۳۷۴۲۲
۳۱۷۲
۳۱۷۲
پ

مستقل شدن کودک، نقش والدین چیست؟

یکی از شایع ترین شکایت های برخی از والدین، انجام ندادن به موقع کارها توسط فرزندان است. انجام ندادن کارهایی مانند مرتب کردن اتاق، خرید اقلام روزانه، چیدن میز ناهار یا شام توسط فرزندان در خانواده هایی که دارای چند فرزند هستند نمونه هایی از این شکایت هاست.

سلامت: یکی از شایع ترین شکایت های برخی از والدین، انجام ندادن به موقع کارها توسط فرزندان است. انجام ندادن کارهایی مانند مرتب کردن اتاق، خرید اقلام روزانه، چیدن میز ناهار یا شام توسط فرزندان در خانواده هایی که دارای چند فرزند هستند نمونه هایی از این شکایت هاست. به موقع انجام نشدن این کارها و حتی زمین ماندن آن باعث می شود اغلب والدین در ارتباط با فرزندانشان احساس ناکامی کنند از این رو خودشان تمام کارها را انجام می دهند. این وضعیت آن قدر ادامه پیدا می کند که در طول زمان مادر خانواده به یک پری جادویی تبدیل می شود.

مستقل شدن کودک، نقش والدین چیست؟

پری که ناگهان از راه می رسد و در یک چشم به هم زدن همه چیز را مرتب می کند. آن چه اوضاع را بدتر می کند نه فقط بی مسئولیتی و بی تعهدی بچه ها به انجام کارهای خود بلکه وابستگی شدید به این پری جادویی است که باعث می شود فرزندان دیرتر به استقلال برسند. در این باره با دکتر ساحل همتی گرگانی متخصص اعصاب و روان و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم بهزیستی و توان بخشی گفت وگو کردیم که در ادامه می آید.از زمانی که کودک اندک اندک برای شناخت خود و محیط اطرافش به جست وجوگری می پردازد، درمی یابد که از محیط جداست. به عنوان مثال یک نوزاد ۸ ماهه به هنگام ترک مادر بیقراری می کند و سعی می کند به دنبال او بگردد. او در واقع در محیط به جست وجوی مراقب اولیه خود یعنی مادر می پردازد. هرقدر کودک با محیط پیرامون خود طی مراحل رشد و تکامل بیشتر آشنا شود، بیشتر با مسئولیت ها و وظایف خود آشنا می شود. دکتر همتی با بیان این مطلب ادامه می دهد: از ۲ سالگی به بعد که بچه ها به بازی کردن علاقه زیادی نشان می دهند، باید به آن ها کمک کنیم اسباب بازی های خود را جمع کنند. دقت کنید که در این سن باید به کودک کمک کرد تا این کار را یاد بگیرد نه این که از او بخواهیم تمام اسباب بازی هایش را جمع کند، با این شیوه کودک آموزش می بیند که قبل از خواب، غذاخوردن یا رسیدن مهمان باید اسباب بازی هایش را جمع کند.

با افزایش سن کارهایی که از کودک می خواهیم بیشتر می شود و یا به عبارتی مسئولیت های بیشتری می پذیرد. توانایی سیستم حرکتی، هوشی و اجتماعی کودک در این سن بسیار مهم است. کودکان ممکن است تفاوت های زیادی با هم داشته باشند؛ همان طور که یک کودک زودتر صحبت می کند و یک کودک دیرتر، ممکن است توانایی حرکتی یا اجتماعی کودکان نیز با هم متفاوت باشد.

اما به هر حال پس از این که کودک بازی در جمع را یاد گرفت، کم کم می تواند اسباب بازی هایش را با کمک پدر یا مادر جمع کند. در طول زمان او کارهای بیشتری یاد می گیرد؛ به عنوان نمونه او قادر خواهد بود وسایلش را پیش از آماده شدن غذا مرتب کند.

تمرین مسئولیت پذیری
خوب است بدانید که تمرین مسئولیت پذیری از سنین پایین آغاز می شود و کودکی که بداند انجام بعضی کارها در منزل به عهده اوست، بزرگسال متعهد و مسئولی خواهد شد. این در حالی است که بسیاری از والدین که وظیفه آموزش این ویژگی را به کودک دارند، از این امر غافل هستند. بیشتر والدین به ویژه مادران پس از چند بار تذکر درباره جمع کردن اتاق یا چیدن میز شام یا ناهار پس از چند بار غر زدن خودشان کارها را انجام می دهند. کودک درمی یابد که با انجام ندادن کاری که به او محول شده است، اتفاق عجیبی نمی افتد و به هر حال مادر کارها را انجام می دهد. در طول زمان، مادر به فاعل کارهای انجام نشده تبدیل می شود و حتی کارهایی را که وظیفه او نیست هم انجام می دهد مثل حمل کیف مدرسه یا نوشتن تکالیف درسی!

وسواس مادرانه
این استاد دانشگاه با بیان این که در بسیاری از موارد اشکالات رفتاری مادران و رفتارهای وسواس گونه مانع از تجربه اندوزی کودکان می شود، تصریح می کند: مادری که دایم از کودک و کارهای او ایراد می گیرد، در واقع به وسواس مبتلاست و دوست دارد کارها مطابق میل او انجام شود؛ در حالی که باید به توانایی کودک در هنگام انجام کار توجه کرد و مطابق آن از کودک توقع داشت. کودکی که به تازگی یاد گرفته است قاشق در دست بگیرد، بدون تردید نمی تواند خودش را سیر کند زیرا قادر به کنترل قاشق نیست پس باید به او کمک کرد. از زمانی که کودک توانست با قاشق غذا بخورد باید او را تنها گذاشت تا خودش به این کار بپردازد. اما بسیاری از مادران حتی در سنین ۷ یا ۸ سالگی قاشق به دست دنبال کودک راه می افتند تا غذا بخورد! در حالی که این، اشتباه محض است. کودک و به طور کلی تمام انسان ها با تجربه کردن یاد می گیرند، ما باید اجازه تجربه کردن را به کودک بدهیم تا چیزی بیاموزد. وقتی تمام کارهای کودک را انجام می دهیم در واقع حق تجربه کردن را از او سلب کرده ایم.

تشویق، آری یا خیر
دکتر همتی به تشویق های کلامی برای ترغیب کودکان به انجام کارهای خود اشاره می کند و می گوید: وقتی می گوییم بچه ها را تشویق کنیم بسیاری از والدین خرید اسباب بازی یا وسایل دیگر را تشویق فرض می کنند در صورتی که تشویق کلامی بهترین راه برای ترغیب کودکان به انجام کارها و رفتارهای درست و مناسب است. گفتن «آفرین، ممنونم که کمک کردی، متشکرم که به بابا کمک کردی» به مراتب موثرتر و مفیدتر است. بعضی از والدین سعی می کنند با خریدهای اضافی به کودک ابراز محبت کنند در صورتی که بچه ها به ابراز رضایت عمیق والدین از خودشان نیاز دارند و دوست دارند از پدر یا مادر بشنوند که مورد توجه و رضایت آن ها هستند. بچه ها گاهی برای جلب توجه والدین سعی می کنند با خرابکاری، بد انجام دادن کارها توجه آن ها را جلب کنند. در این میان والدین آگاه و هوشیار قادرند به موقع این وضعیت را درک و به کودک خود ابراز علاقه و توجه کنند.

آغاز بی مسئولیتی و بی تعهدی
فراموش نکنید که تقسیم وظایف، مسئولیت پذیری و تعهدطلبی افراد از سنین کودکی و با همین گام های ساده آغاز می شود. کودکی که می داند وقت غذاخوردن، سفره انداختن، مهمانی و… وظیفه ای دارد که باید آن را انجام دهد، در آینده بزرگسالی می شود که می داند مسئولیت و تعهد چیست و وظیفه اش را به خوبی انجام می دهد.

اگر فردی در دوران کودکی معنای مشارکت را درنیابد، در آینده نیز هرگز این مهم را درنمی یابد. وقتی والدین از کودک هیچ توقعی نداشته باشند و همه چیز را برایش حاضر و مهیا کنند، کودک به مصرف کننده ای تبدیل می شود که توقع دارد همه با او همین طور رفتار کنند. در حالی که کودک باید بداند در خانواده ای که زندگی می کند مسئولیت هایی دارد و در حد توانایی اش باید کارها را انجام دهد.

راهکارهای عملی
اولین قدم پایداری و بازنایستادن در انجام کارها توسط کودک است. به گفته دکتر جوان کاتلر روان شناس کانادایی، هرگز کارهایی را که به بچه ها سپرده اید، خودتان انجام ندهید به همین دلیل ضروری است که هنگام سپردن کارها به بچه ها به گونه ای برنامه ریزی کنید که انجام ندادنش فقط ضرر را متوجه خود کودک کند نه کس دیگری. مهم نیست که وسوسه شوید که لباسش را از کف اتاق بردارید یا اتاقش را مرتب کنید. مهم این است که انجام کاری را که به او واگذار کرده اید، واقعا به او محول کنید. دقت کنید که بچه ها برای فراموش کردن کارهایی که والدین از آن ها می خواهند، شرطی می شوند زیرا والدین به آن ها آموخته اند که اگر کاری را انجام ندهند، بلافاصله کارها خود به خود انجام می شود. قبل از این که کاری را از آن ها بخواهید، توضیح دهید که به کمک آن ها در خانه نیاز دارید و کار آن ها ارزش زیادی برای شما دارد. سپس کاری که از او توقع انجامش را دارید، واضح و شفاف بگویید. نکته این است که همین مقاومت و ایستادگی در برابر وسوسه کمک کردن سخت ترین بخش است و مقاومت در این مرحله برای بسیاری از والدین بسیار دشوار است. زیرا گاهی ممکن است لباس فرزندتان ۳ روز متوالی در اتاقش روی زمین بماند. بنابراین در برابر وسوسه کمک کردن و انجام کارها مقاومت کنید تا نتیجه بگیرید.

از طرف دیگر کنترل هیجان و واکنش منفی والدین هم بسیار ضروری است. زیرا در بیشتر موارد بچه ها به واکنش منفی والدین جواب رد می دهند تا درخواست آن ها. بنابراین پس از مقاومت در برابر وسوسه کمک کردن به بچه ها، خونسردی دومین راز موفقیت است.بهتر است در هر شرایطی خونسردی خود را حفظ کنید و بدانید با بروز خشم و عصبانیت فقط کارها را دشوارتر می کنید. وقتی فرزندتان تمایل ندارد کاری را انجام دهد، غر می زند یا سعی می کند از انجام آن طفره رود تنها کاری که باید انجام دهید این است که خونسرد بمانید و به طور واضح و فقط یکبار دیگر کاری را که قرار بوده انجام دهد یادآوری کنید.عمده روان شناسان بر این عقیده هستند که یادآوری آزاردهنده به روابط لطمه می زند بنابراین بهتر است یادآوری همراه با شوخی باشد. مثلا این که «لباس های کف اتاقت صدات می زنند کی می خواهی جوابشان را بدهی!» یادتان باشد که حفظ خونسردی به هنگامی که فرزندتان سعی می کند واکنش هیجانی شما را برانگیزد، کار بسیار دشوار اما ممکنی است.

از سوی دیگر واقعیت این است که نگاه فرزند شما به مقوله تمیزی، با نگاه شما متفاوت است. بچه ها در واقع متوجه نمی شوند که نامرتبی و شلوغی از نظر شما یعنی چه؛ به عبارتی آن ها تعریف متفاوتی در این باره دارند و تلاش می کنند دریابند که والدین دقیقا از آن ها چه چیزی می خواهند. روشن شدن آن چه والدین از بچه ها می خواهند، موضوع بسیار مهمی است که والدین با برقراری رابطه صحیح و منطقی می توانند آن را بیان کنند.نکته دیگر این که لازم است روی اولویت ها متمرکز شوید نه روی کارهای فرعی. به عنوان مثال مهم ترین کاری را که مدنظر شماست از او بخواهید و درباره سایر کارها انعطاف پذیری به خرج دهید.
پ

محتوای حمایت شده

تبلیغات متنی

مشاوره ویدیویی

    • اخبار داغ
    • جدیدترین
    • پربیننده ترین
    • گوناگون
    • مطالب مرتبط

    برای ارسال نظر کلیک کنید

    لطفا از نوشتن با حروف لاتین (فینگلیش) خودداری نمایید.

    از ارسال دیدگاه های نامرتبط با متن خبر، تکرار نظر دیگران، توهین به سایر کاربران و ارسال متن های طولانی خودداری نمایید.

    لطفا نظرات بدون بی احترامی، افترا و توهین به مسئولان، اقلیت ها، قومیت ها و ... باشد و به طور کلی مغایرتی با اصول اخلاقی و قوانین کشور نداشته باشد.

    در غیر این صورت، «نی نی بان» مطلب مورد نظر را رد یا بنا به تشخیص خود با ممیزی منتشر خواهد کرد.