مشکلات سه ماه اول بارداری، چیست؟

تغییرات هورمونی در دوران بارداری منجر به تغییراتی در بدن زن باردار میشود که طبیعی است. اما برخی از این تغییرات در همه ی زنان باردار دیده نمی شود و به شکل مشکلاتی در دوران بارداری بروز میکنند. دانستن این مشکلات شایع میتواند در حل به موقع این موارد در دوران بارداری پرداخت.
شایع ترین مشکلات سه ماهه اول بارداری:
تهوع
تحولات خلقی
یبوست

تهوع و استفراغ در بارداری
استفراغ و تهوع اوایل بارداری که مورد تجربه اکثر خانوم­ها است و جزء نشانه های بارداری در روزهای اول است، ممکن است در همه وجود نداشته باشد ولی در بعضی زنان باردار ممکن است وجود داشته باشد و در برخی مواقع ممکن است خیلی شدید شود. علت اصلی تهوع بارداری ناشناخته است و جزء عللی است که باید از نظر علمی بررسی شود.

علت تهوع در بارداری
هورمون اچ سی جی HCG HORMON
به نظر می ­آید علت آن مواجه بدن مادر با هورمون اچ سی جی که از جفت ترشح می­شود، باشد. هورمون اچ سی جی هر چه سطحش بالاتر برود علائم تهوع بیشتر می­شود، بخصوص اوایل بارداری که جنین درحال رشد است این هورمون با یه شیب تندی به سرعت بالا می رود و بدن مادر بخصوص فردی که تاحالا حامله نشده است و با این هورمون مواجه نداشته باشد در مواجه با این هورمون ممکن است واکنش نشان دهد.

جنین دوقلو یا چند قلو
کسانی که دو قلو یا چند قلو هستند، چون سطح این هورمون­ها در بدنشان بالاتر است ممکن است این علائم تهوع را بیشتر تجربه کنند و با شدت بیشتر و طولانی­تر، یعنی تا هفته ­های بالاتر بارداری آن را تجربه کنند.

حالت مول
همینطور اگر تهوع خیلی شدید و مقاوم به درمان باشد می­تواند یکی از علائم بیماری­های دیگر مثل مول باشد. مول در واقع اشکالی است در جفت، یعنی فقط جفت تشکیل شده است یا جنینی وجود ندارد یا اینکه جنین ناقصی در کنارش تشکیل شده است و چون جفت خیلی بزرگ است سطح اچ سی جی در مول خیلی بالاتر از حدی است که مورد انتظار برای حاملگی معمولی است.
کسانی هم که مول دارند، خیلی تهوع و استفراغ شدیدی ممکن است داشته باشند بنابراین احتمالا علت تهوع و استفراغ بارداری بحث مواجه ی بدن مادر با هورمون جفتی اچ سی جی است.

اختلال هورمون تیروئید
اما علل دیگری عللی که برای این مورد عنوان می­کنند این است که بعضی وقت­ها اختلالات تیروئیدی را در این مورد موثر می­دانند اختلالتی مثل کم­ کاری و پرکاری تیروئید. ولی بعضی از هورمون­های ترشح کننده تیروئید از نظر ساختاری با هورمون اچ سی جی مشابهت دارند.
بخاطر همین، وقتی سطح هورمون­ها به هم می­ریزد ممکن است عوارضی شبیه به همین تهوع و استفراغ را نشان دهد. بخاطر همین برای خانم­هایی که تهوع استفراغ­های مقاوم در اوایل بارداری دارند یا اینکه خوب وزن نمیگیرند یکی از ارزیابی هایی که می­کنیم همین ارزیابی مشکلات تیروئیدی است.

مشکلات روحی روانی
استرس، ناراحتی، مشکلات روحی روانی خیلی می­تواند روی تهوع و استفراغ تاثیر داشته باشدو می­تواند هم بدتر و هم مقاوم به درمان شود. خیلی وقت­ها در یک خانوم علیرغم همه درمان هایی که می­کنیم اثری از بهبود تهوع استفراغ وی نیست.
به جز مسائل روحی این مسئله، یک تئوری هم هست که می­گوید این یک مکانیزم طبیعی است در مادر که با تهوع استفراغ مواد غذایی مضر، بعضی داروها و مواد محیطی را برای جنین که ممکن است اثر بگذارد با همین مکانیزم طبیعی تهوع استفراغ از جنین خود که در حال رشد و تکامل و در زمان بسیار بحرانی برای تکامل و سلامت قرار دارد دور کند.
برای کم کردن تهوع و استفراغ یک سری درمان­ها و توصیه­ های تغذیه­ ای داریم. البته از بعد روحی این نکته ضروری است که گفته شود خانواده فرد باید خیلی از وی حمایت و مراقبت نمایند.

توصیه های مهم برای جلوگیری از تهوع بارداری
به خانم هایی که تهوع و استفراغ های زیادی دارند توصیه­ای که در این زمینه می­شود این است که اولا غذارا به مقدار کم و حجم کم به دفعات زیادتر مصرف نمایند ،بهتر است که غذای مایع و جامد را همزمان استفاده نکنند از غذاهای چرب و پرادویه و سرخ کردنی اجتناب کنند چون استفراغ را تشدید می­کند.
صبح که از خواب بیدار می­شوند یک عدد نان تست یا بیسکویت کوچک استفاده کنند و بعضی از خانم ها ممکن است بستنی را خوب تحمل کنند. خنک است و شیرین، یا شربتهایی مثل شربت آبلیمو که کمی ترش و شیرین است و بعضی ها نیز با پودر زنجبیل بصورت دم کرده یا استنشاق و یا ریختن بر روی غذا برای رفع این حالت اقدام می­کنند.
همچنین مکمل ویتامین مثل ب 6 ممکن است علائم را بهتر کند اگر هم اینها جواب نداد قدم بعدی درمان­های داروئی است. داروهای ضد تهوع ، آرام بخش­های گوارشی که می­تواند کمک کند تا آن مرحله را بگذرانند. معمولا حدود 12 یا13 هفته که بگذرد این علائم به تدریج کم می­شود و برطرف می­شود. غذاهای سرشار از ویتامین ب6 که برای رفع حالت تهوع اثراگذار است مثل: انواع سبزی­جات و میوه ها که سرشار از ویتامین هستند.

تحولات خلقی و نوع تغذیه
ممکن است تغذیه به تحولات خلقی ربط داشته باشد ولی آنچه که بیشتر به نظر می­آید احتمالا تغییرات هورمونی هستند که باعث تغییرات خلق و خو می­شوند. هر زمان سطح هورمون­ها به طور ناگهانی تغییر کند، خانم­ها دچار تغییرات خلق و خو می­شوند مثلا در زمان یائسگی استروژن پروژسترون پایین می ­آید چون تخمدان­ها از کار می­افتند فرد دچار تغییرات خلق و خو می­شود.
فرد در زمان یائسگی بد خلق و پرخاشگر می­شود که در زمان قاعدگی و حاملگی نیز به همین صورت است و افزایش ناگهانی پروژسترون استروژن ممکن است که روی خلق و خو، واکنش، خواب و بیداری خانم­ها تاثیر بگذارد. خانمی که باردار است به جز مواد ناسالم و مشکوکی که نحوه تهیه آن مشخص نباشد، از هر چیزی که به آن متمایل است به مقداری که دوست دارد (و بیش از حد نیست) میتواند استفاده کند.
اینکه خیلی محدود کنیم درست نیست. اجازه بدهیم که رژیم غذایی راحت­تر باشد اما در سه ماهه اول ممکن است که فرد همین حالت تهوع استفراغ را داشته باشد که در مواردی منجر به این شود که فرد نتواند زیاد چیزی بخورد. اولا اگر این استفراغ ها مقاوم به درمان است و در حدی است که فرد نمی­تواند بخورد، نمی­توانید بیاشامد، دهان خشک است، حجم ادرار کم شده است، بی حال است، حتما باید به پزشک مراجعه شود.
به این دلیل که مادر مواد غذایی مناسب را نم ی­گیرد و از نظر فیزیکی دچار مشکل می­شود و ممکن است افت فشارخون پیدا کند و عوارض مرتبط با بهم خوردن وضعیت عروقی و وضعیت خون­رسانی ارگان­ها و غیره بروز نماید. و دلیل دیگر اینکه برای بچه یک خطر وجود دارد وقتی که فرد نتواند غذا بخورد به مدت طولانی گرسنه می­ماند، سوخت و ساز بدن در یک مسیر دیگر قرار می­گیرد که منجر به تولید موادی به اسم کتون می­شود.
کتون وارد خون می­شود و از جفت و بند ناف می­گذرد وارد بدن بچه می­شود. کتون به تکامل و رشد مغزی بچه آسیب می­رساند و ممکن است عوارضی را در جنین ایجاد کند که پایدار باشد به همین دلیل ما نباید اجازه بدهیم که گرسنگی یا عدم دریافت غذا و مایعات به حدی برسد که کتون در خون زن باردار ایجادشود. روش تشخیص آن به این صورت است که یک آزمایش ادرار برایش تجویز می­شود اگر کتون در ادرارش گزارش شد، باید بستری شود و با اصلاح وضعیت در واقع مایعات و الکترولیتها، مواد غذایی و ... این مشکل برطرف شود و بعد ترخیص شود.
شیوع استفراغ و تهوع، زیاد است. بخصوص در چند قلوها یا کسانی که در سنین پایین حامله می­شوند، کسانی که مشکلات زمینه­ ای مثل تیروئید و مشکلات عصبی یا گوارشی دارند ممکن است دیده شود. در خیلی از موارد ما می­توانیم این مشکلات را اگر که به این مراحل نرسیده باشد، در خانه مدیریت کنیم. بهترین کار این است که از روش تغذیه ­ای مناسب پیروی کنیم.

یبوست در بارداری
یبوست در دوره سه ماهه اول بارداری با تغذیه ارتباط دارد؟ جنس و نوع و میزان تغذیه تاثیر دارد ؟
این هم مربوط به تغیرات هورمونی است. پروژسترون بالا می­رود. پروژسترون ممکن است مقداری حرکت سیستم گوارشی را کند نماید و خود یبوست ­زاست. علت دیگر رحمی است که در حال بزرگ شدن است ممکن است که روی روده و ارگان های مجاور فشار بیاورد و یک مقدار تخلیه مدفوع را سخت­تر نماید و باعث یبوست شود ولی همان توصیه ­های فوق نیز می­تواند کمک کننده باشد.

درد پستان
تحولاتی که در بدن زن باردار ایجاد می­شود همراه با درد در ناحیه پستان است.آیا این درد رفع می­شود ؟
بخاطر افزایش هورمون­های استروژن ناشی از بارداری ممکن است که تغییراتی در حجم پستان وجود داشته باشد. ممکن است دردهای مبهمی در سینه ­ها وجود داشته باشد در طی بارداری، رشد و تکامل مجاری شیری را داریم و در این جا پستان ­ها در حال آماده شدن برای تولید شیر و شیردهی به نوزاد هستند ممکن است بخصوص در اویل بارداری مقداری حالت تحریک و سوزش در نوک پستان هم وجود داشته باشد اینها معمولا با گذر زمان بهتر می­شود و بهتر است فقط تحریک و دستکاری نشود.
بعضی خانم های باردار ممکن است که ترشح مایعات و بخصوص مایعات شفاف شبیه شیر از پستان ها داشته باشند که این هم در بارداری می­تواند طبیعی باشد بخصوص از نیمه دوم بارداری بعضی ­ها ترشح پیدا میکنند. جای نگرانی نیست ترشحات خونی است که جای نگرانی دارد.

خونریزی و سقط جنین
از شایع ترین مشکلات سه ماه اول بارداری خونریزی­ها هستند. خونریزی یکی از علائم بسیار مهم و از جمله علائم خطر و نیازمند به بررسی در سه ماهه اول بارداری و به طور کل در طول بارداری است.
ولی در هر زمان از بارداری خون­ریزی ممکن است علت خاص خود را داشته باشد. وقتی که بارداری پیشرفت می­کند و به سه ماه آخر می­رسند خون­ریزی معمولا ناشی از عوارض جفتی مثل دکولمانک ، کندگی جفت یا جفت­های سره راهی و چنین مسائلی ، یا نشان دهنده شروع زایمان زود­رس ممکن است باشد.
علت خونریزی در سه ماهه اول بارداری :
سقط جنین یا تهدید سقط جنین
حاملگی خارج از رحم
مول یا بچه خوره
بنابراین در هر صورت هر گونه خون­ریزی در بارداری نیازمند مراجعه به پزشک است. فرد اگر در هر زمان از بارداری سه علامت داشت حتما به پزشک مراجعه نمایید؛ خونریزی، درد، آبریزش به معنی پاره شدن کیسه آب که در واقع حالتی است که فرد احساس می­کند خیس شده است و یا یک مایع معمولاً بی رنگ و داغ از بدنش خارج می­شود و موجب خیسی وی می شود، چیزی شبیه ادرار حس می­کند و فکر می­کند که بدنش را خیس کرده است. پس این سه علامت بسیار مهم است.
در سه ماهه اول البته گاهی وقت­ها زمانی می­رسد که جفت می­خواهد جایگزین شود و در رحم رشد کند، ممکن است که لکه بینی­های کوچکی در آن زمان داشته باشیم آنها فیزیولوژیک است و درد ندارد، باعث سقط نمی­شود و طی یکی دو روز برطرف میشود. اما خون­ریزی ممکن است ادامه داشته باشد که مهمترین مسئله بحث تهدید به سقط است