سونوگرافی ترانس واژینال چگونه انجام میشود؟

آزمایش فراصوت که در آن برای ایجاد تصاویر از اندام های داخلی بدن از امواج صوتی با فرکانس بالا استفاده می شود، سونوگرافی نام دارد. پزشک به کمک این نوع تصویر برداری آنومالی ها را شناسایی کرده و شرایط را تشخیص می دهد. بعضی اوقات ممکن است در دوران بارداری پزشک سونوگرافی ترانس واژینال تجویز کند. در ادامه به چگونگی انجام سونوگرافی ترانس واژینال و لزوم استفاده از این روش و مزایا و عوارض جانبی آن پرداخته شده است.

سونوگرافی ترانس واژینال چیست؟
سونوگرافی ترانس واژینال، آزمایشی است که در آن برای تصویربرداری از اندامهای داخلی بدن از امواج صوتی با فرکانس بالا استفاده می شود. سونوگرافی ترانس واژینال که به آن آندوواژینال نیز گفته می شود، یک روش سونوگرافی لگن است که پزشک برای بررسی اندام های تولید مثل در بانوان و یا بررسی وضعیت جفت و جنین در طی بارداری از آن استفاده می کند. رحم، لوله های فالوپی، تخمدان ها، دهانه رحم و واژن اندام های تولید مثل در بانوان هستند.
کلمه ترانس واژینال در لغت به معنی "از راه واژن" بوده و این نوع سونوگرافی نوعی معاینه داخلی است.
بر خلاف سونوگرافی های عادی شکمی یا لگنی که در آن مبدل فراصوت از بیرون با لگن در ارتباط است، در سونوگرافی ترانس واژینال، یک پروب به طول حدود ۱۰ تا ۱۵ سانتی متر وارد کانال واژن می شود.

سونوگرافی ترانس واژینال چگونه انجام می شود؟
برای سونوگرافی باید روی تخت به پشت دراز بکشید و زانوها را به طرف شکم خم کنید و پا را روی جای پای تعبیه شده روی تخت قرار دهید.
پزشک کاندوم را روی پروب می کشد و با ژل مخصوص سونوگرافی روی آن را می پوشاند و آن را وارد واژن می کند. اگر نسبت به مواد لاتکس حساسیت دارید، پزشک را در جریان قرار دهید تا از پروب های غیر لاتکس استفاده شود.
ممکن است با ورود مبدل به داخل بدن، نوعی فشار شبیه به معاینه پاپ اسمیر که اسپکلوم وارد واژن می شود، احساس کنید. با ورود مبدل به داخل بدن، امواج صوتی از اندامهای داخلی عبور کرده و تصاویر داخل لگن بر روی صفحه نمایش، نمایان می گردد. سپس پزشک متخصص، مبدل را بدون آنکه از بدن خارج کند، به آرامی می چرخاند تا تصویر جامعی از اندامهای بدن بدست آید.
ممکن است سونوگرافی ترانس سالین اینفیوژن (اس آی اس) تجویز شود. در این نوع سونوگرافی، برای کمک به شناسایی آنومالی های رحم، قبل از سونوگرافی محلول نمکی استریل به داخل حفره رحم تزریق می گردد. محلول نمکی تا حدودی رحم را پر می کند و به این ترتیب با ایجاد یک ضریب شکست نوری مناسب، نسبت به سونوگرافی های معمولی، تصویری دقیق تری از داخل رحم و لوله ها ایجاد می شود.
سونوگرافی ترانس واژینال را می توان هم برای افراد مبتلا به عفونت و هم برای مادران باردار انجام داد اما در مورد اس آی اس اینطور نیست.

سونوگرافی ترانس واژینال چه موقع مورد استفاده قرار می گیرد؟
همانطور که گفته شد کلمه ترانس واژینال به معنای "از راه واژن" بوده و این نوع سونوگرافی نوعی معاینه داخلی به شمار می آید. بر خلاف سونوگرافی های معمولی لگن که ابزار سونوگرافی بیرون از لگن قرار می گیرد، در روش ترانس واژینال، میله باریکی به بلندی به طول ۱۰ تا ۱۵ سانتی متر به نام مبدل وارد واژن می شود. در هر دو روش، تصویری از اندامهای داخلی بدن بر روی صفحه نمایش متصل به میله کاوشگر قابل مشاهده است. اما سونوگرافی ترانس واژینال تصویر واضح تری از رحم، تخمدانها، لوله های فالوپ و دهانه رحم ارائه می نماید.
سونوگرافی ترانس واژینال در دوران بارداری برای بررسی موارد زیر مورد استفاده قرار می گیرد:
- تعیین زمان دقیق زایمان
- بررسی بارداری خارج رحمی یعنی بارداری که در لوله های فالوپ شکل می گیرد
- علت درد لگن یا خونریزی
- بررسی وجود کیست به ویژه در تخمدان
- جستجوی زودهنگام ضربان قلب جنین
- بررسی هر گونه ناهنجاری جفت
- ارزیابی وضعیت دیواره رحم
- ارزیابی وضعیت رحم یا تخمدان
- بررسی هر گونه تغییر در دهانه رحم که می تواند منجر به سقط جنین یا زایمان زودرس شود
- معاینه لگن یا شکم غیر طبیعی
- خونریزی واژینال به دلیل نامعلوم
- درد لگن
- بارداری خارج رحم به معنی لانه گزینی در لوله های رحم به جای رحم
سونوگرافی ترانس واژینال در خارج از دوران بارداری به دلایل زیر تجویز می شود:
- ناباروری
- بررسی کیست یا فیبروم های رحم
- تایید وضعیت درست IUD
- سقط جنین احتمالی
تصاویر حاصل از سونوگرافی ترانس واژینال همان تصاویری هستند که در سونوگرافی های معمولی بدست می آیند اما از آنجا که امواج فراصوت از شکم عبور نمی کنند و میله کاوشگر به رحم نزدیک تر است، کیفیت بهتری دارند و می توانند جنین را که در هفته های اولیه هنوز آنقدر کوچک است که نمی توان آن را با سونوگرافی شکمی مشاهده کرد، تشخیص دهد. معمولاً این معاینه قبل از هفته هشتم بارداری انجام می شود.

فواید سونوگرافی ترانس واژینال
این نوع تصویربرداری باید در یک مرکز تشخیصی توسط سونوگرافیست یا پزشک متخصص زنان انجام شود. به هر حال، بیمار و یا مادر نباید از کمر به پائین لباس بپوشد، اما پوشیدن گان بیمارستانی مانعی ندارد. بعد از بیمار می خواهند که به پشت روی تخت مخصوص دراز بکشد و پاهایش را روی جای پای تخت قرار دهد. پزشک متخصص روی میله کاوشگر کاندوم می کشد و آن را به ژل مخصوص آغشته کرده و سپس از راه واژن وارد بدن می کند.
این نوع سونوگرافی حتی به اندازه معاینه زنان هم درد ندارد، اما کمی فشار در آن احساس می شود. زمان لازم برای سونوگرافی ترانس واژینال بین 30 الی 60 دقیقه است.

خطرات و عوارض جانبی احتمالی سونوگرافی ترانس واژینال
از آنجا که در سونوگرافی ترانس واژینال از اشعه استفاده نمی شود، به طور کلی بی خطر است حتی در دوران بارداری نیز برای مادر و جنین، خطری ندارد.
باتوجه به این که در پروب های معمول این نوع سونوگرافی از کاندوم استفاده می شود، اگر به لاتکس حساسیت دارید، این موضوع را به پزشک سونوگرافیست اطلاع دهید تا از پروب بدون لاتکس برای شما استفاده کند.
در سونوگرافی ترانس واژینال، بیمار با ورود مبدل به داخل بدن و یا در هنگام چرخاندن آن به اطراف برای گرفتن تصاویر مناسب از لوله ها و تخمدان، احساس فشار می کند که البته خوشایند نیست، اما دیری نمی پاید و بعد از پایان کار به طور کامل بر طرف می شود.
اگر حین انجام کار ، ناراحتی غیر قابل تحمل داشتید، فورا پزشک را در جریان قرار دهید.
اگرچه ممکن است سونوگرافی ترانس واژینال کمی شما را ناراحت کند اما خطری ندارد. این فرایند ۳۰ الی ۶۰ دقیقه طول می کشد و نتیجه آن ظرف مدت ۲۴ ساعت حاضر است.
اگر تصویر واضحی بدست نیاید، احتمالا باید سونوگرافی را تکرار کنید. بعضی اوقات، بسته به نشانه های بیمار، قبل از سونوگرافی ترانس واژینال، سونوگرافی شکمی یا لگنی انجام می شود.