لکنت زبان کودکان، توصیه به والدین

کودکان خلاق: لکنت زبان اختلالی است که در آن، به علت رویدادهای حرکتی و غیر ارادی تکلم، جریان کلام دچار مشکل می شود. لکنت معمولاً به شکل تکرار و طولانی کردن اصوات، وارد کردن اصوات اضافی، مکث در بین کلمات و جایگزینی مشهود کلمات برای اجتناب از وقفه در بیان دیده می شود. در برخی کودکان این مشکل همراه با ویژگی هایی مانند اختلال در تنفس، لب ورچیدن، شکلک های مخصوص، حرکات ناگهانی سر یا حرکات غیر طبیعی بدن است. لکنت زبان معمولاً بین ۱۸ ماهگی تا ۹ سالگی بروز می کند. این اختلال بیشتر در پسرها دیده می شود و معمولاً در دیگر اعضای خانواده و اقوام کودک مبتلا نیز دیده می شود. اما لکنت تنها به واسطه جنسیت یا ژنتیک ایجاد نمی شود بلکه عوامل و مشکلات عصبی فیزیولوژیک و روان شناختی هم در بروز لکنت سهم دارند. علاوه بر این مشخص شده است که لکنت در موقعیت های استرس زا تشدید می شود.


لکنت زبان اغلب به طور ناگهانی شروع نمی شود و طی یک دوره چند هفته یا چند ماهه با تکرار اصوات، تکرار کلمه اول یک عبارت یا کلمات طولانی بروز پیدا می کند. با پیشرفت کردن اختلال، تکرارها بیشتر و بیشتر می شوند و سرانجام کودک در بیشتر کلمات یا عبارات مهم دچار لکنت زبان پایدار می شود. متاسفانه لکنت زبان معمولاً سیری طولانی دارد و گاهی کودک به مدت چند هفته تا چند ماه هیچ مشکلی ندارد اما دوباره مشکلش تشدید می شود. این تشدید شدن نشانه ها معمولاً زمانی بروز پیدا می کند که فرد مبتلا برای برقراری ارتباط تحت فشار قرار می گیرد. خوشبختانه ۵۰ تا ۸۰ درصد چنین کودکانی اگر دچار لکنت خفیف باشند خود به خود بهبود می یابند. اما اگر مشکل کودک ادامه یابد و برای درمانش چاره ای اندیشیده نشود احتمالاً در آینده دچار مشکلات تحصیلی و اجتماعی می شود. این اختلال ممکن است حتی با بزرگ تر شدن کودک دشواری های بیشتر ی نیز برای او ایجاد کند. یکی از سخت ترین مشکلاتی که این کودکان با آن رو به رو هستند آن است که می دانند چه مطلبی را می خواهند بیان کنند و شاید بارها نیز آن را تمرین یا تکرار کرده اند، اما در هر شرایطی قادر به بیان آن نیستند. بنابراین، کودکان برای کاهش و یا رهایی از فشار حاصله از وقفه های غیر ارادی در کلام شان، دچار پریشانی و آشفتگی می شوند و سعی می کنند با تلاش و چالش صحبت خود را ادامه دهند. درمان لکنت کودک معمولاً از طریق گفتار درمانی انجام می شود و یک گفتار درمانگر ماهر، طی جلسات متعدد می تواند کمک بسزایی به این کودکان کند. اما نکته مهمی که وجود دارد این است که مبتلایان به لکنت معمولاً اعتماد به نفس پایینی دارند و مبتلا به اضطراب یا افسردگی نیز هستند بنابراین ممکن است به غیر از درمان لکنت، نیازمند درمان های دیگری نیز باشند. از این رو، در کنار جلسات گفتار درمانی، مراجعه به یک روان پزشک یا روان شناس به منظور بررسی همه ابعاد مشکل فرزندتان ضروری است. با این حال به طور کلی مواردی وجود دارد که در محیط خانواده از عهده والدین برمی آید که شامل این موارد است:

۱) با فرزندتان با محبت و صمیمانه صحبت کنید، اما در عین حال لحن تان به گونه ای نباشد که از آن، دلسوزی یا ترحم استنباط شود. این تغییر در لحن شما، به طور مستقیم و بلافاصله به رفع مشکل او منجر نمی شود بلکه باید در دراز مدت و با صبر و شکیبایی این مشکل را حل کرد.
۲) نحوه گفتار او را مورد تمسخر قرار ندهید یا با نگرانی نشان ندهید که حوصله گوش دادن به او را ندارید.
۳) به جای او جمله اش را کامل نکنید؛ بلکه برعکس مشوق او برای حرف زدن باشید. بدین منظور موقعیت هایی را برایش فراهم کنید که شروع به صحبت کند یا در گفت و گویی شرکت کند. در عین حال باید این موقعیت را به صورت طبیعی و نه ساختگی ایجاد کنید تا افزایش دهنده واقعی توانمندی های او باشد.
۴) به عواملی که باعث اضطراب یا کاهش اعتماد به نفس او می شود بیندیشید و تلاش کنید تا در بهبود این مشکلات راهنمای مناسبی برایش باشید.
۵) از کنترل کردن تمامی برنامه ها و اصطلاحاً نظارت بیش از حد او خودداری کنید گاهی اوقات نگرانی بیش از حد والدین درباره برنامه های روزمره، لکنت در کودکان را تشدید می کند. سعی کنید زمان هایی را در اختیارش بگذارید که خودش برای آن ها برنامه ریزی کند.