دیابت بارداری را جدی بگیرید، آینده جنین و مادر قربانی آن نشود

دیابت نوعی اختلال در تحمل قند خون است. سلول‌های بدن ما برای رفع نیاز خود به انرژی از گلوکز یا قندخون استفاده می­‌کنند. انسولین نام هورمونی است که از لوزالمعده ترشح شده و به گلوکز اجازه ورود به سلول‌ها را می­‌دهد. هر مشکلی که در ترشح انسولین ایجاد شود یا موجب شود سلول‌های بدن به انسولین مقاوم باشند منجر به بالا رفتن قند خون یا دیابت می­‌شود.
اگر این اتفاق برای اولین بار در دوران بارداری رخ دهد به آن « دیابت بارداری » می­‌گویند. طی بارداری تغییراتی در سطح هورمون­‌های مختلف بدن روی می­‌دهد که می­‌تواند ترشح انسولین را تحت تاثیر قرار دهد، اما اکثریت مادران این تغییرات را تحمل کرده و به سلامت از آن عبور می­‌کنند.
ولی هنگامی که میزان این تغییرات بیش از اندازه باشد دیابت بارداری بروز می­‌کند. شاید بپرسید اهمیت دیابت بارداری چیست و چه خطراتی برای مادر، جنین و آینده این دو در بردارد. پاسخ این است که درصورت عدم کنترل دیابت بارداری می­‌تواند سلامت مادر و نوزاد را با تهدیدهای جدی مواجه کند و ضروری است تا برای مقابله با آن تمهیداتی اندیشیده شود.

دیابت حاملگی چگونه بر جنین تأثیر می کند؟
دیابت درمان نشده یا کنترل نشده حاملگی می تواند به معنای مشکل برای جنین مانند موارد زیر باشد:
- ماکروزومی (به طور قابل توجهی بزرگتر از حد طبیعی). این مسئله می تواند زایمان را برای جنین مشکلتر و خطرناکتر کند.
- قند خون پایین بلافاصله پس از تولد کودک
- مشکلات تنفسی یا دیسترس تنفسی
- دیابت نوع ۲ در آینده
- زایمان زودرس
- ناهنجاری های مادرزادی
اگر دیابت حاملگی دارید کارشناسان بهداشتی آزمایشات دیگری را برای بررسی جنین مانند موارد زیر پیشنهاد خواهند کرد:
- سونو گرافی برای آنکه ببینند جنین چگونه رشد می کند.
- شمارش زمان بین حرکات جنین برای آنکه از وضعیت فعالیت جنین مطلع شوند یا آزمایشات استرسی خاص.
- کارمداوم با پزشک کمکتان می کند که یک نوزاد سالم به دنیا بیاورید.

عوارض دیابت بارداری بر مادران:
دیابت بارداری می‌­تواند خطر ابتلا به فشارخون بالا و مسمومیت بارداری را بالا برده که این عارضه به شدت سلامت و زندگی مادر و جنین را تهدید می­کند که نیازمند بستری در بیمارستان و مراقبت­‌های ویژه است.

چه کسانی بیشتر در معرض خطر بروز دیابت بارداری هستند؟
وجود برخی خصوصیات و سوابق می­‌تواند هشدار دهنده بوده و احتمال بروز دیابت بارداری را بالا ببرد که از جمله مهمترین آن‌ها می­‌توان به اضافه وزن مادران، سابقه خانوادگی ابتلا به دیابت، سابقه تولد نوزاد سنگین­‌تر از ۴ کیلوگرم، سابقه مرده­‌زایی در بارداری­‌های قبلی، سابقه دیابت در بارداری­‌های قبلی و سابقه فشارخون اشاره کرد.

بروز دیابت بارداری چه عوارضی در آینده خواهد داشت؟
عمدتا دیابت بارداری با زایمان بهبود می­‌یابد، اما دو سوم مادران در بارداری­‌های بعدی دوباره مبتلا به این مشکل خواهند شد. از سوی دیگر این احتمال وجود دارد که این افراد طی سال‌های بعدی به دیابت نوع 2 مبتلا شوند بنابراین توصیه می­‌شود افرادی که سابقه دیابت بارداری دارند به صورت سالانه آزمایش قندخون داده تا از این نظر بررسی شوند. این خطر در مورد کودکانی که از چنین مادرانی متولد می­‌شوند نیز وجود دارد. بنابراین مهم است تا این کودکان نیز تحت کنترل وزن و رژیم غذایی قرار داشته باشند.

درمان دیابت بارداری وجوه مختلفی دارد. مهمترین جنبه درمانی آن کنترل وزن و رژیم درمانی است. رژیم غذایی مادر باردار نقش تعیین کننده­‌ای در سلامت مادر و جنین دارد که در صورت بروز دیابت بارداری اهمیت آن چند برابر می­‌شود. پرهیز و محدودیت مصرف چربی‌ها، شیرینی­‌ها، نمک و نیز افزایش سهم کربوهیدرات­‌های پیچیده، میوه­‌ها و سبزی‌ها در وعده­‌های متعدد و متناسب با سن بارداری و شرایط زندگی خانم باردار از اصول اولیه طراحی این رژیم بوده که برای هر فرد باید به طور جداگانه توسط پزشک تغذیه تهیه شود.
یکی دیگر از پایه­‌های درمان انجام مناسب فعالیت بدنی است که نوع و میزان آن با توجه به شرایط هر فرد توسط متخصص زنان و زایمان مشخص می‌شود.
سومین وجه درمانی استفاده از داروست. اغلب مبتلایان به دیابت بارداری به دنبال رعایت صحیح اصول فوق تحت کنترل درآمده و درمان می­‌شوند ولی درصدی از افراد نیاز به تجویز انسولین پیدا می­‌کنند که باید به دقت و با نظارت متخصص غدد یا دیابت انجام گیرد.
اندازه­‌گیری و پایش منظم قند خون که فواصل آن توسط پزشک تعیین می­‌شود یکی از پایه‌های پیشگیری و کنترل عوارض این بیماری است که نباید از آن غفلت کرد.

چقدر نگران باشیم؟
هرچند دیابت بارداری در صورت عدم کنترل می­‌تواند عواقب ناگوار و بعضا جبران‌ناپذیری در پی داشته باشد، اما مراقبت به موقع و رعایت نکات توصیه شده توسط پزشکان به ویژه برنامه غذایی درست در اکثر قریب به اتفاق موارد موجب رفع خطر زایمان بدون عوارض و تولد نوزاد سالم باشد. بنابراین توصیه می­‌شود عزیزان در معرض خطر و مبتلا این مسئله را به عنوان جدی­‌ترین امر زندگی خود تلقی و مراقبت کنند.

پس از زایمان چه باید کرد؟