تیروئید در دوران حاملگی، چه تاثیری دارد؟

میلیون ها نفر در جهان به بیماری تیروئید و اختلالات و عوارض ناشی از آن مبتلا هستند اما غالب شان از این بیماری بی خبرند. اگر شما هم به تازگی علائمی مانند اضطراب، تپش قلب و افزایش یا کاهش وزن را تجربه کرده اید یا خشکی پوست و تعریق غیرعادی سراغ تان آمده باید هوشیار باشید. اگر یک یا چند مورد از این علائم را با هم تجربه می کنید، احتمالا تیروئیدتان دچار مشکل شده و به خوبی کار نمی کند. بی توجهی به اختلالات تیروئید و درمان آن می تواند عوارضی همچون چاقی، بیماری های قلبی، افسردگی، ریزش مو، نازایی و ناباروری را به همراه داشته باشد. در این مقاله درباره انواع اختلال ها و بیماری های تیروئید و شیوه های درمان آن صحبت می کنیم.

درباره تیروئید بیشتر بدانید
مهم ترین وظیفه تیروئید ترشح هورمون هایی است که به تنظیم متابولیسم بدن کمک می کند. عملکرد این غده به طور مستقیم بر سیستم گوارش، تنظیم وزن بدن، تنظیم تنفس و ضربان قلب، تنظیم فشار خون، عملکرد جنسی و توان و قدرت عضلانی و جسمی افراد اثر دارد. این غده در ناحیه قدامی گردن و بالای جناق قرار دارد و علاوه بر اثرگذاری که بر وضعیت جسمی دارد، بر خلق و خوی و روان انسان نیز تاثیر می گذارد. اختلال در عملکرد تیروئید در دوران بارداری عوارضی به همراه دارد که گاهی می تواند تا پایان عمر خانم باردار و کودکش را با عوارض آن درگیر کند. پرکاری تیروئید چطور سراغ تان می آید

دو نوع پرکاری تیروئید داریم که از آنها با نام های پرکاری تیروئید دائمی و پرکاری تیروئید موقت نام می بریم. در نوع دوم یعنی پرکاری موقت بیمار بعد از تجویز پزشک با مصرف دارو در یک دوره زمانی مشخص معمولا بین ۳ تا ۴ ماه درمان می شود اما اگر شخصی به تیروئید دائم مبتلا شود علائمی را تجربه می کند که به دلیل بروز این علائم راهی مطب می شود. تپلش قلب و بی قراری از جمله این موارد است که موجب می شود فرد احساس تنگی نفس کند. با پیشرفت بیماری علائم دیگری مانند اختلال در عملکرد دستگاه گوارش دیده می شود که به مرور موجب افزایش یا کاهش اشتهای بیمار می شود که کاهش اشتها غالبا در افراد کهنسال بروز می کند.

گاهی بیمار در کنار این عوارض با نشانه هایی مثل عصبانیت و اضطراب نیز روبه رو می شود که به دلیل ایجاد اختلال در سیستم مغز و اعصاب بدن است. در برخی از بیماران علائم چشمی نیز دیده می شود. مثلا فرد بعد از مدتی احساس می کند چشمش بیش از اندازه از حدقه بیرون زده است و به لحاظ ظاهری نیز احساس ناخوشایندی را تجربه می کند. ابتلا به پرکاری تیروئید دائم در دراز مدت و در شرایطی که بیماری دیر تشخیص داده شود و بیمار اقدامات درمانی را به موقع دریافت نکند، بر تراکم استخوان ها نیز تاثیر می گذارد.

زنان بیشتر مبتلا می شوند یا مردان؟
غده تیروئید هورمون هایی ترشح می کند که این هورمون ها می تواند فعالیت های بدن را تنظیم کند؛ بنابراین لازم است که میزان فعالیت این غده در حد نرمال باشد. مسلما فعالیت بیش از حد نرمال غده تیروئید، سبب بیماری پرکاری تیروئید می شود و به تبع پرکاری تیروئید، تنظیم فعالیت های مختلف بدن هم دچار اختلال می شود. آمارها حاکی از این است که زنان بیش از مردان به پرکاری تیروئید مبتلا می شوند. به علاوه شواهد نشان می دهد شیوع پرکاری تیروئید در سنین ۳۰ تا ۵۰ سال بیش از سایر سنین است.

راه حل چیست؟
برای درمان پرکاری تیروئید راه های مختلفی توسط مختصصان پیشنهاد می شود که می توان آنها را به سه گروه تقسیم کرد. در مرحله اول می توان با تجویز دارو بیماری را کنترل کرد. داروهایی که تجویز می شوند عموما پرکاری تیروئید و ترشح بیش از اندازه هورمون ها را کنترل و به حد متعادل می رسانند.

روش دیگر استفاده از ید رادیواکتیو است که می تواند فعالیت تیروئید را کم کند. در این شیوه غده تیروئید ید رادیواکتیو را به میزان مورد نیاز جذب می کند و مازاد آن توسط ادرار از بدن دفع می شود و در نهایت روش جراحی به بیمار مبتلا به پرکاری تیروئید پیشنهاد می شود که این روش معمولا در شرایطی که بیمار از روش های قبلی نتیجه نگیرد، توصیه و اصولا کمتر تجویز می شود. متخصص پس از معاینه بیمار متناسب با شرایط و پیشرفت بیماری و بر اساس نتایج آزمایش یکی از این شیوه ها را به بیمار توصیه و تجویز می کند.

هرگز فراموش نکنید
بیمارانی که به تیروئید کم کار یا پرکار مبتلا هستند باید هر شش ماه یک بار به پزشک متخصص خود مراجعه کنند و حداقل سالی یک بار آزمایش های لازم را انجام دهند تا دوز داروهای شان تنظیم شود.

نشانه هایی که می گوید تیروئیدتان کم کار است
علائم و نشانه های تیروئید کم کار برخلاف تیروئید پرکار است. خشکی بیش از حد پوست و احساس سرما از شایع ترین علائمی است که مبتلایان به تیروئید کم کار تجربه می کنند. در کنار این علائم پف آلودگی غیر عادی در اطراف چشم ها بعد از بیدار شدن و کم خونی نیز از جمله این علائم است که باید با بررسی نتایج آزمایش خون فرد مشخص شود. تنگی نفس، اختلال در عادت ماهانه، یبوست، کاهش اشتها، افسردگی و کم حوصلگی و کاهش تمرکز نیز از علائمی است که به شما هشدار می دهد عملکرد غده تیروئید را بررسی و به متخصص غدد مراجعه کنید.

راه حل چیست؟
کم کاری تیروئید هم دو نوع دائمی و موقت دارد که نوع موقت آن با دارو درمانی در مدت زمانی خاص به تشخیص پزشک درمان می شود که غالبا سه تا پنج ماه به طول می انجامد اما برای نوع دائم آن بیمار باید تا پایان عمر داروهایی را مصرف کند تا کم کاری تیروئیدش را جبران کند.

نقش رژیم درمانی و کنترل بیماری
اغلب به بیماران مبتلا به کم کاری یا پرکاری تیروئید توصیه می شود که مصرف برخی از غذاها و خوراکی ها را در برنامه غذایی شان کاهش دهند. برای نمونه به آنها می گویند ماهی، کلم و کاهو را از برنامه غذایی شان حذف کنند در حالی که تحقیقات مختلف نشان می دهد که مصرف این مواد در شرایطی می تواند خطرناک باشد که هر روز در تمامی وعده ها و به مقدار بسیار زیاد مصرف شود. یعنی بیمار روزانه بیش از پنج، شش کیلوگرم کاهو یا کلم مصرف کند که عملا امکان پذیر نیست. بنابراین هیچ اثبات علمی در مورد بعضی از رژیم های شایع در میان مردم درباره غده تیروئید وجود ندارد. همان طور که گفتیم هیچ رژیم غذایی برای بیماری های تیروئید وجود ندارد مگر اینکه فرد به سرطان تیروئید دچار شود که بحث آن کاملا متفاوت است و با مشاوره با متخصص باید بر اساس دستورالعمل و رژیم غذایی تجویز شده پیش رفت.

چه کسانی مستعد ابتلا هستند
اگر در خانواده شما یک فرد مبتلا به تیروئید وجود داشته باشد، در مواجهه با هر یک از علائم کم کاری یا پرکاری تیروئید باید سریع به پزشک مراجعه کند. برای مثال اگر فرد خشکی پوست، پف اطراف چشم در صبحگاه، تنگی نفس، حرارت زیاد، بی نظمی قاعدگی و یبوست را تجربه کرد باید برای چکاب به متخصص مراجعه کند و آزمایش تیروئید بدهد تا کم کاری و پرکاری اش مشخص شود. بر اساس آمار ارائه شده ابتلا به بیماری تیروئید در زنان بیشتر از مردان است و این بیماری اغلب درفاصله سنی ۲۰ تا ۴۰ سال بروز می کند.

بعد از زایمان بیشتر مراقب باشید
ابتلا به کم کاری یا پرکاری تیروئید موقت از جمله اختلال هایی است که ممکن است بعد از بارداری و زایمان سراغ زنان بیاید و بین سه تا شش ماه ادامه داشته باشد. در این شرایط با تجویز دارو توسط پزشک فرد می تواند در مدت زمانی کوتاه عملکرد غده تیروئیدش را به حالت اولیه و نرمال برگرداند اما گاهی در شرایطی خاص ممکن است کم کاری تیروئید بیشتر از شش ماه ادامه پیدا کند که در این شرایط در صورت موثر نبودن درمان این کم کاری موقت به کم کاری دائمی تبدیل می شود و بیمار باید تا پایان عمر دارو مصرف کند تا عملکرد غده تیروئید را تنظیم کند.

مهم ترین عارضه مصرف داروی ضدتیروئید
یکی از داروهایی که برای درمان کم کاری تیروئید برای بیماران تجویز می شود، قرص لووتیروکسین است. تحقیقات نشان می دهد که اگر دوز تجویز شده این دارو به اندازه نباشد، می تواند تراکم استخوانی زنان را تحت تاثیر قرار دهد. بنابراین تجویز آن برای زنان به ویژه آنها که در آستانه سن یائسگی به سر می برند باید با دقت زیاد و با کاهش دوز مصرف صورت گیرد. بهترین روش برای پیشگیری از این موضوع بررسی آزمایش های دوره ای و اندازه گیری دوز مصرفی بیمار توسط پزشک است تا بتواند احتمال ابتلا به پوکی استخوان و میزان کاهش تراکم استخوان وی را شناسایی کند.

درمان را به تعویق نیندازید
درمان تیروئید چه از نوع کم کار و چه پرکار باید جدی گرفته شود. در صورتی که فردی علائم بروز اختلالات و بیماری های تیروئید را تجربه کند و برای درمان آن به موقع اقدام نکند، به مرور با تشدید علائم روبه رو می شود که گاهی تاثیرات مخرب و جبران ناشدنی برای فرد به همراه دارد. کاهش سطح هوشیاری و کما از جمله این عوارض است. بنابراین به هیچ وجه از کنار این بیماری و علائم آن سرسری عبور نکنید و به محض مشاهده علائم و نشانه ها گوش به زنگ باشید و با پزشک در این باره مشورت کنید.