سرطان تخمدان در زنان چیست؟
بر مبنای تحقیقات کنونی سرطان تخمدان در لولههای فالوپ (لولههای تخم‌بر) شروع می‌شود و به تخمدان‌ها میرسد.
بر مبنای تحقیقات کنونی سرطان تخمدان در لولههای فالوپ (لولههای تخم‌بر) شروع می‌شود و به تخمدان‌ها میرسد، دستگاهی دوتایی که تخمکهای زنان در آن تولید می‌شود و منبع اصلی هورمون‌های اصلی زنانه یعنی استروژن و پروژسترون است. در طول سالیان اخیر روش‌های درمان سرطان تخمدان مؤثرتر شده‌اند، و بهترین نتایج وقتی به دست میآید که بیماری در مراحل اولیه تشخیص داده شود.
علایم سرطان تخمدان
علایم سرطان تخمدان عبارتند از:
- نفخ یا فشار در ناحیه شکم
- درد شکم یا لگن
- احساس پربودگی یا سیری کاذب سریع در طول غذا خوردن
- تکرر ادرار
علایم مزبور ممکن است بر اثر بسیاری از دیگر اختلالات که سرطان نیستند ایجاد شود. اگر علایم مزبور حالت مداوم داشته یا بیش از چند هفته ادامه پیدا کنند، زنان باید به پزشک مراجعه نمایند.
ریسک فاکتور: تاریخچه خانوادگی
احتمال ابتلاء یک زن به سرطان تخمدان با افزایش مواجه خواهد بود اگر یکی از خویشان نزدیک وی مبتلاء به سرطان تخمدان، سرطان پستان، یا سرطان کولون بوده باشد. محققان بر این اعتقادند که تغییرات ژنتیکی ارثی مسؤول ۱۰ درصد سرطان‌های تخمدان است. این تغییرات شامل جهش‌های ژن BRCA۱ و BRCA۲ است که با سرطان پستان مرتبط شده‌اند. زنان دارای یک تاریخچه خانوادگی قوی در این مورد باید با پزشک مشورت کنند تا ببینند که آیا پیگیری پزشکی دقیق در این مورد مفید است یا خیر.
ریسک فاکتور: سن
قویترین ریسک فاکتور سرطان تخمدان سن است. بیشترین احتمال ابتلاء به این سرطان مربوط به دوران یائسگی است. استفاده از درمان هورمونی پسایائسگی [هورمون درمانی پس از یائسگی] میتواند ریسک مزبور را افزایش دهد. چنین به نظر میرسد که این ارتباط در زنانی که به مدت ۵ تا ۱۰ سال استروژن بدون پروژسترون میگرفتهاند در قویترین حالت خود باشد. پزشکان در این مورد یقین ندارند که آیا گرفتن ترکیب استروژن و پروژسترون نیز باعث تقویت ارتباط مزبور می‌شود یا خیر.
ریسک فاکتور: چاقی
زنان چاق در مقایسه با دیگر زنان در ریسک بالاتری برای ابتلاء به سرطان تخمدان قرار دارند؛ و همچنین میزان مرگ و میر در مقایسه با زنان غیر چاق در زنان چاق دچار سرطان تخمدان بیشتر است. چنین به نظر میرسد که هر چه زنی چاقتر باشد ریسک مزبور در مورد وی بیشتر خواهد بود.
تستهای غربالگری سرطان تخمدان
در صورتی که زن فاقد علامت باشد هیچ راه آسان یا قابل اعتمادی برای تست ابتلاء به سرطان تخمدان وجود ندارد. به هر جهت، دو راه برای غربالگری سرطان تخمدان در طول یک معاینه روتین زنان در دسترس است. یکی از این راه‌ها استفاده از یک تست خون برای ارزیابی افزایش میزان یک پروتئین به نام CA-125 است. بدبختانه، هیچ تکنیکی خود را در موردی که برای زنان دارای ریسک میانگین به کار میرود منجی زندگی نشان نداده است. به همین دلیل غربالگری صرفاً در مورد زنان دارای ریسک فاکتورهای قوی توصیه می‌شود.
تشخیص سرطان تخمدان
تستهای تصــویربرداری مثل سونوگرافی یا CT اسکن، میتوانند وجود توده تخمدانی را آشکار کنند. اما این اسکن‌ها قادر نیستند تعیین کنند که آیا توده‌های مورد اشاره سرطانی هستند یا خیر. اگر ظن به وجود سرطان مطرح باشد، قدم بعدی انجام عمل جراحی برای خارج کردن توده مشکوک خواهد بود. یک نمونه از بافت این توده برای انجام بررسیهای تکمیلی به آزمایشگاه ارسال می‌شود. این اقدام بیوپسی نامیده می‌شود.
مراحل سرطان تخمدان
جراحی اولیه برای سرطان تخمدان در عین حال کمک میکند تا میزان گسترش سرطان مشخص گردد، که بر مبنای مراحل زیر توصیف می‌شود:
- مرحله 1: سرطان به یک تخمدان یا هر دو محدود است
- مرحله 2: سرطان به رحم یا ارگان‌های مجاور تخمدان گسترش یافته است
- مرحله 3: سرطان به گرههای لنفاوی یا جدار شکم گسترش یافته است
- مرحله 4. سرطان به ارگان‌های دورتر مثل ریهها یا کبد گسترش یافته است
انواع سرطان تخمدان
بخش اعظم سرطان‌های تخمدان کارسینومهای اپیتلیال تخمدان هستند. اینها تومورهای بدخیمی هستند که سلولهایی را روی سطح تخمدان تشکیل میدهند. برخی تومورهای تخمدان آشکارا سرطانی نیستند. این تومورها به عنوان تومورهای بالقوه کمتربدخیم (LMP) شناخته میشوند. تومورهای مزبور کندتر رشد میکنند و در مقایسه با دیگر اشکال سرطان تخمدان کمتر خطرناکند.
میزان بقاء در سرطان تخمدان
ابتلاء به سرطان تخمدان میتواند تشخیصی هراسآور باشد، و نرخ بقاء پنج ساله در آن از 93% تا 19% برای سرطان اپیتلیال تخمدان متغیر است، که به مرحلهای که در آن سرطان تشخیص داده شده است بستگی دارد. در مورد تومورهای LMP نرخ بقاء 5 ساله از 97 درصد تا 89 درصد است.
جراحی سرطان تخمدان
عمل جراحی برای تشخیص سرطان تخمدان و تعیین مرحله سرطان به کار میرود اما در عین حال جراحی مرحله اول درمان نیز است. هدف از این عمل خارج کردن توده سرطانی در حد امکان است. این عمل ممکن است یک تخمدان و بافت مجاور در مرحله ۱ سرطان باشد. در مراحل پیشرفته‌تر بیماری، ممکن است ضروری باشد که هر دو تخمدان از بدن خارج شود و همین عمل در مورد رحم و بافتهای پیرامون تخمدان صورت گیرد.
شیمی درمانی
در تمامی مراحل سرطان تخمدان، به طور معمول از شیمی درمانی پس از عمل جراحی استفاده می‌شود. این فاز یا مرحله از درمان از برخی داروها برای هدف قرار دادن و کشتن باقی مانده سلول‌های سرطانی در بدن استفاده میکند. داروهای شیمی درمانی را میتوان به صورت خوراکی، از طریق تزریق داخل وریدی یا مستقیماً به درون حفره شکمی (شیمی درمانی اینتراپریتونئال) به بیمار تحویل داد. زنان دچار تومورهای LMP به طور معمول نیاز به شیمی درمانی ندارند مگر اینکه تومورها پس از عمل جراحی برگشت کرده باشند.
درمانهای هدفمند
پژوهشگران در حال کار بر روی درمانهایی هستند که مسیر رشد سرطان تخمدان را هدف میگیرند. فرآیندی به نام انژیوژنز شامل تشکیل عروق خونی جدید برای تغذیه تومورها است. دارویی به نام اواستین این فرآیند را بلوک میکند و باعث کوچک شدن تومور یا توقف رشد آن می‌شود.
پس از درمان: یائسگی زودرس
وقتی هر دو تخمدان زنی برداشته شود وی دیگر قادر نخواهد بود که برای خود استروژن تولید کند. این وضعیت محرک بروز یائسگی خواهد بود که هیچ ارتباطی به سن زن ندارد. افت میزان هورمون در عین حال میتواند ریسک برخی اختلالات پزشکی شامل پوکی استخوان را افزایش دهد. این موضوع حیاتی است که زنان پس از گرفتن درمان برای سرطان تخمدان به صورت منظم مورد معاینات پیگیری و مراقبتی قرار داشته باشند.
پس از درمان: تحرک
زنان ممکن است متوجه شوند که پس از درمان زمان درازی نیاز است تا انرژی آنها برگردد. خستگی مفرط یک مشکل بسیار شایع پس از درمان سرطان است. آغاز یک برنامه سبک ورزشی یکی از مؤثرترین راه‌ها برای تجدید ذخیره انرژی و بهبود حس عاطفی رضایت از زندگی است. زنان باید در مورد یافتن بهترین رویکرد در این مورد با تیم پزشکی خود مشورت کنند.
کاهش دهنده ریسک سرطان تخمدان: بارداری
زنانی که به طریق بیولوژیک صاحب فرزند میشوند در مقایسه با زنانی که هرگز زایمان نکرده‌اند در ریسک پایین‌تری برای ابتلاء به سرطان تخمدان قرار دارند. چنین به نظر میرسد که ریسک مزبور با هر بار بارداری کاهش مییابد و شیردهی از پستان میتواند به کاهش هر چه بیشتر ریسک مزبور کمک کند.
کاهش دهنده ریسک: قرص پیشگیری از بارداری
سرطان تخمدان همچنین در زنانی که از قرص‌های کنترل بارداری استفاده کرده‌اند کمتر است. در مقایسه با زنانی که هرگز از قرص‌های پیشگیری از بارداری استفاده نمیکنند خطر ابتلاء به سرطان تخمدان در زنانی که دستکم ۵ سال از این قرص‌ها استفاده کرده‌اند حدود ۵۰ درصد کاهش پیدا میکند. همانند بارداری، قرص‌های پیشگیری از بارداری مانع تخمکگذاری میشوند. برخی پژوهشگران فکر میکنند که کاهش موارد تخمکگذاری میتواند زن را در برابر سرطان تخمدان محافظت کند.
کاهش دهنده ریسک: بستن لوله
بستن لولهها، که به شکل رسمی تیوبال لیگیشن نامیده می‌شود، میتواند به عنوان یک عامل محافظتی در برابر سرطان تخمدان عمل کند. همین فایده در مورد عمل هیسترکتومی برداشتن رحم مطرح است.
کاهش دهنده ریسک: برداشتن تخمدان‌ها
برای زنان داری جهش‌های ژنتیکی موجب قرار دادن آنها در معرض ریسک بالاتر سرطان تخمدان، خارج کردن تخمدان‌ها یک گزینه محسوب می‌شود. این عمل را در عین حال میتوان در مورد زنان سنین بالای چهل سال مورد هیسترکتومی در مد نظر قرار داد.
کاهش دهنده ریسک: رژیم غذایی کم‌چربی
اگرچه هیچ رژیم غذایی اختصاصی برای سرطان تخمدان وجود ندارد، شواهدی در دست است که آنچه زنان میخورند میتواند محرک بروز تفاوتی شود. در یک مطالعه اخیر، زنان استفاده کننده از رژیم غذایی کم‌چربی به مدت دستکم چهار سال کمتر محتمل بود که دچار سرطان تخمدان شوند. برخی محققان گزارش میدهند که این سرطان در زنانی که مقدار زیادی سبزیجات میخورند نیز کمتر است، اما در این مورد به تحقیق بیشتری نیاز است.
منبع:
مهرین
برای ارسال نظر کلیک کنید
▼