازل و... هم داریم که برای هر دو جنس مناسب هستند و بچه ها آنها را هم انتخاب می کنند.

وارد بازی تفاوت جنسیتی نشوید

موضوع مهم آن است که پدر و مادر نباید خیلی وارد بازی تفاوت جنسیتی قائل شدن در انتخاب اسباب بازی شوند. هر چند که امروزه در مغازه های اسباب بازی فروشی هم این تفاوت ها زیاد به چشم می خورد ؛ به طوری که قسمتی از فروشگاه را به وسایل دخترانه و صورتی و بخشی را به وسایل پسرانه و مثلا آبی اختصاص می دهند.

البته نمی توان گفت این تفاوت ها همیشه هم بد است چون مثلا بازی دخترها با اسباب بازی های دخترانه، نقش زنانه و مادرانه را در آنها تقویت می کند و پسرها هنگام بازی با اسباب بازی های پسرانه، نقش های مردانه و مرد بودن را می آموزند.اما این کار زیان هایی هم دارد؛ مثلا اسباب بازی ها و عروسک های دخترانه، بی نهایت زیبا و لاغر هستند و این باعث می شود دختر کوچکمان تصور کند برای اینکه در جمع بدرخشد و مورد توجه قرار گیرد، باید مثل این عروسک ها بسیار زیبا، لاغراندام، ظریف و با موهای قشنگ باشد. حتی به او القا می شود که دخترها همیشه وابسته اند و ضعیف در حالی که واقعیت این نیست و این نگرش می تواند روی اعتماد به نفس کودک تاثیر منفی بگذارد.

بازی با اسباب بازی هایی با چهره های خشن و ظاهر درشت و قوی هم روی پسرها تاثیر می گذارد و ممکن است این رفتارها و خشونت در آنها نهادینه شود.

اگر واقعا هدف پدر و مادر این است که اسباب بازی خلاقیت و مهارت حل مساله را در فرزندشان افزایش دهد، باید خودشان به او بفهمانند دختر یا پسر است چون خیلی اهمیت دارد که کودک با جنسیت خود آشنا شود و بفهمد بخشی از هویت او به جنسیتش ربط دارد.

اسباب بازی های خنثی بهترند

باید در انتخاب اسباب بازی هم دقت کرد؛ اسباب بازی هایی که خیلی به جنسیت تاکید می کنند، تاثیر چندانی در تقویت خلاقیت، مهارت حل مساله و رفتارهای اجتماعی ندارند و کودک این مهارت ها و ویژگی ها را بیشتر هنگام بازی با اسباب بازی های خنثی می آموزد. البته می توان اسباب بازی هایی که متناسب با جنسیت کودک است هم برای او تهیه کرد تا گاهی با آنها بازی کند و نقش های جنسیتی اش تقویت شود البته نه در حد افراطی.

بازی با اسباب بازی های جنس مخالف ممنوع نیست

اینکه کودکی گاهی تمایل داشته باشد با اسباب بازی هایی که بیشتر مناسب جنس مخالف به نظر می رسد بازی کند هم نگران کننده نیست. مثلا اگر پسربچه ای که دوستانش پسر هستند، با اسباب بازی های پسرانه هم بازی می کند، می گوید من مَردَم، لباس های پسرانه می پوشد و در رفتارش مشکلی مشاهده نمی شود، از عروسکی خوشش بیاید و بخواهد آن را داشته باشد، اصلا نگران کننده نیست. اگر هم دخترکوچولویتان گاهی دلش می خواهد با ماشین یا تفنگ بازی کند ولی با عروسک هایش هم بازی می کند، نباید نگران شد.

مشکل جایی است که این رفتارها افراطی باشد. یعنی اگر پسربچه، دخترانه حرف بزند، رفتارهای دخترانه داشته باشد، بخواهد لباس دخترانه بپوشد و فقط با دخترها بازی کند و اسباب بازی های دختران را ترجیح دهد یا اگر دختری بگوید من پسرم و فقط با پسرها بازی کند، بزند، هل دهد و رفتارهای خشن نشان دهد و حتی جنسیت خود را نپذیرد و تمایلی به بازی با اسباب بازی های دخترانه نداشته باشد، مشورت پدر و مادر با روان پزشک ضروری است چون امکان دارد مشکلی وجود داشته باشد که اگر زودتر برای حل آن اقدام شود، بی شک موثرتر خواهد بود.

وقتی کودک فقط با یک نوع اسباب بازی بازی می کند

گاهی کودک فقط با یک نوع اسباب بازی مثل یک کتاب، تفنگ، نوع خاصی عروسک یا... بازی می کند که آن هم قابل بررسی است. یعنی اگر فرزندمان در هیچ زمینه ای مشکل خاصی ندارد، ارتباط های اجتماعی و یادگیری اش خوب است، با بچه های دیگر بازی می کند، برای بازی با اسباب بازی های دیگرش هم وقت می گذارد ولی ترجیح اساسی اش یکی از آنهاست، به نظر نمی رسد مشکل خاصی داشته باشد ولی اگر فقط با یک وسیله بازی می کند، تمام زمان خود را به آن اختصاص می دهد به طوری که ارتباط های اجتماعی، بازی های دیگر و همبازی هایش را نادیده می گیرد و تنها بازی می کند، یادگیری و رفتارش مختل است و رفتارهای عجیب و غریب نشان می دهد، نشانه ای در دل علایم دیگر است و باید به روان پزشک کودک مراجعه کنیم.

منبع: آی هوش