بررسی بهترین روش های درمان پریود نامنظم

یکی از مشکلات شایع در بین زنان تجربه پریود نامنظم است که می‌تواند دلایل مختلفی از جمله تغییرات هورمونی، استرس، بیماری‌های زمینه‌ای و سبک زندگی نامناسب داشته باشد. پریود نامنظم با علائمی مانند تأخیر در قاعدگی، خونریزی‌های شدید یا بسیار کم، لکه‌ بینی بین دوره‌ها و دردهای غیرمعمول همراه باشد، که همه این ها می‌توانند کیفیت زندگی و روحیات یک زن را تحت تاثیر قرار دهند. به دلیل اهمیت این موضوع ما این متن را به پریود نامنظم و یا بی‌نظمی قاعدگی اختصاص داده و در آن به بررسی کاملی از این وضعیت پرداخته‌ایم.

پریود نامنظم چیست؟

قاعدگی معمولاً از دوران بلوغ آغاز شده و تا دوران یائسگی ادامه دارد. در حالت طبیعی، تخمدان‌ها هر ماه یک تخمک آزاد می‌کنند و در صورت عدم باروری، پوشش داخلی رحم ریزش کرده و خونریزی قاعدگی آغاز می‌شود. پریود نامنظم به شرایطی گفته می‌شود که در آن چرخه قاعدگی یک زن به طور غیرقابل پیش‌بینی تغییر می‌کند. این بی‌نظمی ممکن است شامل یکی از موارد زیر باشد:

• تغییر در طول چرخه: اگر فاصله بین دو قاعدگی کمتر از ۲۱ یا بیشتر از ۳۵ روز باشد.
• تغییر در میزان خونریزی: اگر خونریزی خیلی کم یا بیش از حد شدید باشد.
• تغییر در مدت زمان خونریزی: اگر قاعدگی بیش از ۷ روز طول بکشد.
• لکه بینی بین دوره‌ها: در بین دو قاعدگی خونریزی‌های خفیف اتفاق بیفتد.
• قطع شدن قاعدگی: اگر قاعدگی به مدت سه ماه یا بیشتر متوقف شود. (در صورتی که فرد باردار نباشد.)

بی‌نظمی در پریود می‌تواند نشانه‌ای از تغییرات هورمونی، استرس، بیماری‌های مختلف یا سایر مشکلات باشد که در ادامه به تفصیل بررسی می‌کنیم.

علائم پریود نامنظم

مشکل بی‌نظمی قاعدگی یا پریود نامنظم بنا به دلایل مختلفی اتفاق می‌افتد و علائم متفاوتی هم دارد. با مشاهده هر کدام از این علائم می‌توانید حدس بزنید که دچار این مشکل شده‌اید:

تغییر در تعداد روزهای قاعدگی

چرخه قاعدگی باید در یک بازه منظم تکرار شود. اگر هر ماه فاصله بین دو پریود تغییر کند، این نشان دهنده پریود نامنظم است. به عنوان مثال، اگر یک ماه قاعدگی شما ۲۸ روزه باشد و ماه بعد ۴۰ روزه، این تغییرات می‌توانند نشان دهنده مشکلاتی در تخمک‌گذاری یا سطح هورمون‌های بدن باشند. بهتر است که تاریخ شروع و پایان هر چه را در ماه خود یادداشت کنید تا در صورت هر گونه تغییری به موقع از آن مطلع شوید. در صورتی که این تغییرات بیش از سه دوره تکرار شدند حتما به پزشک متخصص مراجعه کنید.

خونریزی شدید یا بسیار کم

برخی زنان ممکن است در دوران قاعدگی خونریزی بسیار زیادی را تجربه کنند که نیاز به تعویض نوار بهداشتی یا تامپون در کمتر از دو ساعت دارد. در مقابل، برخی دیگر ممکن است پریودهای بسیار سبک داشته باشند که نشان دهنده مشکلات هورمونی یا کمبود استروژن است. در هر صورت در شرایطی که شدت خونریزی شما بیشتر یا کمتر از حد طبیعی باشد آن را جدی گرفته و حتماً به پزشک متخصص مراجعه کنید. چرا که کم یا شدید بودن خونریزی از علائم جدی نوسانات و اختلالات هورمونی در خانم‌ها است.

لکه بینی بین دوره‌ها

لکه بینی می‌تواند نشانه‌ای از تغییرات هورمونی، عفونت‌های دستگاه تناسلی یا مشکلات مرتبط با رحم باشد. این نوع خونریزی غیرطبیعی نباید نادیده گرفته شود، به خصوص اگر به طور مکرر رخ دهد. ممکن است لکه‌ها از خون به جا مانده از روزهای آخر دوره باشد اما در صورتی که ادامه دار باشند و رنگ و بوی طبیعی نداشته باشند باید حتماً جدی گرفته شده و پزشک مراجعه شود.

درد شدید هنگام قاعدگی

درد قاعدگی طبیعی است، اما اگر این درد غیرقابل تحمل باشد و نیاز به مصرف داروهای مسکن قوی داشته باشد، ممکن است به مشکلاتی مانند آندومتریوز یا فیبروم‌های رحمی مرتبط باشد. گاهی ممکن است درد شدید قاعدگی به دلیل استرس‌هایی باشد که در طول ماه به شما وارد شده و هورمون‌ها را دچار اختلال کرده باشد. اما در صورتی که این دردهای شدید و غیرقابل تحمل هر ماه تکرار شوند احتمال خیلی زیاد علائم موادی است که در ابتدا گفته شد و برای درمان آن باید به متخصص مراجعه شود چرا که بی‌توجهی به این موارد ممکن است در نهایت منجر به نازایی و یا اجبار به خارج کردن رحم شود.

نوسانات خلقی و خستگی مفرط

برخی از زنان ممکن است قبل از قاعدگی علائم شدیدی مانند افسردگی، اضطراب یا خستگی غیرعادی را تجربه کنند که می‌تواند نشانه‌ای از تغییرات هورمونی یا کمبود آهن در بدن باشد. ممکن است این علائم در طول سال یک تا دو بار خود را نشان دهند اما چنانچه هر ماه با بروز این علائم متوجه نزدیک شدن به دوره ماهانه خود می‌شوید حتما به پزشک مراجعه کنید تا به کمک داروهای مرتبط علائم خلقی، روحی و نوسانات هورمونی خود را برطرف کنید.

تأخیر طولانی‌مدت یا توقف کامل قاعدگی

اگر قاعدگی به طور کامل متوقف شود، این می‌تواند نشان ‌دهنده مشکلات جدی مانند کم‌کاری یا پرکاری تیروئید، کاهش وزن شدید یا سندرم تخمدان پلی‌کیستیک باشد. توقف کامل قاعدگی در سنین زیر سی و زیر چهل سال عواقب جدی دارد و نباید به آن بی‌توجه بود. این نشانه به قدری جدی است که حتی نباید به امید دوره بعد و تکرار علائم بود و باید سریعاً به پزشک متخصص مراجعه شود.

دلایل پریود نامنظم

همانگونه که گفته شد پریود نامنظم به دلایل مختلفی اتفاق می‌افتد. با شناخت این دلایل هم از میزان نگرانی‌تان کاسته می‌شود و هم می‌توانید راه درمان آنها را پیدا کرده و در کوتاه‌ترین زمان ممکن مشکل بی‌نظمی قاعدگی خود را برطرف کنید.

تغییرات هورمونی

هورمون‌های استروژن و پروژسترون نقش کلیدی در تنظیم چرخه قاعدگی دارند. در نتیجه، هرگونه عدم تعادل در این هورمون‌ها می‌تواند منجر به تغییر در چرخه قاعدگی شود. به طور معمول این هورمون‌ها با نزدیک شدن به دوره ماهانه فرد را دچار نوسانات خلقی سطحی، میل به غذا یا بی‌اشتهایی، سرگیجه، حساس شدن سینه‌ها و درد در این ناحیه، است. در صورتی که اختلالات هورمونی بیش از حد معمول باشند ممکن است فرد به مواردی که در ادامه مطالعه می‌کنید مبتلا باشد:

• سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS): این بیماری باعث رشد کیست‌های کوچک در تخمدان‌ها شده و مانع از تخمک‌گذاری منظم می‌شود.
• مشکلات تیروئید: کم‌کاری و پرکاری تیروئید هر دو می‌توانند بر سطح هورمون‌های تولید مثل تأثیر بگذارند.
• یائسگی زودرس: برخی از زنان قبل از ۴۰ سالگی دچار یائسگی می‌شوند که باعث توقف قاعدگی می‌شود.

استرس و اضطراب

استرس می‌تواند هیپوتالاموس را که مسئول تنظیم چرخه قاعدگی است، تحت تأثیر قرار دهد. اضطراب و استرس شدید می‌توانند باعث کاهش یا توقف تخمک‌گذاری شوند. زنانی که در طول ماه اتفاق شوک‌آوری را تجربه کرده باشند و یا در محیط زندگی و کار خود در معرض تنش باشند ممکن است به دلیل استرس و اضطراب در هر دوره ماهانه دچار مشکل شده و یا قطعی چند ماهه عادت ماهانه را تجربه کنند. در صورتی که فردی به اختلال اضطراب مبتلا است علاوه بر پزشک متخصص زنان بهتر است حتماً به متخصص اعصاب و روان نیز مراجعه کند و با توضیح شرایط کاری، زندگی و خلقی خود و تاثیر آن روی پریود اقدامات لازم برای درمان انجام شود.

تغییر وزن و تغذیه نامناسب

کاهش وزن شدید با رژیم و یا استفاده قرص‌های لاغری و کم کردن غیر اصولی وزن سبب بهم ریختن فعالیت‌های هورمونی موجود در بدن می‌شوند. افزایش وزن شدید نیز به همین ترتیب است و به همان اندازه فعالیت هورمون‌ها را به خطر می‌اندازد. بنابراین بسیار مهم است که در صورتی که می‌خواهید وزن خود را کاهش و یا افزایش دهید طبق اصول و در یک بازه زمانی معقول این اتفاق بیافتد تا خللی در فعالیت هورمون‌ها و نظم پریودتان پیش نیاید. به طور کلی کاهش و یا افزایش وزن شدید و بیش از احد این عوارض را دارد:

• کاهش وزن شدید: کمبود مواد مغذی می‌تواند باعث قطع پریود شود.
• افزایش وزن بیش از حد: چاقی نیز می‌تواند باعث افزایش سطح استروژن شده و در قاعدگی بی‌نظمی ایجاد کند.

ورزش بیش از حد

ورزش شدید، به ویژه در ورزشکاران حرفه‌ای می‌تواند تعادل هورمونی را مختل کرده و باعث توقف قاعدگی شود. در نظر داشته باشید که بعضی حرکات سنگین در صورتی که غیراصولی و دور از نظر متخصص انجام شود علاوه بر صدمات جسمی ممکن است در عادت ماهانه نیز اختلال جدی ایجاد کند. ضمن این که بعضی افراد حین ورزش از مکمل‌هایی استفاده می‌کنند که ممکن است آن‌ها نیز موجب اختلالات هورمونی در بدن شوند.

مصرف برخی داروها

داروهای ضد بارداری، داروهای ضد افسردگی، داروهای شیمی درمانی و برخی داروهای تیروئیدی می‌توانند بر چرخه قاعدگی تأثیر بگذارند و نظم آن را برهم بزنند. در صورتی که با مصرف هر گونه دارویی تغییراتی در خود احساس کردید که روی عادات ماهانه تاثیر منفی گذاشته است حتماً به پزشک خود اطلاع دهید تا با تغییر دارو و تغییر دوز آن مشکل را برطرف کند.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

حال که با دلایل و علائم پریود نامنظم آشنا شدید سوال مهمی که مطرح می‌شود آن است که پس از مشاهده علائم چه زمانی لازم است به پزشک مراجعه شود؟ در پاسخ باید گفت که پزشک می‌تواند با روش‌های تشخیصی تخصصی‌تر مانند انجام سونوگرافی و آزمایش خون دلیل اصلی این مشکل را پیدا کرده و درمان آن را آغاز کند. زمانی که پریود شما بیش از 2 ماه قطع شده باشد، یا هر بار در دوره پریود خونریزی شدیدی را تجربه می‌کنید، همچنین قبل یا پس از آن لکه‌بینی غیرعادی دارید و در طول دوره نیز درد شدید و غیرقابل تحملی را دارید، لازم است حتما به پزشک زنان مراجعه نمایید.

روش تشخیص پریود نامنظم

علائمی که پیشتر در این متن ذکر شد می‌توانند شما را برای مراجعه به پزشک مطمئن کنند. اما پس از مراجعه، پزشک زنان با استفاده از برخی روش‌های تشخیصی به جمع‌بندی کاملی از این مشکل و روش درمان آن می‌رسد. روش تشخیص پریود نامنظم توسط پزشک شامل پرسیدن سوالاتی در این زمینه از بیمار، انجام آزمایش خون برای بررسی سطح هورمون‌ها و بررسی وضعیت آنها از جمله آزمایش تیروئید، سونوگرافی لگن برای بررسی وضعیت تخمدان‌ها و رحم، و نهایتا در موارد حاد و مشکوک نمونه‌برداری از بافت رحم خواهد بود.

درمان پریود نامنظم

درمان پریود نامنظم بستگی به علت آن دارد، در واقع پزشک ممکن است پس از بررسی وضعیت شما، یک یا ترکیبی از روش‌های درمانی زیر را توصیه کند:

تغییر سبک زندگی برای تنظیم قاعدگی

سبک زندگی سالم می‌تواند تأثیر به‌سزایی در تنظیم چرخه قاعدگی داشته باشد. برخی از این تغییرات مهم عبارتند از:

تغذیه سالم و متعادل

• مصرف غذاهای غنی از آهن، ویتامین B و کلسیم برای حفظ سلامت هورمونی
• مصرف پروتئین‌های سالم مانند ماهی، مرغ، تخم مرغ، حبوبات و مغزیجات
• افزایش مصرف فیبر برای کنترل سطح انسولین و هورمون‌های جنسی
• کاهش مصرف قند و کربوهیدرات‌های تصفیه شده (مانند نان سفید، برنج سفید و شیرینیجات)
• مصرف چربی‌های سالم مانند آووکادو، روغن زیتون، روغن نارگیل و آجیل‌

کنترل وزن

اضافه وزن یا کمبود وزن نیز می‌توانند تعادل هورمونی بدن را بر هم زده و باعث قاعدگی نامنظم شوند. با این حساب، کاهش وزن در زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS) می‌تواند به تنظیم قاعدگی کمک کند. در مقابل، زنان بسیار لاغر نیز ممکن است با توقف قاعدگی مواجه شوند که اهمیت حفظ یک وزن متعادل را بیش از پیش پررنگ می‌کند.

کاهش و کنترل  استرس و اضطراب

استرس یکی از مهم‌ترین عوامل تأثیرگذار بر چرخه قاعدگی است که برای کنترل آن می‌توان از روش‌های زیر استفاده کرد:

• مدیتیشن و یوگا
• تمرینات تنفسی عمیق
• پیاده‌روی در طبیعت
• کاهش استفاده از وسایل الکترونیکی قبل از خواب
• خواب کافی و منظم

ورزش منظم و متعادل

ورزش می‌تواند به تنظیم هورمون‌ها و کنترل سطح انسولین کمک کند، اما زیاده‌روی در ورزش ممکن است منجر به توقف قاعدگی شود. بهترین ورزش‌ها برای زنانی که پریود نامنظم دارند، پیاده‌روی، دوچرخه‌سواری، یوگا و تمرینات مقاومتی سبک هستند.

داروهای هورمونی برای تنظیم قاعدگی

در برخی موارد، پزشک ممکن است داروهای هورمونی را نیز برای تنظیم چرخه قاعدگی تجویز کند. این داروها عبارتند از:

• قرص‌های ضد بارداری هورمونی: این قرص‌ها حاوی استروژن و پروژسترون هستند و می‌توانند چرخه قاعدگی را منظم کنند. علاوه بر این، به کاهش علائم PCOS، آکنه هورمونی و دردهای قاعدگی کمک می‌کنند.
• متفورمین: این دارو معمولاً برای بیماران مبتلا به سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS) تجویز می‌شود که به کاهش مقاومت به انسولین کمک کرده و در برخی موارد باعث تنظیم پریود نامنظم می‌شود.
• داروهای پروژسترونی: ممکن است پزشک به زنانی که دچار آمنوره (قطع قاعدگی) هستند، داروهای حاوی پروژسترون نیز تجویز کند تا قاعدگی تحریک شود.
• داروهای درمان تیروئید: اگر بی‌نظمی قاعدگی به دلیل مشکلات تیروئیدی باشد، پزشک ممکن است داروهایی برای درمان کم‌کاری یا پرکاری تیروئید تجویز کند.

درمان بیماری‌های زمینه‌ای

اگر بیماری‌های زمینه‌ای مانند آندومتریوز، فیبروم‌های رحمی، PCOS یا مشکلات تیروئید باعث پریود نامنظم شده باشند، درمان این بیماری‌ها می‌تواند به تنظیم قاعدگی کمک کند. برخی از این روش‌های درمانی عبارتند از:

• عمل جراحی در صورت وجود فیبروم‌های رحمی یا آندومتریوز شدید
• داروهای کنترل کننده رشد فیبروم‌ها برای کاهش علائم و تنظیم قاعدگی
• درمان‌های هورمونی برای بهبود عملکرد تخمدان‌ها

درمان‌های گیاهی و طبیعی

برخی از زنان ترجیح می‌دهند برای تنظیم قاعدگی خود از روش‌های طبیعی استفاده کنند. برخی از گیاهان دارویی که ممکن است در این زمینه مفید باشند، عبارتند از:

• زنجبیل که به کاهش دردهای قاعدگی کمک کرده و باعث بهبود جریان خون و تنظیم تخمک‌گذاری می‌شود.
• دارچین که به کنترل سطح انسولین در زنان مبتلا به PCOS کمک کرده و می‌تواند بی‌نظمی پریود را کاهش دهد.
• رازیانه که دارای خواص استروژنی است و ممکن است به تنظیم پریود کمک کند.
• چای بابونه که آرام‌بخش است و می‌تواند با کاهش استرس، هورمون‌ها را تنظیم کند.

البته یادتان باشد که همیشه قبل از مصرف گیاهان دارویی با پزشک خود مشورت کنید، زیرا برخی از آن‌ها ممکن است با داروهای دیگر تداخل داشته باشند و برای شما عوارض ایجاد کنند.

عوارض پریود نامنظم

وقتی یک زن دچار مشکل پریود نامنظم می‌شود علاوه بر مشکلات جسمی احتمالی که ممکن است درگیر آن شده باشد، استرس و نگرانی زیادی را تجربه می‌کند. مهمترین عوارض دیگر پریود نامنظم به شرح زیر است:

کاهش باروری و مشکلات بارداری

عدم تخمک‌گذاری منظم می‌تواند بارداری را دشوار کند و زنان مبتلا به PCOS ممکن است نیاز به داروهای تحریک کننده تخمک‌گذاری داشته باشند. علاوه بر این، پریود نامنظم می‌تواند احتمال سقط جنین و زایمان زودرس را افزایش دهد. زنانی که به اندیمتریوز، فیبروم و یا سندرم تخمدان پلی کیستیک نیز مبتلا هستند هم جز افرادی قرار دارند که با مشکلات باروری و قطع پریود ماهانه درگیر می‌شوند.

کم‌خونی (آنمی) ناشی از خونریزی شدید

خونریزی‌های سنگین می‌توانند باعث کمبود آهن و کم‌خونی شوند. علائم کم‌خونی شامل خستگی مفرط، ضعف، رنگ پریدگی و سرگیجه است. برای جبران این کمبود بهتر است در دوره ماهانه از غذاهای سرشار از آهن مانند عدس، اسفناج، جگر، قلوه، گوشت قرمز و حبوبات استفاده کنید. و یا با نظر پزشک در دوره‌های مشخص قرص آهن میل کنید. با رعایت این نکات می‌توانید تا سطح قابل توجهی کم خونی را مدیریت و یا رفع کنید.

افزایش خطر بیماری‌های قلبی و دیابت

زنانی که دچار بی‌نظمی قاعدگی هستند، به ویژه کسانی که PCOS دارند، در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به دیابت نوع ۲ و بیماری‌های قلبی هستند. زیر نظر متخصص بودن برای این زنان بسیار مهم است و بهتر است سبک زندگی و رژیم غذایی خود را طبق توصیه‌های پزشک‌شان اصلاح و تنظیم کنند.

مشکلات روانی و عاطفی

تغییرات هورمونی می‌تواند باعث افسردگی، اضطراب و نوسانات خلقی شود. هم‌چنین، استرس ناشی از ناباروری یا مشکلات قاعدگی می‌تواند کیفیت زندگی را کاهش دهد. بنابراین در صورتی که به شکل روتین شاهد این نوسانات خلقی و مشکلات عاطفی و روحی در خود هستید بهتر است حتماً علاوه بر پزشک متخص زنان به متخصص اعصاب و روان هم مراجعه کنید تا این مشکلات را تا حد ممکن کنترل و یا رفع کنید.

افزایش خطر سرطان رحم

قاعدگی نامنظم و عدم تخمک‌گذاری مزمن می‌تواند باعث ضخیم شدن دیواره رحم شود. این وضعیت در طولانی‌مدت خطر سرطان آندومتر (سرطان رحم) را افزایش می‌دهد. در صورت پیشرفت این سرطان ممکن است تیم پزشکی رای به خروج رحم بدهند و حتی با وجود خارج کردن رحم نیز این سرطان به بخش‌های دیگر بدن هم سرایت کند و درمان قطعی آن غیر ممکن شود.

کلام آخر

پریود نامنظم به دلایل مختلفی رخ می‌دهد و نشانه‌های آن باید جدی گرفته شود حتی اگر این نشانه‌ها مزمن نباشند. هر چقدر علت رخ دادن پریودنامنظم بهتر تشخیص داده شود روش درمانی کارآمدتری پیش گرفته خواهد شد. این روش‌های درمانی همه زوایای زندگی فرد را مانند ورزش، تغذیه، کنترل وزن و سبک زندگی شامل می‌شود. بهتر است برای اینکه به موقع از هر گونه بیماری جدی جلو گیری شود همه علائم جدی گرفته شده و سریعاً به پزشک مرتبط مراجعه شود

به کلینیک نی نی بان سر بزنید.