داروی بی حسی در بارداری، چه تاثیری بر جنین دارد؟
داروهایی که مادر استفاده می‌کند از طریق جفت به جنین منتقل می‌شود، البته میزان این انتقال برای داروهای گوناگون متفاوت است.
داروهایی که مادر استفاده می‌کند از طریق جفت به جنین منتقل می‌شود، البته میزان این انتقال برای داروهای گوناگون متفاوت است. تاثیر داروی بی حسی دندان بر جنین بسته به نوع دارو و شرایط کلی جنین متفاوت است. داروهای بی‌حس‌کننده موضعی رایج‌ترین نوع داروها در اعمال درمانی دندان پزشکی هستند. بسیاری از زنان باردار به دلیل بهداشت دهان و دندان ضعیف مرتبط با بارداری نیازمند خدمات درمانیِ دندان پزشکی هستند. بنابراین درک تاثیر داروی بی‌حسی دندان بر جنین در بارداری ضروری است.
جنین‌های دارای آسفیکسی نسبت به اثر سمی داروهای بی حسی بر سیستم عصبی و قلبی-عروقی حساس ترند. آسفیکسی یا اختناق به وضعیتی گفته می‌شود که رسیدن اکسیژن به بدن با دشواریِ بسیار جدی روبه‌رو شود. هر چه اتصال داروها به پروتئین‌های خون بیشتر باشد میزان سمیت دارو کمتر است. اتصال داروهای بی‌حس کننده موضعی به پروتئین‌ها در جنین دارای آسفیکسی در مقایسه با جنین سالم کاهش می‌یابد. از طرفی آسفیکسی موجب اسیدی شدن بافت‌ها می‌شود و بی حس کنندۀ رایجی مانند لیدوکایین در نتیجه این اسیدی شدن در بافت‌ها تجمع می‌یابد. داروهای بی‌حس کننده موضعی برای جنین‌های در خطر آسفیکسی و یا با شرایط عمومی ضعیف، باید با احتیاط مصرف شوند، چراکه احتمال ایجاد عوارض جانبی ناشی از این داروها بر روی این دسته از جنین‌ها زیاد است.
میزان تاثیر داروی بی حسی دندان بر جنین با میزان عبور داروی بی‌حسی از جفت تعیین می‌گردد. مواردی می‌توانند انتقال داروی بی حسی موضعی به جنین را تحت تاثیر قرار دهند، عبارتند از:
میزان داروی بی حسی استفاده شده
شکل استفاده از داروی بی‌حسی (تزریقی و …)
استفاده یا عدم استفاده از گشادکنندۀ عروق؛ این دارو برای کاهش سرعت جذب بی‌حس‌کننده موضعی استفاده می‌شود و برای عمل‌های دندان پزشکی طولانی مدت بسیار مهم است چرا که جذب سریع بی حسی موضعی موجب بی‌اثر شدن و ایجاد درد می‌شود.
نیمۀ عمر دارو و سرعت خنثی شدن دارو توسط بدن مادر
میزان اتصال دارو به پروتئین‌های خون مادر و جنین
میزان اسیدی یا بازی بودن داروی بی‌حسی دندان
داروهای بی‌حسی موضعی در دو دسته قرار می‌گیرند: داروهای استری و آمیدی. نوع استری در پلاسمای خون تجزیه می‌شود و زمان عملکردی کمتری نسبت به داروهای آمیدی دارد. داروهای بی‌حسی استری به سرعت در پلاسمای خون مادر تجزیه می‌شوند و به همین جهت اثر بسیار کمی بر جنین می‌گذارند. از طرفی احتمال واکنش‌های آلرژیک و حساسیت مادر به داروهای استری بیشتر است و این موضوع می‌تواند برای مادر و جنین خطرساز باشد. در مقایسه‌ی داروهای استری و آمیدی، احتمال وقوع واکنش‌های آلرژیک در داروهای استری بسیار کمتر است.
داروهای بی‌حسی موضعی آمیدی
داروهای بی‌حسی موضعی آمیدی به طور گسترده مورد استفاده قرار می‌گیرند و اثرات آن‌ها بر روی جنین بسته به نوعشان متفاوت است. میزان انتقال داروهای آمیدی به جنین بستگی به میزان اتصال آن‌ها به پروتئین‌های خون مادر دارد. فقط موادی که به صورت آزاد و بدون اتصال به پروتئین‌ها در خون قرار دارند می‌توانند به جنین منتقل شوند. به همین جهت تاثیر داروی‌های بی حسی بر جنین با میزان اتصال این داروها به پروتئین‌های خون رابطۀ عکس دارد.
بوپی واکائین
بوپی‌واکائین از نظر تاثیر داروی بی حسی دندان بر جنین ایمن‌ترین داروی مصرفی است.
در میان داروهای بی‌حسی آمیدی داروی بوپی‌واکائین کمترین میزان انتقال به جنین را دارد. به همین علت بوپی‌واکائین رایج‌ترین داروی بی‌حسی موضعی استفاده شده در مامایی می‌باشد. البته بوپی‌واکائین در دوزهای سمی بسیار خطرناک است و می‌تواند موجب ایست قلبی شود، به همین جهت از غلظت‌های بالای این دارو در دندان پزشکی استفاده نمی‌شود.
لیدوکائین
لیدوکائین از نظر تاثیر داروی بی حسی دندان بر جنین نسبتاً ایمن است.
لیدوکائین پرمصرف‌ترین داروی بی‌حسی موضعی استفاده شده در دندان پزشکی می‌باشد. میزان اتصال به پروتئین‌های خونی در لیدوکائین کمتر از بوپی‌واکائین است. میزان لیدوکائین آزاد در خون مادر نسبتاً زیاد است و متعاقباً میزان انتقال آن به جنین نیز نسبتاً زیاد می‌باشد. لیدوکائین معمولاً همراه با داروهای گشاد کنندۀ عروق استفاده می‌شوند. این داروها موجب کاهش جذب بی‌حس‌کنندۀ موضعی، کاهش میزان سمیت و افزایش تاثیر بی‌حسی می‌شوند. معمولاً از داروی اپی‌نفرین همراه با لیدوکائین استفاده می‌شود.
گشادی عروق القا شده توسط اپی‌نفرین با به تاخیر انداختن جذب دارو توسط مادر، موجب می‌شود تا لیدوکائین به مرور زمان و به آرامی به گردش خون مادر وارد شود. این موضوع سبب می‌شود تا غلظت لیدوکائین در خون به آرامی افزایش پیدا کند و به آهستگی به جنین منتقل شود. داروهای گشادکنندۀ عروق در مورد بیماران باردار باید با غلظت کمتری استفاده شوند زیرا در دوزهای بالا برای قلب و سیستم عصبی مرکزی جنین می‌توانند خطر آفرین باشند.
تاثیر داروی بی حسی دندان بر جنین در مراحل حاملگی
مادر و جنین تغییرات مختلفی را در دوران بارداری متحمل می‌شوند. پس از کاشت تخم لقاح یافته روی دیواره رحم، جنین مراحل مختلفی از تکامل را طی می‌کند. اندام‌ها در سه ماهه‌ی اولیه بارداری تمایز و تشکیل می‌یابند و در مراحل میانی و آخر حاملگی رشد حجمی خواهند داشت. بنابراین، یک داروی مشابه ممکن است اثرات متفاوتی بسته به مرحلۀ حاملگی بر جنین و مادر داشته باشد.
درک تفاوت در تاثیر داروی بی حسی دندان بر جنین در مراحل مختلف بارداری اجازه می‌دهد تا به طور ایمن از درمان‌های دندانپزشکی مرتبط با حاملگی استفاده شوند.
تاثیر داروی بی حسی دندان بر جنین در سه ماهه‌ی اول
در این دوره سیستم‌ها و اعضای مختلف جنین در حال تشکیل و تمایز است. اگر جنین در سه ماهۀ اول در معرض مواد شیمیایی قرار بگیرد ممکن است دچار معضلاتی شود. تمایز و تشکیل اندام‌ها بین هفته چهارم تا دهم بارداری صورت می‌گیرد، به همین علت تاثیر مخرب داروها در این دوره می‌تواند حتی منجر به مرگ جنین شود. به همین جهت توصیه می‌شود اعمال دندان پزشکی در این دوره انجام نشود و به سه ماهۀ دوم یا سوم موکول شود. ولی انجام اعمال دندان پزشکی اورژانسی در این دوره و در تمام دوران حاملگی بلامانع است.
تاثیر داروی بی حسی دندان بر جنین در سه ماهه‌ی دوم
در سه ماهۀ دوم تاثیر مخرب داروها بر جنین کمتر از سه ماهۀ اول می‌باشد. بسیاری از دندان پزشکان حتی در این بازۀ زمانی برای انجام اعمال دندان پزشکی بسیار محتاط عمل می‌کنند. با این حال، درمان‌های دندان پزشکی پژوهشی نشان داده‌اند که انجام درمان‌ها بر زنان باردار در این بازه زمانی نسبتاً ایمن است. علاوه بر این چون جنین در سه ماهۀ دوم دچار تغییرات محدودی می‌شود و به تحریکات خارجی حساسیت زیادی ندارد، تاثیر داروی بی حسی دندان بر جنین در سه ماهۀ دوم نسبت به تاثیر آن‌ها در سه ماهۀ اول و حتی سه ماهه‌ی سوم کمتر است.
یکی از خطرات انجام اعمال دندان پزشکی از هفتۀ بیستم به بعد خطر افت فشار خون تاق باز یا سندرم سوپاین است. از آنجایی که در دوران بارداری اندازۀ رحم افزایش می‌یابد، بزرگ سیاهرگ زیرین ممکن است در زمانی که مادر در وضعیت تاق باز و به پشت خوابیده قرار دارد، تحت فشار قرار گیرد؛ این امر بازگشت وریدی و متعاقباً خروجی قلب را کاهش داده و موجب افت فشار خون می‌شود. چنین پدیده‌ای به عنوان سندرم کاهش فشار خون تاق باز یا سندرم سوپاین شناخته می‌شود. باید برای انتخاب زمان مناسب برای درمان دندان پزشکی این موضوع نیز مد نظر گرفته شود.
تاثیر داروی بی حسی دندان بر جنین در سه ماهه‌ی سوم
خطر افت فشار خون یا سندرم سوپاین در سه ماهۀ سوم بارداری به دلیل بزرگ‌شدن رحم بسیار بیشتر از سه ماهۀ دوم است. خانم باردار هنگام دراز کشیدن روی یونیت دندان پزشکی ممکن است علائم مانند سبکی سر و افت فشار خون را تجربه کند. استفاده از بی‌حسی موضعی در این دوره توصیه نمی‌شود ولی در دوزهای پایین اثرات سمی این داروها به حداقل می‌رسد.
برای ارسال نظر کلیک کنید
▼