دلایل بیخوابی در کودکان، نظر کارشناس ارشد روانشناسی

خواب یکی از ضروری ترین نیازهای انسان است که اهمیت آن خصوصا در دوران کودکی و رشد بسیار مهم است.
زمان خواب می‌تواند برای کودک اوقات شیرینی باشد و از طرفی هم ممکن است جدایی از اعضای خانواده، هراس و نگرانی زیادی را برای او به همراه داشته باشد.یکی ازنگرانی‌های والدین مشکلات خواب فرزندشان است، چرا که خواب و استراحت ناکافی تاثیرات نامطلوبی دررشد کودک دارد.با توجه به اهمیت موضوع دراین باره با کارشناس ارشد روان‌شناسی بالینی گفت و گو کرده است.
وی دراین باره می‌گوید: نیاز به خواب در انسان‌ها در سنین مختلف، متفاوت است، به‌ عنوان مثال یک کودک دوازده ساله به طورمتوسط به نه ساعت خواب و یک کودک چهارساله به یازده ساعت خواب احتیاج دارد، البته این مسئله حتی بین کودکانی که در یک سن قرار دارند ، متفاوت است.
کیانی‌نژاد ادامه داد: خواب برای کودک همانند تغذیه ضروری است، بسیاری از کودکان برای خوابیدن مشکل دارند و به موقع نمی‌خوابند، در کودکان معمولا بی‌خوابی اوایل شب اتفاق می‌افتد و به اصطلاح به آن "بی‌خوابی شبانه" گفته می‌شود.
این کارشناس ارشد روان‌شناسی بالینی خاطرنشان کرد : کودکی که شب‌ به راحتی و در حد کافی بخوابد، روز بعد به موقع از خواب بیدار می‌شود و اگر به حد کافی نخوابد، صبح روز بعد به علت کافی نبودن مقدار خواب ، بهانه‌گیر و کج‌رفتار می‌شود و کمتر شاد به نظرمی‌رسد و انرژی کمتری برای بازی دارد. در بچه‌های بزرگتر نخوابیدن در حد نیاز، آنها را خسته و حساس می‌کند در نتیجه نمی‌توانند بر روی درس تمرکز کنند.
وی با بیان این نکته که " عواملی که سبب دیر به خواب رفتن در کودکان می‌شود ممکن است دلایل متعددی داشته باشد"، عنوان کرد :
در خواباندن کودک ،والدین نقش مهمی‌دارند زیرا برخی از کودکان تا وقتی که یکی از والدین خصوصا مادر در کنارشان نباشد ، نمی‌خوابند.
کیانی‌نژاد اظهار کرد : وقتی کودک برای خوابیدن مشکل دارد، والدین فاکتورهایی را باید مد نظر قرار دهند که برخی از آنها عبارتند از اینکه آیا ساعت مشخص برای رفتن کودک به تختخواب وجود دارد؟ آیا کودک در تخت خود احساس خوبی دارد ،آیا بچه‌های متعدد در یک اتاق می‌خوابند و همدیگر را بیدار نگه می‌دارند؟
آیا کودک شما در طول روز مسائلی داشته که فکرش را به طور مداوم مشغول می‌دارد و وی را هیجان‌زده می‌کند و باعث ایجاد بی خواب می‌شود؟
این کارشناس ارشد روان‌شناسی بالینی اضافه کرد:
با توجه به این نکته که دلایل متفاوتی می‌تواند باعث نرفتن به موقع کودک به تختخواب شود لذا برخی دیگر از فاکتورهایی که والدین برای بر طرف کردن مشکل بی خوابی کودک باید به آن توجه کنند عبارتند از اینکه آیا ممکن است سر و صدا زیاد باشد و مانع خواب کودک شود؟ آیا میهمان آمده و کودک تمایل دارد ترجیحا بیدار بماند؟ آیا کودک در اتاق وقتی تنها است احساس ترس می‌کند؟
وی اظهار کرد : واقعیت این است که برای راحت خوابیدن کودک در شب راه حل‌ها و توصیه‌های گوناگونی وجود دارد که برخی از آنها عبارتند از اینکه برای کودک زمان خواب را با مشورت خودش تعیین کنید و وقتی به زمان خواب وی نزدیک است باید به کودک فرا رسیدن زمان خواب را یادآوری کنید، آنها به برخورد قاطع شما و یک قرار ثابت برای خواب نیاز دارند ودیگر اینکه سعی کنید «برو به اتاق خوابت» مثل یک عمل تنبیهی به نظر نرسد و به جای آن می‌توانید به کودک بگویید که «لازم نیست بخوابی بلکه باید در تخت خودت استراحت کنی»، وقتی جنبه اجبار برای خواب از بین برود احساس آرامش و خواب خود به خود به وجود می‌آید.
کیانی‌نژاد افزود : تشویق کودک با صحبت و با عمل برای خوابیدن ، به این صورت که هر شب به وقت شناسی و در رختخواب رفتن وی جایزه بدهید. جایزه می‌تواند یک خوراکی ویژه قبل از خواب مثل یک لیوان شیر یا خوراکی که کودک دوست دارد باشد و یا به‌عنوان تشویق یک لباس خواب نو و قشنگ به او هدیه بدهید و دیگر اینکه می‌توانید قبل از خواب با یک عمل مطبوع مانند قصه گفتن و یا گوش کردن به نوار قصه و یا لالایی روزش را به پایان برسانید همین طور حمام کردن و ماساژ قبل از خواب و یا تکان دادن کودکان کوچکتر به آرامی، برای راحت خوابیدن کودک مفید خواهد بود.
این کارشناس ارشد روان‌شناسی بالینی توصیه کرد : والدین سعی کنند هنگام خواب، کودک لباس خواب راحتی بپوشد و اتاق خواب کودک تهویه خوبی داشته باشد و لحاف‌های سنگین بر رویش نیندازید و نکته دیگر اینکه فعالیت‌های بدنی کودک مانند: بازی کردن در پارک، برنامه‌های ورزشی و... را در طول روز افزایش دهید. البته باید این بازی‌ها تا غروب ادامه داشته باشد و به تدریج فعالیت کودک را از زمان غروب به بعد کاهش داده و به جای آن فعالیت‌هایی مانند مطالعه کردن و شنیدن قصه و یا تماشای تلویزیون را باید جایگزین کرد و قبل از خواب از انجام بازی‌های هیجان‌انگیز مانند بازی‌های کامپیوتری یا فیلم‌های هیجان‌انگیز خودداری شود تا کودک بتواند خواب راحتی داشته باشد .
وی در پایان گفت : اگر کودک در شب سخت به خواب می‌رود ،در طول روز به او اجازه خوابیدن را ندهید و به خاطر داشته باشید مصرف شبانه برخی از مواد غذایی مانندچای و یا نوشابه، خواب کودک را کاهش می‌دهد دیگر اینکه توصیه می‌شود اگر کودک از خوابیدن در اتاق خوابش هراس دارد مهم است که والدین ترس او را جدی گرفته، کودک را آرام کنند و با یکدیگر به علت ترس پی ببرید.والدین باید این فرصت را به کودک بدهند که در مورد مشکل احتمالی و هیجانات یا چیزهای جالبی که در روز برایش اتفاق افتاده با شما صحبت کند، حتی کودک می‌تواند وقتی در تخت خود دراز کشیده از زبان خودش داستانی برای شما بگویید و در مورد این داستان با او صحبت کنید ،این مسئله کمک می‌کند که کودک با آرامش بیشتری بخوابد.