مقاومت کودکان در برابر خواب، علت و اهمیت آن

بچه ها معمولا در برابر خواب و خوابیدن مقاومت می کنند و شاید جالب باشد که بخواهیم علت مقاومت کودکان به خوابیدن را بدانید. بخصوص وقتی که جمعی از بزرگترها حضور داشته باشند یا مهمانی می روند این مقاومت به خوابیدن شدیدتر هم می شود. غافل از این که تمام شیطنت ها، بهانه گیری ها، گریه ها و پرخاشگری هایش می تواند ناشی از کم خوابی و بی خوابی یا دیر خوابیدن باشد. در ادامه با جزییات مهمی راجع به خواب کودک با ما همراه باشید.

خواب کودک

ولی یک حقیقت علمی دیگر هم وجود دارد : چشم بچه ها نسبت به بزرگ تر ها به نور حساس تر است. با ما همراه باشید تا با دانستن بیشتر راجع به خواب کودک از علت مقاومت کودکان به خوابیدن و راه حل رفع آن را بدانید و راحت تر کودک تان را بخوابانید.

فیزیولوژی چشم کودکان

تحقیقات نشان داده است چشم بچه ها به نور حساس تر بوده و نور بیشتری از طریق مردمک آن ها جذب می شود. در این تحقیق که طی همین هفته در مجلات پزشکی منتشر شد فیزیولوژی چشم ۱۰ کودک ۳ تا ۵ ساله و سطح هورمون ملاتونین یا همان هورمون خواب به دقت اندازه گیری شد.

در مرحله اول تحقیق راجع به خواب کودک طی ۵ روز کودکان برنامه خواب منظمی داشتند. هر روز سطح هورمون ملاتونین آن ها چندین بار از طریق بزاق دهان اندازه گیری شد.

در مرحله دوم این تحقیق راجع به خواب کودک یعنی از روز ششم کودکان را در معرض نور کم قرار دادند. به این ترتیب که کل خانه با پرده های ضخیم پوشانده شد و فقط یک لامپ کم نور در خانه روشن بود. درست مانند یک غار. در این مرحله هم سطح هورمون ملاتونین اندازه گیری شد.

در مرحله سوم درست یک ساعت قبل از خواب، بچه ها در در معرض نور بیشتری مثل میزهای لامپ دار قرار داده شدند و با بررسی سطح ملاتونین دانشمندان به نتایج جالبی دست یافتند.

محققان متوجه شدند در نور کم یا غار مانند خواب بچه ها از ساعت هشت و نیم شب به یک ربع به هشت تغییر پیدا می کند. یعنی وقتی یک نور بسیار ملایم بدون تداخل نورهای دیگر یا کم و زیاد شدن آن وجود داشته باشد بچه ها تقریبا سه ربع ساعت زودتر به خواب می روند و راحت تر می خوابند.

وقتی بچه ها قبل از خواب روی میز لامپ دار بازی می کردند سطح هورمون ملاتونین به شدت پایین آمده و در برابر خوابیدن مقاومت می کردند. حتی وقتی یک ساعت قبل از برنامه ساعت خواب در نظر گرفته شده یعنی هشت و نیم شب کودکان را در معرض نور غار مانند قرار دادند ترشح هورمون ملاتونین کمی بهتر شده و افزایش ۵۰ درصدی نسبت به بی خوابی کودکان نشان داد.

نتیجه تحقیق درباره رفتار خواب کودکان و مقاومت کودکان به خوابیدن

دکتر آکاسم Dr. Akacem مسوول گروه تحقیق خواب کودک اعلام کرد پس از این آزمایش سه مرحله ای معلوم شد وقتی چشم کودکان تحت تاثیر نور قرار گیرد به دلیل حساس بودن مردمک چشمشان، ساعت زیستی آن ها تغییر کرده و سطح هورمون ملاتونین در آن ها پایین می آید. این اتفاق بخصوص اگر در ساعات غروب انجام شود باعث بی خوابی شدید کودکان و مقاومت کودکان به خوابیدن می شود.

هرچند دکتر مونیک لوبورژ Dr. Monque Lebourgeois پروفسور دانشگاه کلورادو راجع به خواب کودک اعتقاد دارد برای آن که بهتر بتوانیم به کودک کمک کنیم بخوابد باید ببینیم در خانه آن ها دقیقا چه اتفاقی می افتد. امکان دارد کودک در برابر تاریکی اتاق خودش مقاومت کند و به اتاق والدینش برود که کمی نور در آن جا وجود دارد. ولی تحقیقات نشان می دهد که هر چه اتاق تاریک تر باشد کودکان بهتر می خوابند.

هر چه تاریک تر بهتر

برای بررسی دقیق خواب کودک باید بدانیم که مردمک چشم کودک شفاف تر و بزرگتر و نسبت به نور حساس تر است به همین دلیل کوچک ترین تغییرات در نور محیط بر روی شبکیه و سیگنال هایی که به مغز می فرستد حساس تر عمل می کند. هورمون ملاتونین که به محض تاریک شدن هوا افزایش می یابد علت اصلی تنظیم ساعت بدن برای آماده شدن برای خوابیدن است. در کودکان پیش از ۷ سالگی ارتباط بین دریافت نور از طریق چشم و ترشح سطح هورمون ملاتونین ارتباط بیشتری دارد. با بالا رفتن سن بخصوص بعد از ۴۰ سالگی که بیشتر افراد به پیرچشمی مبتلا می شوند این حساسیت کمتر می شود.

به همین دلیل هرچه اتاق کودک تاریک تر باشد کمتر به خوابیدن مقاومت نشان می دهد و راحت تر و بهتر می خوابد. در واقع علت مقاومت کودکان به خوابیدن واکنش طبیعی بدنش نسبت به نور محیط زندگی اش است و ربطی به لجبازی و شیطنت های کودکانه ندارد.

تحقیقات متعددی در این زمینه انجام گرفت به طوری که کودکان زیر ۷ سال را در معرض طیف های متفاوتی از نور قرار دادند تا نحوه خواب آن ها را بررسی کنند. همه تحقیقات نشان داد وقتی کودکان در معرض نور قرار می گیرند با وجود آن که خسته هستند نمی توانند بخوابند چرا که نور وارد شده به چشم و شبکیه و ارسال پیام به مغز باعث می شود تا سطح هورمون ملاتونین کاهش پیدا کند.

بهترین شرایط برای خواب کودکان

تحقیقات راجع به خواب کودک نشان داد برای خوابیدن بچه ها و عدم مقاومت کودکان به خوابیدن بهترین راهکارها رعایت نکات زیر است:

- یک ساعت قبل از آن که بخواهید کودک را بخوابانید نور خانه را بسیار کم کنید. یعنی بیشتر لامپ ها را خاموش کنید تا یک نور ملایم حالت غارمانند بوجود آید.

- در اتاق خواب کودک یک لامپ بسیار کم نور آن هم در سطح زمین قرار دهید.

- از چراغ خواب هایی که نورهای تند و چند رنگ دارند یا می چرخند و نور آن ها کم و زیاد می شود به هیچ وجه استفاده نکنید.

- برنامه خواب کودک را طوری تنظیم کنید که تا قبل از ساعت ۹ شب بخوابند.

- برنامه خواب کودک را حتی در تعطیلات و روزهای آخر هفته به دلیل مهمانی به هم نزنید.

- رعایت این نکات برای کودکان تا قبل از ۷ سالگی یک ضرورت است تا رشد مغز بهتر و جسم و روحیه سالم تری داشته باشند.

- بچه ها دنیا را با چشم های پاک و شفاف تری نگاه می کنند. آگاهی از آن چه چشمان آن ها می بیند به ما کمک می کند تا محیط و نحوه زندگی را برای آرامش آن ها فراهم کنیم و با تنظیم نور خانه مشکلات خواب آن ها را برای همیشه حل کنیم.

ارتباط بین کم خوابی کودکان و خطر ابتلا به دیابت

تحقیقاتی که توسط متخصصان کودکان در بریتانیا انجام شد مشخص کرد کم خوابیدن کودکان آن ها در معرض خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ قرار می دهد.

تحقیقات گوناگون دانشمندان در سراسر مراکز تحقیقاتی دنیا ارتباط بین کم خوابی و دیابت را در بزرگسالان ثابت کرده است. ولی در مورد کودکان تحقیقات دانشگاه سنت جورج لندن بریتانیا نتایج بسیار مهمی را در ارتباط با خواب کودکان و امکان ابتلا به دیابت مطرح کرد. این تحقیق که بر روی ۴۵۲۵ کودک ۱۰ ساله انجام گرفت نشان داد کودکانی که کمتر از ۱۲ ساعت می خوابند در معرض خطر ابتلا به دیابت از همان دوران کودکی قرار دارند. دکتر کریستوفرجی اوون (Christopher G. Owen) پروفسور دانشگاه سنت جورج معتقد است حد و مرزی نباید برای تعداد ساعت خواب کودکان تعیین کرد. فقط باید این نکته را در نظر داشت که کودکان نباید کمتر از ۱۲ ساعت بخوابند. اگر بیشتر هم بخوابند هم برای رشدشان بهتر است هم خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ را به شدت در آنان کاهش می دهد.

کودکانی که کمتر از ۱۲ ساعت می خوابند سه اتفاق در بدن شان رخ می دهد:

کم خوابیدن کودکان موجب می شود شاخص توده بدنی شان (Body Mass Index) به اختصار BMI بیشتر است. BMI مقیاس اندازه گیری وزن مناسب هر فرد با مقایسه وزن و قد او است. به این ترتیب که وزن فرد به کیلوگرم به توان ۲ رسیده و عدد به دست آمده تقسیم بر قد فرد می شود. اگر این عدد بین ۱۸/۵ تا ۲۵ باشد وزن فرد عادی است. عدد کمتر از ۱۸/۵ کمبود وزن و بیشتر از ۲۵ چاقی رانشان می دهد. در کودکانی که کم می خوابند این شاخص بیشتر از ۲۵ است.

کم خوابی کودکان باعث مقاومت به انسولین می شود.

در کودکانی که کم می خوابند قند خون شان بیش از میزان طبیعی است.

هر سه عامل باعث دیابت نوع ۲ ناشی از کم خوابی است که منجر به پرخوری و افزایش اشتها می شود.

طبق نظر دانشمندان هیچ محدودیت حداکثری برای خواب کودکان وجود ندارد ولی در مورد حداقل باید ۱۲ ساعت خواب حتما رعایت شود.